اما و اگرهای اجرای طرح تجاری پارکینگ باب الحوائج با وجود مخالفت‌های میراث فرهنگی

طرح چارسو موسوم به پارکینگ تجاری باب الحوائج کاشان طرحی است که با وجود مخالفت میراث فرهنگی و صدور پنج حکم قضایی برای توقف کار در جوار دو خانه تاریخی در حال اجراست.

به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اصفهان، پارکینگ تجاری باب الحوائج کاشان در حریم بلافصل دو خانه قاجاری ثبت ملی «وثقی» و «مقدم» و حریم بازار تاریخی شهر واقع است. گودبرداری بنا پاییز سال ۱۳۹۷ بدون دریافت مجوز آغاز شد و تاکنون چهار مرتبه سبب وارد شدن خسارت به خانه تاریخی مقدم شده است.

طرحی که مجوز‌های لازم مانند تایید نقشه‌های معماری از میراث فرهنگی و کمیسیون ماده پنج را ندارد.

حتی سرپرست معاونت بازآفرینی شهری و مسکن اداره کل راه شهرسازی استان اصفهان شهریور امسال، ارسال مستندات شهرداری در خصوص چرایی طی نکردن فرآیند‌های قانونی را خواستار شد و نیمه آبان نیز با ارسال نام‌های به شهرداری کاشان بار دیگر توقف اجرای طرح را مورد تاکید قرار داد.

۲۶ آبان نیز فریدون اللهیاری مدیرکل میراث فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان در نامه ای که رونوشت آن برای دادستان کاشان ارسال شد توقف اجرای طرح را به دلیل نداشتن مجوزهای لازم خواستار شد. در این بین شهرداری مدعی است ۲۳ مهر ۹۸ میراث فرهنگی مجوز را صادر کرده اما سوال اینجاست چرا کلنگ زنی را قبل از دریافت مجوز آغاز کرده است؟
طرح چارسو با بستر شهری خود همخوانی ندارد و الگوی معماری نادرستی را ترویج می کند   حمیدرضا جیحانی، عضو هیات علمی دانشگاه کاشان و پژوهشگر مرمت بنا با اشاره به اینکه طرح های توسعه ای محدوده های تاریخی شهر باید مکمل بافت تاریخی باشند، نه رقیب آن، گفت: رفع نیازهای جدید شهرنشینی و متوازن کردن امکانات ضروری است اما باید، شخصیت تاریخی محل از جمله الگوی کلان معماری حفظ شود و عملکردها و فعالیت های اصیل حذف یا دچار تغییر نشود.
او تاکید کرد: ضرورت ساخت پارکینگ ها، هایپرها، پاساژها و طرح های تجاری و عوارض آن در محدوده های تاریخی موضوعات متفاوتی است اما باید اذعان کرد: ساخت پارکینگ ها به بهبود وضع تردد در محدوده های تاریخی کمک می کند؛ به شرط اینکه این نوسازی ها ابزار تخریب وجهه تاریخی شهر نشود.
این پژوهشگر مرمت بنا گفت: به نظر می رسد مجموعه ای از تصمیم گیری های نادرست در بیش از دو دهه به مشکل دامن زده، نخست باید از تهیه کنندگان طرحهای جامع انتقاد کرد که بهبود شرایط شهر تاریخی را یکسره به گسترش محورهای ارتباطی پیوند زده و معمولاً هم ساده ترین روش را برای توسعۀ محورهای ارتباطی برگزیده اند.
جیحانی ریشۀ مشکل طرح چارسو را در ساخت خیابان بابالحوایج دانست و گفت: اگر پروژۀ چارسو به سمت فعالیت تجاری برود، الگویی برای توسعۀ فعالیتهای تجاری در برِ خیابان بابالحوایج ایجاد خواهد کرد که بسیار خطرناک است، در حقیقت اگرچه ساخت این خیابان تصمیم و اقدام بسیار نادرستی بود اما بدترین کار ممکن این است که امکان توسعۀ فضاهای تجاری در حاشیه این خیابان فراهم شود چون حتی بر رونق کسب و کار در بازار تاریخ کاشان هم اثر منفی می گذارد.
او گفت: متأسفانه شهرداری تصور می کند برداشت او از توسعۀ شهری تنها برداشت صحیح است در حالی که آثار مخرب ساخت و سازهای دهه ابتدایی این سده بر بافت تاریخی کاشان امروز مشهود است اما ظاهرا ما علاقه ای نداریم که از گذشته درس بگیریم.  
استادیار دانشکده هنر و معماری دانشگاه کاشان فاصله گرفتن شهرداری و برخی دیگر از دستگاه ها از مسئولیت های اجتماعی و فرهنگی و نزدیک شدن آنها به الگوی بنگاه های اقتصادی را در تشدید ساخت و سازهای غیرمجاز موثر دانست و گفت: حفاظت از شهر تاریخی و حتی توسعۀ آن، با نسخه های غیرعلمی که بدون تعهد کافی به حفظ ارزشهای تاریخی تنظیم شده اند میسر نیست و عوارض گستردهای در پی خواهد داشت.
جیحانی گفت: اصل اساسی در کاشان و شهرهای مانند آن توجه به اعتبار فرهنگی شهر و حفظ و صیانت از این اعتبار فرهنگی ضروری است بنابراین توسعۀ شهری نباید این اعتبار و یا ابعاد کالبدی و اجتماعی آن را مخدوش کند.
این پژوهشگر برگزیده در حوزه بناها و بافتهای تاریخی گفت: میراث فرهنگی به دلیل ضعفها و مشکلاتی از جمله متناسب نبودن تشکیلات با گستره آثار و فعالیت ها نقش نظارتی خود را به خوبی ایفا نمی کند، ضمن اینکه به میراث معماری کاشان باید مانند بسیاری از بافت های تاریخی کشور در سطح ملی توجه شود.
جیحانی به موضوع نبود متخصصان و کمبود اعتبارات هم پرداخت و افزود: برای مثال دانشگاه کاشان با وجود توسعۀ چند دهۀ اخیر هنوز به موضوع مهم حفاظت از میراث شهری و معماری و تربیت متخصصان در این حوزه وارد نشده، این درحالی است که فعالیتهای پرشمار مرمت آثار تاریخی گاه با بهره گیری از کمترین تعداد متخصصان این حوزه اجرا می شود.
او درباره راهکار برون رفت از این چالش شهری پیشنهاد کرد: ابتدا باید خیابان بابالحوائج از هرگونه فعالیت تجاری کنار گذاشته و به خیابانی برای دسترسی به بازار تبدیل شود و ازتبدیل آن به مرک تجاری و میانبری برای دور زدن بازار جلوگیری کرد.   دوم اینکه فضاهایی مانند چارسو با فاصله گرفتن از فعالیتهای تجاری به سوی امور فرهنگی و کارگاههای هنری و صنایع دستی سوق داده شوند تا به کانونی برای افزایش جذابیت بازار تبدیل شوند و هویت تاریخی شهر را هم حفظ کنند.

صدور چهار حکم قضایی برای توقف ساخت و ساز پارکینگ باب الحوائج

علی ساکنی، یکی از مالکان خانه تاریخی مقدم با اشاره به خرید این خانه در سال ۹۷ به منظور مرمت، احیا، سرمایه گذاری و اشتغالزایی گفت: یک هفته بعد از خریداری خانه، شهرداری به گودبرداری در ضلع شمالی برای احداث پارکینگ طبقاتی و تجاری اقدام کرد که سبب ایجاد شکاف های عمیق بر دیوار خانه شد.
او با اشاره به اطلاع رسانی به میراث فرهنگی و پیگیری این اقدام بدون مجوز شهرداری گفت: با پیگیری ها و نامه نگاری های متعدد ما و میراث کاشان به اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان و سایر مراجع ذی صلاح، میراث اصفهان نامه توقف کار را صادر و رونوشت را به دادستان ارسال کرد.
این مالک خانه تاریخی مقدم به پیگیری شکایت خود بابت تزلزل بنیان خانه در شورای حل اختلاف هم پرداخت و افزود: در بخشی از نامه کارشناسی دادگستری نوشته شده: "باتوجه به تخریب اتاق های ضلع جنوب شرقی و دیوار خشتی به طول ۱۵.۳۰ متر وارتفاع ۶.۲۰متر که در مجاورت گودبرداری بوده بخش هایی از خانه دچار آسیب زیاد شده است؛ زیرا متزلزل شدن دیوار مذکور باعث نشست پی و تزلزل در دیوارهای باربر آن شده  است که حاصل آن ترک های فعال در جرزها و سقف درضلع جنوبی بناست از این رو امکان مرمت آن وجود ندارد و باید به طور کامل ازنو بازسازی شود."   ساکنی گفت: کارشناسی اولیه رسمی دادگستری در سال ۹۸ میزان خسارت را ۳ میلیارد ریال تخمین زد و به پرونده الصاق شد اما متاسفانه شهرداری در تابستان ۹۸ با گودبرداری مجدد و گذاشتن سازه غیر اصولی به طور کلی اتاق و زیرزمین خانه را تخریب و ۷ متر در طبقه فوقانی و۹ متر در طبقه تحتانی را تصرف کرد.
او با اشاره به ادامه تخریب بنا در آبان ۹۸گفت: بازپرس پرونده در طی شکایت های ما پنج مرحله حکم توقف داد اما دادستان پس از دستور بازپرس مبنی بر توقف کار در پنجمین شکایت ما و دستور میراث بر توقف پروژه از محل بازدید کرد و گفت «تزلزل بنیان برای خانه مقدم واقع نشده است» که شهرداری با این نظریه به کار خود ادامه داد.
مالک خانه تاریخی مقدم اضافه کرد: اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری  استان اصفهان از ابتدای امر یک موافقت کلی به شهرداری مبنی براحداث پارکینگ تجاری داده به شرطیکه قبل از آغاز اجرای نقشه های معماری را در کمیته فنی و شورای فنی استان و تهران به تایید برساند اما هنوز اصلاحیه نقشه به اصفهان داده نشده است.
ساکنی گفت: شهرداری اگر در موارد ساخت و ساز ببیند مالکان مجوزهای لازم را نگرفته اند اجازه شروع کار را نمی دهد یا ساخت و ساز را متوقف می کند اما چرا خودش رعایت نمی کند؟!

اجرای طرح در حریم بلافصل خانه ثبتی تاریخی مقدم روی بستر خاک

علی ستاده کاشانی، مرمتگر خانه های تاریخی و دیگر مالک خانه مقدم گفت: دو سال است به جای اینکه وقت و هزینه های ما برای مرمت و احیای خانه صرف شود برای شکایت و رفت و آمد بین ادارات و حتی رفت و آمد به اصفهان و تهران برای اثبات حقوق مالکیتی مان هدر رفته و هر چند به جایی نرسیدیم.
او گفت: خانه‌ای را که سال ۹۷ با سه میلیارد تومان می‌توانستیم مرمت کنیم امروز با ۱۰ میلیارد تومان نمی‌توان حتی بخش‌های تصرفی و تخریب آن مثل سرداب ارزشمندش را مرمت کرد.
این مرمتگر بناهای تاریخی با اظهار شگفتی از روند بازپرسی که چهار بارحکم توقف پروژه را داده بود اما دستور منع تعقیب را به نفع شهرداری صادر کرد گفت: با اعتراض ما و میراث، پرونده به شعبه ۱۰۱ کیفری دادگستری برای صدور حکم نهایی رفت و قاضی با مطالعه مجدد پرونده نظریه بازپرس را مبنی بر منع تعقیب شهرداری نقض کرد، متهمان را مجرم شناخت و پرونده را به بازپرسی ارجاع داد تا دوباره دفاعیات مالکان، شهرداری و میراث را ثبت و بررسی کند.
ستاده کاشانی با بیان اینکه تاکنون سه طبقه پارکینگ تجاری باب الحوائج در سایه طولانی شدن روند دادرسی، ساخته شده و حتی از لحاظ ارتفاع به حریم بصری خانه تجاوز کرده گفت: این پروژه خط آسمان را نیز برای پلاک مقدم و حتی ارتفاع بازار رعایت نکرده است.
اوگفت: درجلسه پنج ساعته ای با شهرداری برای ایجاد توافق قرار شد شهرداری در قبال فضای تصرف کرده، ۲۰۰ متر مربع پروانه تجاری شناور اعطا کند که متوجه شدیم امتیاز پوچ و بدون پشتوانه ای است و سندیت ندارد و الان هم خواهان بازپس گیری ۹ متر مربع فضای تصرف شده و خسارت ها هستیم.
این مرمتگر خانه های تاریخی گفت: ناگفته نماند خانه های تاریخی فاقد هرگونه فونداسیون است  و در دراز مدت با تردد خودروها در طبقات پارکینگ شاهد تزلزل بنیان ملک ثبتی خواهیم بود و شهرداری کاشان با کدام نظریه کارشناسی این حجم سازه در طرح تجاری پارکینگ باب الحوائج را بر روی بستر خاک احداث می کند؟
میراث با شهرداری نهایت همکاری را در پروژه چارسو کرد/ شهرداری میراث را در مقابل عمل انجام شده قرارداد
مهران سرمدیان رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کاشان، گفت: میراث با نفس ساخت و ساز جدید و مطابق با نیازهای بازار و بافت تاریخی مخالفت ندارد، اما با ساخت و ساز بدون رعایت ملاحظات و ضوابط نوسازی در بافت های تاریخی و بدون کسب مجوزهای لازم، مخالف است.
او با اشاره به اینکه مکان اجرای طرح، حاصل تجمیع چند پلاک مسکونی قدیمی مخروبه است که قسمتی از آن سالها به عنوان پارکینگ رو باز استفاده می شده، گفت: شهرداری کاشان در سال ۱۳۹۳ یک مصوبه در کمیسیون ماده پنج شهرستان، صرفا برای تغییر کاربری زمین به پارکینگ نه احداث پارکینگ طبقاتی و مختلط با کاربری های دیگر گرفته که میراث فرهنگی هم موافقت کرد.
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کاشان، افزود:این اداره وجود دو خانه ثبتی مقدم و وثقی را در مجاورت بلافصل این پلاک اعلام و با بررسی و مطالعه نقشه ها در کمیته فنی نقشه های شهرداری را رد کرد، ولی با دیدگاه مثبت همراهی با شهرداری برای خارج شدن محدوده طرح از وضع نامطلوب مخروبه و کمک به بازاریان در ساماندهی پارکینگ، رعایت یکسری ضوابط حداقلی را برای حفظ بناهای تاریخی مجاور به شهرداری پیشنهاد داد.
سرمدیان تصریح کرد: متاسفانه شهرداری بدون تهیه نقشه جدید، استعلام آن و گرفتن تاییدیه و سایر مجوزهای لازم، چند ماه بعد با آوردن دستگاه ها و ماشین آلات سنگین به یکباره اجرای طرح را آغاز کرد و بعدها در پاسخ این اعتراض ما اعلام کرد جواب و مجوز لازم را گرفته ام.
او گفت: این درحالی است که یکی از بندهای مهم همان ضوابط حداقلی، طراحی نقشه های جدید از سوی شهرداری بود مثلا اینکه برای گودبرداری و عملیات ساختمانی، دست کم چهار متر فاصله را با بناهای تاریخی حفظ کنند که بی توجهی و سبب تخریب یکی از دیوارها و بخشی از سقف خانه مقدم شد.
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کاشان با اشاره به شکایت های متعدد از شهرداری، صدور احکام توقف در دو سال گذشته و بی توجهی شهرداری گفت: شهرداری کاشان مرداد و مهر ماه سال ۱۳۹۸ طی نامه هایی تایید کلیات کار را با شرط و شروط خاص از جمله عدم آسیب به بنای تاریخی و جبران آسیب ها از اصفهان می گیرد در حالی که این موافقت با کلیات طرح به منزله تایید و امضای نقشه های پروژه، نیست و حتما می بایست نقشه های کامل برای اداره کل ارسال شود تا مورد بررسی دقیق قرار گیرد و اقدامات اجرایی بر مبنای تاییدیه نهایی و امضای کلیه نقشه ها توسط اداره کل و وزارت خانه، از سر گرفته شود.
سرمدیان افزود: استنباط کلی اینست که بیشتر اشخاص و دستگاه های اجرایی در این قبیل موارد که نظر میراث را مقداری با نقطه نظرات خود متفاوت می بینند دست به کار ناگهانی می زنند و با پیشبرد اقدامات خود سعی می کنند میراث را در مقابل عمل انجام شده قرار دهند.
او گفت: شهرداری قطعا به قصد کمک به همان بازار تاریخی که میراث متولی آن هست قدم برداشته است اما آیا احداث پارکینگ حتما باید کنار و چسبیده به بازار و بدون حتی فاصلهای کوتاه برای طی پیاده مسیر مالکان خودروها و بازاریان تا محل کارشان باشد؟  

پرونده شکایت تخریب خانه تاریخی مقدم در مراحل پایانی رسیدگی است

  روح الله دهقانی دادستان عمومی و انقلاب کاشان، گفت:متاسفانه نظریات کارشناسی در خصوص پرونده چارسو متهافت و متعارض است و باید اجازه داده شود پرونده به روال قانونی ادامه مسیر دهد.
او تصریح کرد: ما متعهد هستیم که حافظ میراث فرهنگی شهر که میراث ملی است باشیم و هیچگاه در این مقوله ها که دغدغه عموم مردم نیز هست مسامحه و مماشات نخواهیم کرد.
دادستان عمومی و انقلاب شهرستان کاشان با استناد به متن ماده ۵۶۰ قانون مجازات اسلامی بحث تعزیرات «هر کس بدون اجازه از سازمان میراث فرهنگی کشور، یا با تخلف از ضوابط مصوب و اعلام شده از سوی سازمان مذکور در حریم آثارفرهنگی - تاریخی مذکور در این ماده مبادرت به عملیاتی کند که سبب تزلزل بنیان آنها شود، یا در نتیجه آن عملیات به آثار و بناهای مذکور خرابی یا لطمه وارد آید، علاوه بر رفع آثار تخلف و پرداخت خسارت وارده به حبس از یک تا سه سال محکوم می شود.» گفت: از آنجا که تخریب موجب تزلزل بنیان در ابنیه تاریخی جرم است هر جا که در شهرستان این اقدام موجب تزلزل بنیان را مورد تأیید بدانیم ورود می کنیم و با ممانعت از اجرا، آنرا متوقف می کنیم که در هر مصداقی مطابق قانون ورود خواهیم کرد.
دهقانی گفت:در ابتدای ساخت پارکینگ تجاری باب الحوائج ریزش خاک در قسمتی از خانه مقدم مورد ادعای مالک خانه بود که پس از بررسی جلوگیری و بنا توسط شهرداری مقاوم سازی شد و در حال حاضر خطری این بنا را تهدید نمی کند. طبق ادعای کارشناسان مورد وثوق شهرداری هم، بخش تخریب شده مورد ادعای مالک که وی در بازرسی میدانی رویت کرده جزو نقشه های ثبتی میراث نیست.   او  با انتقاد از بزرگ نمایی برخی از رسانه ها در بیان قسمت تخریب شده نسبت به اهمیت پروژه بزرگ تجاری پارکینگ باب الحوائج افزود: اگر پروژه مجوزهای کمیته کار و کمیسیون را ندارد به حوزه دادستانی مربوط و در چارچوب بحث ما نیست و باید از طریق مرجع صالح پیگیری شود.
دادستان کاشان، منظور از تزلزل بنا در کنار بافت های حریم تاریخی را تزلزل بنیان و کلیت بنا دانست و گفت: ادامه کار هم الزاما به این معنا نیست که خانه تاریخی از بین خواهد رفت حتی شاید احداث این سازه به مقاوم تر شدن آن بنا نیز کمک کند.
دهقانی  با بیان این نکته که تخریب مورد ادعای مالک باید از کل پروژه تفکیک شود و منطقی نیست کل پروژه در همه ابعاد به خاطر آن ادعا متوقف شود تاکید کرد: پرونده در حال رسیدگی است.
به گفته او، شهرداری کاشان حتی حاضر شد برای همان تخریب مورد ادعای مالک خانه تاریخی مقدم که بر اساس نظر کارشناس آنها جزو نقشه ثبتی نیست خسارت را در قالب اعطای پروانه تجاری شناور توافق و اختلافات را حل و فصل کند که یکی از مالکان این خانه نپذیرفت.
دادستان کاشان در عین حال گفت: دادستانی نمی تواند در مورد موضوع این پرونده که در دادگاه در حال رسیدگی و در انتظار صدور رای است اظهارنظر کند و نمی خواهد با ورود خود حکم دادگاه را تحت تاثیر قرار دهد.
دهقانی افزود: شهرداری در طی این چند سال اخیر واقعا با احیای بافت های تاریخی و جذب سرمایهگذاران خدمات زیادی را انجام داده است و حقیقتا اگر شهرداری نبود میراث با بودجه های موجود نمی توانست مباحث زیرساختی گردشگری و حفظ میراث را توسعه دهد.   شهرداری کاشان حاضر به پاسخگویی نشد   حمیدرضا بخشنده فر معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری کاشان و مدیر اجرایی طرح تجاری پارکینگ باب الحوائج بعد از دو هفته پیگیری خبرنگار از طریق روابط عمومی شهرداری برای تعیین وقت مصاحبه گفت: بدلیل یکسری معذوریت ها تمایلی به گفتگو در این زمینه را ندارم.
هم اکنون میراث فرهنگی و مالک خانه مقدم بعد از شکایت خود در انتظار صدور رای دادگاه آنها که در تاریخ ۲۹ مهر برگزار شد هستند.   گزارش از حرمت سادات متولی   انتهای پیام/ش