شتاب ماراتن تحرکات برجامی

به گزارش ایرنا، اتحادیه اروپا دیروز با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد که اعضای باقی‌مانده برجام امروز درباره دورنمای بازگشت محتمل آمریکا به این توافق رایزنی خواهند کرد. آن‌ها همچنین قرار است درباره اجرای کامل و موثر این توافق توسط تمام طرف‌ها گفت‌وگو کنند.

این اولین نشست کمیسیون مشترک برجام پس از روی کار آمدن دولت جدید آمریکاست که تا کنون، به وعده بازگشت به این توافق اکتفا کرده است. «ند پرایس» سخنگوی وزارت خارجه آمریکا دیروز با استقبال از تشکیل نشست اعضای برجام، آن را گام مثبت توصیف کرد. وی در نشست خبری روزانه مدعی شد: ما از هفته‌ها پیش اعلام کرده‌ایم که آماده بازگشت به اجرای تعهدات خود مطابق برجام هستیم در صورتی که ایران اقدام مشابه انجام دهد.

پرایس ادامه داد: ما برای گفت‌وگو با شرکایمان در ۱+۵ روی باز نشان دادیم تا بهترین مسیر برای دستیابی به آن را بیابیم که شامل گام‌های جدی مقدماتی متقابل می‌شود. ما به گزینه‌های این کار نگاه کرده‌ایم که شامل گفت‌وگوی مستقیم از طریق شرکای اروپایی ما می‌شود.

سخنگوی وزارت خارجه آمریکا اضافه کرد: در نشست هفته گذشته با اروپا و نشست چهارجانبه با سه کشور اروپایی، ایران در صدر موضوعات مورد بحث بود. همچنین ایران یکی از مهم‌ترین موضوع تبادل نظر با نمایندگان چین بوده است. ما گفت‌وگوهای متعددی را با متحدان مختلف داشته‌ایم.

هفته گذشته آنتونی بلینکن وزیر امور خارجه آمریکا که برای شرکت در نشست وزرای امور خارجه پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) به بروکسل سفر کرده بود با طرف‌های اروپایی برجام دیدار کرد. او همچنین در نشست جداگانه‌ای با جوسپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و هماهنگ کننده برجام آمادگی واشنگتن را برای « تعامل در زمینه دیپلماسی معنادار به منظور بازگشت متقابل به اجرای کامل» توافق هسته‌ای ایران اعلام کرد. بورل نیز که بارها در سخنان خود بر اهمیت رفع تحریم‌ها و استفاده از مزایای اقتصادی برجام برای ایران تاکید کرده از دورنمای بازگشت واشنگتن به توافق با ایران استقبال کرد.

واشنگتن در دوره زمامداری دونالد ترامپ با خروج یکجانبه از برجام، تروریسم اقتصادی را با هدف فشار حداکثری علیه مردم کشور اعمال کرد. رییس جمهوری جدید آمریکا سیاست پیشین کاخ سفید در قبال ایران را مورد انتقاد قرار داده اما بازگشت به برجام را مشروط به اقدام ایران دانسته و بدون اشاره به اینکه کدام دولت در قبال برجام خلف وعده کرده و از آن خارج شده است، وعده داده که درصورت بازگشت ایران به اجرای کامل برجام، واشنگتن نیز به این توافق باز خواهد گشت.

جمهوری اسلامی ایران به عنوان کشوری مسؤولیت پذیر بارها تاکید کرده است که در صورت لغو تمام تحریم‌ها و اجرای تعهدات برجامی از سوی دیگر طرف های این توافق بین المللی، به گونه ای که از منافع خود تحت برجام بهره مند شود، گام های برداشته شده در مسیر کاهش تعهدات برجامی از  سوی تهران به سرعت برگشت پذیر خواهد بود.

اتحادیه اروپا پیشتر پیشنهاد برگزاری نشست غیر رسمی بین اعضای برجام و آمریکا را مطرح کرد که با مخالفت جمهوری اسلامی ایران روبرو شد. سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان در این زمینه تاکید کرد: هنوز هیچ تغییری در مواضع و رفتار ایالات متحده صورت نگرفته و دولت بایدن نه تنها سیاست شکست خورده فشار حداکثری ترامپ را کنار نگذاشته، بلکه حتی تعهد خود به اجرای کلیات وظایفش در برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ را اعلام ننموده است.

سعید خطیب زاده گفت: اجرای تعهدات همه طرف ها در برجام موضوع مذاکره و بده بستان نیست و همه بده بستانها ۵ سال پیش انجام شده است. مسیر پیش رو بسیار روشن است: آمریکا باید به تحریم های غیرقانونی و یکجانبه خود خاتمه دهد و به تعهدات برجامی خود بازگردد. این امر نه به مذاکره احتیاج دارد نه به قطعنامه در شورای حکام!

جمهوری اسلامی ایران تاکید دارد که مذاکرات با آمریکا زمانی منعقد خواهد شد که طرف های مقابل به اجرای تعهدات کامل خود برگردند؛ آنگاه «در این باره صحبت می‌شود که چگونه می توان تضمین کرد که اقدامات قبلی آمریکا دوباره تکرار نشود.»

نشریه گاردین دیروز گزارش داد که احتمالا جو بایدن رئیس جمهوری آمریکا برجام را از اولویت دستور کار دولت خارج کرده تا مبادا با لغو تحریم‌های ضد ایرانی دونالد ترامپ، حمایت کنگره را برای پیشبرد برنامه‌های دولت در حوزه مسائل داخلی از دست ندهد. اما این رویکرد، او را با فشار فزاینده‌ای از سوی برخی اعضای حزب دمکرات مواجه کرده است.

این نشریه همچنین از مذاکرات پشت پرده‌ای در هفته گذشته خبر داد که بر اساس آن آمریکا در ازای گام‌های ایران در مسیر اجرای کامل برجام که قابل راستی آزمایی باشد، شروع به رفع تحریم‌ها کند. به تعبیر گاردین این مذاکرات، دورنمای خروج از بن بست برجام را افزایش داده است.

در همین حال سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه که قرار است ۲۴ فروردین به ایران سفر کند خوش‌بین است که امریکا برای سازش در مسیر بازگشت به برجام آمادگی دارد. وی روز چهارشنبه در نشست باشگاه سیاسی والدای در مسکو با تاکید بر اینکه دولت بایدن پیام های امیدوارکننده ای برای خروج برجام از بن بست ارسال می کند، گفت کشورهای عضو این توافق در حال کار بر روی بازگشت همزمان ایران و آمریکا به برجام هستند.

پیشتر «وانگ یی» وزیر امور خارجه چین هم که برای امضای سند همکاری های جامع دو کشور به تهران سفر کرده بود در گفت‌وگو با مقامات ایران، از تعهد پکن برای حفظ برجام گفت و بیان داشت: چین در موضع منصفانه نسبت به برجام ایستاده و نقشی سازنده داشته در حالی که آمریکا با خارج شدن از برجام، تنش‌زایی کرده است. وی خواستار لغو تمام تحریم‌های غیر قانونی واشنگتن علیه ایران شد.

تحلیل‌گران و رسانه‌های غربی هم از ظاهر شدن نشانه‌هایی سخن می‌گویند از بازگشت برجام به مسیر اصلی حکایت دارد. پتریک وینتور سردبیر سیاسی نشریه انگلیسی گاردین در توئیتی با اشاره به اهمیت نشست امروز کمیسیون مشترک برجام، از آن به عنوان گامی در مسیر پیمان مشابه جمعه نیک یاد کرد. پیمان جمعه نیک ۱۰ آوریل  ۱۹۹۸ برابر با ۲۱ فروردین ۱۳۷۷ امضا شد و به یک دوره نزاع و درگیری در ایرلند شمالی موسوم به مصائب پایان داد.

نشست امروز کمیسیون مشترک برجام حدود ساعت ۱۰ به وقت اروپای مرکزی با حضور هیأت‌های ایران و گروه ۱+۴ و به ریاست نماینده اتحادیه اروپا آغاز شد. سید عباس عراقچی معاون وزیر امور خارجه ریاست هیأت ایرانی را برعهده دارد و ریاست جلسه هم با «انریکه مورا» مدیر سیاسی سازمان اقدام خارجی اروپاست.

میخائیل اولیانوف سفیر و نماینده روسیه در سازمان‌های بین المللی مستقر در وین با اعلام پایان نشست، در توئیتر نوشت: برداشت اولیه این است که ما در مسیر درستی قرار داریم اما راه پیش رو آسان نیست و نیازمند تلاش‌های فشرده است. طرف‌ها برای ادامه این مسیر آماده هستند.

عراقجی هم در همین پیوند با انتشار پیامی در تلگرام اعلام کرد که شرکت کنندگان تصمیم گرفتند ادامه نشست کمیسیون مشترک برجام را  روز سه شنبه به صورت حضوری در وین دنبال نمایند.