نگاه کارشناسان و رسانه‌ها به مذاکرات ایران و عربستان

موضوع روابط عربستان و ایران پس از سفر اخیر مصطفی الکاظمی به ریاض مورد توجه رسانه های عراقی قرار گرفت و این علاقه مندی پس از ادعای ابتدای هفته جاری یک روزنامه انگلیسی باعث جلب نظر بیشتر این کشور همسایه غربی جمهوری اسلامی ایران شد.

الکاظمی سال گذشته و پس از روی کار آمدن به عنوان نخست وزیر عراق نخستین سفر خارجی خود را به تهران داشت.   

در این میان آنچه که از مواضع اخیر رسانه‌های عراقی استنباط می شود این است که آنها از وساطت و میانجی گری کشورشان بین دو همسایه جنوبی و شرقی یعنی عربستان و ایران خرسندند که می تواند دلایل مختلفی داشته باشد.

از دیگر نکات قابل توجه اینکه موضوع ایران و عربستان علاوه بر رسانه‌های جریان اصلی؛ علاقه رسانه‌های نوظهور و کاربران شبکه‌های اجتماعی عراق را هم به خود جلب کرد.

کارشناس عراقی: عربستان سعودی مجبور به گفت وگو با ایران است

ماجد الشویلی کارشناس عراقی با انتشار یادداشتی در خبرگزاری براثا ابراز کرد که در شرایط کنونی عربستان سعودی مجبور به نزدیکی و گفتگو با تهران است.

بر اساس نگاه الشویلی؛ کم توجهی آمریکا به عربستان و تبدیل ایران به یک ابرقدرت منطقه که ایالات متحده قصد ندارد در رویارویی نظامی با آن درگیر شود؛ باعث چرخش اجباری سعودی به سوی ایران شده است.

به اعتقاد الشویلی؛ آمریکا حتی به اسرائیل هشدار داد از هرگونه اقدامی بر علیه ایران دوری جوید و این اطمینان را به عربستان سعودی هم داد که ممکن است در مواجهه با ایران با انزوای تقریباً کامل منطقه یکه و تنها باشد؛ اکنون سعودی‌ها احساس می‌کنند که در خصومت با ایران برای خدمت به منافع موجود رژیم صهیونیستی و آمریکا به هزینه منافع ملی و امنیت ملی خود زیاده روی کرده‌اند آن هم در زمانی که بقیه متحدانشان مانند امارات متحده عربی روابط اقتصادی قوی با ایران دارند.

این کارشناس سیاسی عراق معتقد است سعودی‌ها اکنون نتیجه توافق هسته ای را به نفع تهران پیش بینی می کنند و آمریکا در آستانه لغو کامل تحریم های ایران است. سعودی ها اکنون مطمئن هستند که آمریکا قادر نیست آنها را از اوضاع و احوال خود در یمن بیرون بکشد و تنها و آخرین راه خروج آنها متوسل شدن به ایران است؛ پس از توافق ایران و چین، عربستان سعودی فهمید متحدان تهران در منطقه قویتر از قبل خواهند شد و با گذشت روزها حمایت ایران از آنها دو چندان خواهد شد.

منافع عراق در نزدیکی ایران، عربستان و آمریکا به یکدیگر است

همچنین محمد عبدالجبار الشبوط دیگر کارشناس سیاسی عراق در مقاله ای که خبرگزاری براثا آن را بازتاب داد؛ ابراز کرد: مصلحت و منافع عراق در نزدیکی سه کشور ایران عربستان و آمریکا به یکدیگر است از همین روی بغداد مشتاقانه به دنبال میانجی گری برای حل اختلافات ریاض و تهران است.  

او می نویسد؛ اگر این قاعده درست باشد که هیچ دوستی دائمی در روابط بین الملل وجود ندارد پس این حقیقت نیز وجود دارد که هیچ دشمن دائمی هم وجود ندارد و بارزترین نمونه آن روابط چین و آمریکا در دوران مائو تسه تونگ - نیکسون است و اینکه چگونه خصومت بین آنها بر اساس منافع مشترک دو طرف پایان یافت بنابراین در مورد روابط ایران - آمریکا و روابط ایران - عربستان نیز می توان همین تشابه را مبنا قرار داد.

به اعتقاد عبدالجبار الشبوط؛ عراق چه بخواهد چه نخواهد در وسط درگیری (رقابت) سه جانبه قرار دارد. موقعیت عراق نیز پیچیده است،  این کشور از زمان سقوط رژیم صدام روابط ویژه خود را با ایالات متحده حفظ کرده است؛  همچنین رابطه ویژه تری با ایران دارد و رقابت با عربستان سعودی به نفع عراق در منطقه عربی نیست بنابراین به نفع بغداد است که این سه طرف با یکدیگر توافق کنند زیرا اجماع سه جانبه به طور مثبتی در سرزمین عراق منعکس خواهد شد؛ سرزمینی که در آن همه نوع احتمال وجود دارد (از جمله اینکه) از سوی هر سه طرف به صحنه تسویه حساب و درگیری تبدیل شود.

این کارشناس عراقی ادامه داد؛ اگرچه عراق طرف تأثیرگذار بر روند مذاکرات نیست اما طرف [تاثیرپذیر] مثبت یا منفی نتایج است به همین دلیل است که ناظران عراقی با امید به موفقیت در این مذاکرات و رهایی عراق از عوارض منفی درگیری به نتیجه میانجی گری و گفتگوها چشم دوخته اند.

الشبوط ادامه می دهد وقتی بحث در مورد منافع عراق مطرح می شود لازم نیست منافعش با منافع ایران، عربستان و حتی آمریکا منطبق شود اما به نفع عراق است که این سه طرف توافق کنند و قطعا به نفع عراق نیست که آنها با یکدیگر دعوا کنند و بر سر قلمرو (عراق) جنگ کنند. سرانجام همه خواهند فهمید که نه دشمنی‌های دائمی وجود دارد و نه دوستی‌های پایدار بلکه منافع دائمی همواره وجود دارد.
به هرحال پس از درگیری طولانی مدت اکنون طرف ها پشت میز مذاکره نشسته اند؛ گفت گوهای "غیرمستقیم ایرانی - آمریکایی در وین با کشورهای اروپایی در حال انجام است و گفت وگوهای ایران و عربستان در خاک عراق در حال انجام است. مذاکره کنندگان ایرانی باهوش هستند، مذاکره کنندگان سعودی از جنگ یمن خسته شده اند و مذاکره کنندگان آمریکایی مشتاق لغو سیاست های پوپولیستی رییس جمهور سابق ترامپ هستند. اینها عواملی است که به موفقیت مذاکرات (ایران - عربستان) کمک می کند.

میانجیگری عراق از دوره عادل عبدالمهدی و قبل شهادت قاسم سلیمانی آغاز شد

فاضل البدرانی تحلیلگر سیاسی عراقی درباره دلایل و زمان سفر غافلگیرانه گفت: چندین سیگنال از برخی مقامات دولت عراق هنوز درز پیدا نکرده است که نشان دهد نقش میانجیگری به ویژه از نظر زمان بندی چگونه است. سفر وزیر عراق پس از سفر وی به عربستان انجام می شود.

البدرانی در مصاحبه با "عربی ۲۱"  ضمن اشاره به سفر اخیر فواد حسین وزیر خارجه عراق به تهران می نویسد پیام سفر هموار سازی روابط عربستان و ایران است اما احتمال آن بسیار ضعیف خواهد بود زیرا عراق بیشتر عرصه درگیری است تا تولید تفاهمات دیپلماتیک. میانجیگری توسط دولت قبلی عراق به ریاست عادل عبدالمهدی آغاز شد که به درخواست قاسم سلیمانی فرمانده سابق نیروی قدس ایران به عنوان نقش میانجی بغداد بین تهران و ریاض بود پس از اینکه تأسیسات آرامکو عربستان در سال ۲۰۱۹ هدف قرار گرفت.

به ادعای وی عادل عبدالمهدی طی مصاحبه تلویزیونی در تاریخ ۲۸ دسامبر گذشته فاش کرد که (شهید) قاسم سلیمانی از او خواسته است برای میانجیگری به عربستان سعودی برود، عبدالمهدی در عربستان سعودی با پادشاه و سپس ولیعهد ملاقات و البته سعودی ها بسیار عصبانی بودند (از هدف قرار گرفتن آرامکو توسط یمن) و موضع آنها در مورد ایران مشخص است.

عبدالمهدی در آن زمان تأیید کرد که یک پیام خشک سعودی که وی به سلیمانی منتقل کرد شامل خواسته های آنها بود و سپس با شهادت سردار سلیمانی موضوع بی نتیجه ماند؛ گویا طرفین نمی خواستند آشتی را کامل کنند.

وی توضیح داد که "یک آرزوی ایرانی برای صلح وجود دارد اما باید یک فضای منطقه ای و بین المللی برای موفقیت چنین آرزویی باز شود. از آنجا که هیچ کس جنگ نمی خواهد،  همه می خواهند به نوعی اجماع برسند که همه در آن زندگی می کنند، نه یک طرف.

تلاش برای آرام کردن

همچنین عدنان السراج تحلیلگر سیاسی عراق در مصاحبه با "عربی ۲۱" گفت: "عراق در تلاش است تا شرایط را به ویژه بین ایالات متحده و ایران آرام کند و همچنین آرزو دارد که آمریکا به توافق (۱ + ۵) برگردد".

عدنان افزود: آرامش و بازگشت به توافقات به نفع عراق است زیرا هم از فشار آمریکا در مورد واردات انرژی، برق و سایر مواد از ایران کم می شود و هم اینکه علاوه بر مبادله ارز؛  همکاری های سیاسی و امنیتی با ایران تقویت می شود. در مقابل تنش های رد و بدل شده بین دو طرف ممکن است در واقعیت عراق منعکس شود و آن را به عرصه ای برای تسویه حساب تبدیل کند و معتقدم که مسئله باید بین آمریکا و ایران حل شود زیرا موضوع بسیار حساسی است.

تاثیر نزدیکی عراق و عربستان بر تهران

کارشناس سیاسی رادیو العراقیه هم معتقد است که نزدیکی و  دوستی هرچه بیشتر عراق با عربستان خود به خود باعثی نزدیکی به تهران هم می شود.  

کارشناس عراقی که در رابطه با تاثیر سفر اخیر مصطفی الکاظمی نخست وزیر کشورش به عربستان و امارات سخن می‌گفت، اظهار داشت: ارتباط خوب ریاض با بغداد می تواند به نزدیکی روابط ایران با عربستان هم کمک کند.  

پرستیژ سیاسی عراق

موضوع میانجی گری عراق بین ایران و عربستان در شبکه های اجتماعی عراق هم بازتاب گسترده داشت.

در این رابطه موضوعی که برای فعالان و کاربران شبکه های اجتماعی عراق مهم آمده است، کسب پرستیژ و افتخار برای کشورشان است چراکه از نگاه آنها عراق زخم خورده از حدود چهل سال جنگ و درگیری، همین که توانسته بین ایران و عربستان به عنوان دو قدرت اثرگذار جهان اسلام واسطه شود؛ موفقیت و اعتبار مهمی برایش محسوب می شود.

"سمیر عبید" نویسنده و تحلیلگر سیاسی عراق معتقد است میانجی گری عراق بین عربستان و ایران پیروزی بزرگی برای عراق محسوب می‌شود.

"عزت الشابندر" سیاستمدار عراقی هم در توییتر نوشت؛ وقتی که دولت عراق محرمانه یا آشکارا میزبان شروع گفتگویی موفق بین ایران و عربستان به عنوان دو رقیب سنتی می شود؛ این به معنای بازیابی جایگاه و موقعیت طبیعی عراق است و نیز نقشی که در تقویت ستون های امنیت و ثبات منطقه ایفا می کند.

مشابه همین دیدگاهها علاوه بر شبکه های اجتماعی همچون توییتر و تلگرام؛ در رسانه های جریان اصلی عراق هم بازتاب داشت.

311311