گرم شدن روابط ترکیه و اوکراین؛ آنکارا باید روسیه را هم راضی نگه دارد
بی بی سی فارسی
- ایلگین کارلیداغ
- بخش مانیتورینگ بیبیسی
منبع تصویر، Getty Images
توضیح تصویر،زلنسکی، رییس‌جمهوری ترکیه ( سمت چپ) ماه فوریه در کیف میزبان رجب طیب اردوغان، همتای ترکیه‌ایش بود
رابطه خوب ترکیه و اوکراین در طول تاریخ، با توافق‌های نظامی و تجاری این دو کشور طی سال‌های اخیرعمیق‌تر هم شده است. اما آنکارا در عین حال با روسیه هم در حوزه‌های مختلف همکاری می‌کند و باید توازن ظریف در روابط خود با هر دو کشور را حفظ کند.
رجب طیب اردوغان، رییس‌جمهوری ترکیه و همتای اوکراینی‌اش، ولادیمیر زلنسکی طی آخرین دیدار خود در روز ۱۶ اکتبر در استانبول، بر سر راه‌اندازی پروژه‌های مشترک برای ساخت کشتی‌های جنگی، پهپاد و موتورهای توربینی به توافق رسیدند.
دمیترو کولبا، وزیر خارجه اوکراین ماه نوامبر به خبرگزاری دولتی آناتولی ترکیه گفت رابطه دو کشور " در بهترین حالت" قرار دارد و بر حمایت کیِ‌یف از اقدامات ترکیه در لیبی و همینطور مناقشه اخیر ناگورنو- قره‌باغ تاکید کرد.
- روسیه و ترکیه، برندگان جنگ قره‌باغ
- رجب طیب اردوغان: پوتین با آتش بازی نکند
- کمبود آب در کریمه؛ روسیه به اوکراین حمله می‌کند؟
اما رابطه ترکیه با اوکراین و همکاری‌‌اش با روسیه دو مساله جدا از یکدیگر نیستند. درگیری‌های مداوم اوکراین با شورشیان جدایی‌طلب در شرق اوکراین و همینطور مسأله الحاق شبه‌جزیره کریمه به فدراسیون روسیه در ۲۰۱۴ باعث تیرگی رابطه کی‌یف با مسکو شده است.
بنابراین ترکیه در اوکراین روی طنابی نازک قدم برمی‌دارد، به این دلیل که می‌کوشد بدون برافروختن خشم روسیه، اتحادی استراتژیک با این کشور برقرار کند.
پیشینه
ترکیه یکی از اولین کشورهایی بود که در ۱۹۹۱ استقلال اوکراین را به رسمیت شناخت.
ترکیه و اوکراین در ۲۰۱۱ با ایجاد شورای راهبری سطح بالا همکاری استراتژیک خود را آغاز کردند و در ۲۰۱۷ هم ویزای سفر بین دو کشور برداشته شد.
در ۲۰۱۸، اولین جلسه همکاری ترکیه و اوکراین در صنایع دفاعی برگزار شد.
همکاری‌های دفاعی این دو کشور در حالی رونق گرفته که ترکیه هم طی سال‌های اخیر صادرات سلاح خود را افزایش داده است. ارزش صنعت اسلحه‌سازی ترکیه در ۵ سال گذشته از یک میلیارد به ۱۱ میلیارد افزایش یافته که طبق گفته اردوغان در روز ۱۲ نوامبر نزدیک به ۳ میلیارد آن مربوط به صادرات بوده است.
پیشرفت صنعت تسلیحات داخلی ترکیه، جاه‌طلبی‌های روزافزون منطقه‌ای این کشور را به همراه داشته است. همینطور باعث شده آنکارا در اقدامات خود در منطقه از مدیترانه شرقی گرفته تا سوریه و قفقاز جنوبی، به جای دیپلماسی بیشتر به استفاده از قدرت سخت روی بیاورد.
منبع تصویر، Getty Images
توضیح تصویر،با عمیق‌تر شدن روابط دفاعی آنکارا و کیف، اوکراین چند فروند پهپاد بایراکتار تی‌بی۲ ساخت ترکیه خریداری کرده است
اوکراین به تخصص ترکیه در زمینه فناوری نظامی علاقه دارد و علاوه بر این می‌کوشد در تلاش‌های خود برای پس گرفتن کریمه که به خاک روسیه ضمیمه شده، از آنکارا به عنوان بازیگر کلیدی استفاده کند.
توافق‌های نظامی
در نوامبر ۲۰۱۹، اوکراین ۶ پهپاد مسلح " بایراکتار تی‌بی۲"، ساخت شرکت ترکیه‌ای " بایکار" را خرید.
خبرگزاری اینترفکس‌اوکراین در ماه اکتبر گزارش داد این شرکت تولید‌کننده محصولات دفاعی همچنین موافقت کرده یک کارخانه ساخت پهپاد در اوکراین راه‌اندازی کند.
- ترکیه به قدرتی در صنعت پهپادهای نظامی تبدیل شده؟
- پهپادها چگونه درگیری قره‌باغ را تغییر می‌دهند؟
در جریان مناقشه ناگورنو- قره‌باغ، رسانه‌ها و وبلاگ‌نویسان اوکراینی در ستایش موفقیت‌های نظامی جمهوری آذربایجان نوشتند و آن را به آموزش‌ها و فناوری نظامی ترکیه، به ویژه پهپادهای بایراکتار نسبت دادند.
به گفته وبسایت تحلیلی معتبر "ZN.ua"، پیروزی تسلیحات پیشرفته هوشمند و هدایت شوند ترکیه بر سیستم‌های دفاع هوایی روسیه "خبر خوبی نه تنها برای آنکارا که برای کی‌یف بود. "
مصطفی وارانک، وزیر صنایع و فناوری ترکیه به همراه روسای شرکت‌های صنایع دفاعی ترکیه از جمله آسلسان، روکتسان، هاولسان و باریکار، روز ۲۹ نوامبر با دنیس شمگال، نخست وزیر اوکراین در استانبول دیدار کردند.
وارانک گفت: " ما می‌خواهیم روابط میان ترکیه و اوکراین را … به پروژه‌های ملموس و واقعی تبدیل کنیم. "
منبع تصویر، Getty Images
توضیح تصویر،سربازان روس و ترک گشت نظامی مشترک در درباسیه واقع در شمال سوریه اجرا کردند
وزیر خارجه اوکراین روز ۲ دسامبر از علاقه کشورش به " پروژه‌های مشترک و اشتراک‌گذاری فناوری" در رابطه با پهپادهای بایراکتار خبر داد.
در بیانیه مشترکی که اردوغان و زلنسکی بعد از دیدارشان در اکتبر منتشر کردند همچنین به حمایت از درخواست اوکراین برای عضویت در ناتو اشاره شده بود.
انگیزه اقتصادی
از سوی دیگر روابط اقتصادی میان آنکار و کی‌یف هم به همین نحو رونق یافته است.
اردوغان و زلنسکی در ماه اکتبر هدف تجاری ۲۰ میلیارد دلاری برای مبادلات دوجانبه خود تعیین کردند و این در حالیست که در سال ۲۰۱۹ این مبلغ ۵ میلیارد دلار بود.
شمگال همچنین روز ۳۰ نوامبر گفت: " اوکراین به امضای یک توافق‌نامه تجاری جاه‌طلبانه و همه‌جانبه علاقمند است."
بنابر گزارش وبسایت خبری وطن در روز ۶ نوامبر، در حال حاضر حدود ۷۰۰ شرکت ترکیه‌ای در اوکراین فعال هستند و ۳/۶ میلیارد دلار در این کشور سرمایه‌گذاری کرده‌اند.
به گفته این وبسایت، پیمانکاران ترکیه‌ای برای اجرای بیش از ۲۰۰ پروژه با ارزش کلی ۷ میلیارد دلار در اوکراین قرارداد امضا کرده‌اند و امیدوارند طی پنج سال آینده بخشی از طرح سرمایه‌گذاری ۲۵ میلیارد دلاری اوکراین را تامین کنند.
از سوی دیگر تعداد گردشگران اوکراینی که به ترکیه سفر می‌کنند هم روندی صعودی داشته است.
به گزارش خبرگزاری آناتولی در روز ۹ اکتبر، " با وجود همه‌گیری کرونا" استان آنتالیا در جنوب ترکیه پذیرای نزدیک به ۴۵۰ هزار مسافر اوکراینی بوده است. این خبرگزاری همچنین گفت در ۲۰۱۹ حدود ۱/۶ میلیون گردشگر اوکراینی به آنتالیا سفر کردند.
مساله کریمه
اوکراین به ترکیه به عنوان مهره‌ای کلیدی در تلاش‌های خود برای جذب حمایت جهانی نسبت به مساله کریمه نگاه می‌کند. اولین نشست پلتفرم کریمه که بخشی از استراتژی اوکراین برای بازپس‌گیری این شبه‌جزیره به حساب می‌آید، قرار است در ۲۰۲۱ برگزار شود.
رهبران دولت خودخوانده تاتارهای کریمه (مجلس تاتار کریمه) به دلیل حمایت از اوکراین تبعید شده‌اند و رفتار مقامهای حامی روسیه در این شبه‌جزیره با بسیاری از تاتارها به گونه‌ای بوده که گروه‌های حقوق بشری أن را آزار و شکنجه توصیف می‌کنند.
کولبا، وزیر خارجه اوکراین روز ۲ دسامبر پلتفرم کریمه را به جامعه تاتارهای کریمه در ترکیه معرفی و در رابطه با آن با مولود چاووش‌اوغلو، همتای ترکیه‌ای خود صحبت کرد. وزیر امور خارجه ترکیه هم بعد از آن در توییتر خود نوشت از این اقدام حمایت می‌کند.
با این که ترکیه حمایت خود از از تمامیت ارضی اوکراین اعلام کرده اما تا‌کنون هیچ گام عملی و ملموسی برای کمک به بازگرداندن کریمه به این کشور برنداشته است.
همکاری با روسیه
منبع تصویر، Twitter
توضیح تصویر،شمگال، نخست‌وزیر اوکراین تصاویر دیدار خود با اوکتای، معاون رییس‌جمهوری ترکیه را در توییتر منتشر کرد
روابط ترکیه و اوکراین همچنان زیر سایه روسیه، منتقد سرسخت کی‌یف قرار دارد. کشوری که ترکیه در برخی حوزه‌ها با آن همکاری می‌کند.
ژوییه ۲۰۱۹، ترکیه بخش اول سیستم دفاع هوایی اس-۴۰۰ روسیه که خریداری کرده بود را تحویل گرفت. با این که این سیستم‌ها هنوز فعال نشده‌اند، خرید آن‌ها خشم آمریکا و سایر اعضای ناتو را برانگیخته است.
روسیه هم اکنون در حال ساخت اولین نیروگاه اتمی ترکیه در آق‌قویو، واقع در جنوب این کشور است. مسکو علاوه براین خط لوله ترک‌استریم که گاز طبیعی روسیه را از طریق ترکیه به اروپا منتقل می‌کند را هم احداث کرده است؛ این یکی از اهداف دیرینه روسیه در جهت پایان دادن به وابستگی خود به اوکراین برای انتقال گاز طبیعی به اروپا به حساب می‌آمد.
مسکو و آنکارا همچنین در سوریه، لیبی و قفقاز جنوبی با هم رقابت و همکاری دارند.
ترکیه اخیرا در مناقشه ناگورنو- قره‌باغ از جمهوری آذربایجان حمایت کرد. آنکارا نقش خود در حل و فصل مسائل پس از جنگ در این منطقه را فرصتی برای افزایش نفوذ در قفقاز می‌داند، منطقه‌ای که از گذشته به عنوان حیات خلوت روسیه در نظر گرفته می‌شد.
ماه فوریه، الیاس کمال‌اوغلو، استاد دانشگاه در یادداشت خود که در خبرگزاری آناتولی نوشت: " ترکیه باید بین اوکراین و روسیه توازنی ظریف ایجاد کند … اوکراین، جایگزین روسیه به حساب نمی‌آید … در سیاست خارجی ترکیه همه کشورها جایگاه و اهمیت خودش را دارند. رییس‌جمهور اردوغان بلافاصله پس از پایان سفرش به اوکراین در فوریه با ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهور روسیه تلفنی حرف زد."
توازن ظریف
این توازن ظریف به خوبی در بیانیه‌های رسمی ترکیه دیده می‌شود.
در حالی‌که مسئولان اوکراینی بر علاقه خود به همکاری با آنکارا تاکید می‌کنند، مقامهای ترکیه‌ای واکنش چندانی از خود نشان نمی‌دهند.
برای مثال شمگال، نخست‌وزیر اوکراین از ۲۹ نوامبر تا یک دسامبر چندین بار در توییتر در رابطه با دیدار خود با اردوغان، رییس‌جمهوری، فواد اوکتای، معاون رییس‌جمهوری و وارانک، وزیر صنایع و فناوری ترکیه نوشت. اما مقامهای ترکیه‌ای در مورد این ملاقات هیچ واکنشی در این شبکه اجتماعی نشان ندادند.
سفری که طبق گزارش‌ها قرار است چاووش‌آوغلو اواخر دسامبر به اوکراین داشته باشد، نشانگر معادله دشواری خواهد بود که آنکارا همزمان با تلاش برای افزایش نفوذ منطقه‌ای خود بدون برانگیختن خشم روسیه با آن روبروست.
- خبرهای بیشتر را در کانال تلگرام بیبیسی فارسی دنبال کنید
منبع خبر: بی بی سی فارسی 
اخبار مرتبط: گرم شدن روابط ترکیه و اوکراین؛ آنکارا باید روسیه را هم راضی نگه دارد
حق کپی © ۲۰۰۱-۲۰۲۴ - Sarkhat.com - درباره سرخط - آرشیو اخبار - جدول لیگ برتر ایران
