۱۰۰ سالگی تأسیس حزب کمونیست چین و آنچه تابوست

چین با یک برنامه عظیم تبلیغاتی درحال برگزاری جشن صدمین سالگرد تاسیس حزب حاکم کمونیست است. شی جین‌پینگ رئیس جمهور این کشور صبح پنجشنبه (یکم ژوئیه) در میدان تیان‌آنمن برای حاضران سخنرانی کرد. برنامه امروز نقطه اوج تبلیغات گسترده‌ای بود که هفته‌هاست رسانه‌های دولتی چین و حزب حاکم این کشور، مردم را برای آن آماده می‌کنند:

شی جین‌پینگ، دبیرکل حزب کمونیست و رئیس‌جمهور جمهوری خلق چین چندی پیش به همراه ۵۰ تن از سران حزب کمونیست باردیگر به طور نمادین سوگند وفاداری به حزب کمونیست یاد کرد. شی جین‌پینگ در این مراسم که حاضران، ایستاده، با مشت‌های گره کرده، سخنان او را تأیید می‌کردند، گفت: «به حزب وفادار خواهم ماند و تمام عمر در این راه خواهم جنگید. آماده‌ام همه چیز را در راه حزب و ملت فدا کنم و هیچ‌گاه به حزب خیانت نخواهم کرد.»

این مراسم سوگند رهبران حزب که به صورت زنده در سراسر کشور از تلویزیون و به صورت آنلاین پخش می‌شد با دیگر تبلیغات گسترده حزب که با هماهنگی دولتی هفته‌هاست در این کشور در جریان است همخوان بود. رسانه‌های دولتی هفته‌هاست که سرگرم ارائه و ترویج برنامه‌هایی هستند که روایتی مورد تأیید حزب کمونیست حاکم از تاریخ چین به دست می‌دهد.

از مدت‌ها قبل به مناسبت ۱۰۰امین سالگرد تأسیس حزب کمونیست، در سراسر چین پرچم‌های سرخ رنگ به اهتزاز درآمده‌اند، داس و چکش اینجا و آنجا خودنمایی می‌کنند، مراسم یادبود برپا می‌شود و روزنامه‌ها و تلویزیون و رسانه‌های آنلاین به طور گسترده درمورد "دستاوردهای منحصر به فرد دیکتاتوری تک‌حزبی کمونیست گزارش می‌دهند.

اتحاد خلق یا سرکوب خلق؟

فنگ جیان‌مای، پرفسور آکادمی تربیت کادر رهبری حزب کمونیست واقع در شهر مرکزی "یان‌آن" در چین معتقد است که حزب کمونیست، خلق چین را متحد کرد و آنها را از گرسنگی و ضعف رهانده و به سوی قدرت رهبری کرد. آنچه که حزب کمونیست و رسانه‌های این کشور که کاملا تحت کنترل حزب هستند کلامی درباره آن نمی‌گویند، میلیون‌ها کشته‌ای است که مسئولیت آن متوجه حزب کمونیست چین است.

شی جین‌پینگ، دبیرکل حزب کمونیست و رئیس‌جمهور جمهوری خلق چین

در تمامی این برنامه‌ها نه ردپایی از ۱۵ میلیون کشته‌ای که سیاست "جهش بزرگ به جلو" دراین کشور بر جای گذاشت دیده می‌شود و نه مراسم یادبودی برای آنها. "جهش بزرگ به جلو" تحولی اجتماعی-اقتصادی بود که بین سال‌های ۱۹۵۹ تا ۱۹۶۱ در چین به اجرا درآمد.

از اقدامات خودسرانه دولت و قتل‌هایی که از سوی کارگزاران حزب کمونیست در جریان اصلاحات ارضی در سال ۱۹۵۰ و در ده‌ سال انقلاب فرهنگی از ۱۹۶۶ تا ۱۹۷۶ به وقوع پیوست نیز  سخنی در میان نیست. موضوع دیگری که به همین اندازه تابوست، یادآوری و یادبود اعتراضات مسالمت‌آمیز دانشجویی در سال ۱۹۸۹ است؛ اعتراضاتی که رهبری حزب با قتل عام میدان تیان‌آنمن در روز ۴ ژوئن آن سال سرکوب و خاموش کرد.

به جای این موضوع‌ها اما این روزها فضای جشن و شادی بدون محدودیت در چین حکمفرماست و تشدید کیش شخصیت شی جین‌پینگ.

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

لغو محدودیت‌های دوره‌ای برای ریاست‌جمهوری چین در سال ۲۰۱۸، این فرصت را به سیاستمدار ۶۸ ساله داد که پس از پایان دو دوره همچنان در این سمت باقی بماند. در ادبیات سیاسی حزب کمونیست چین و در رسانه‌های دولتی، او را "هسته‌ی اصلی" می‌‌خوانند. به هر روی آنچه مورخان بر سر آن توافق دارند این است که او قدرتمندترین رهبر حزب کمونیست و جمهوری خلق چین پس از مائو تسه‌تونگ است.

عضویت در حزب کمونیست، اهرم پیشرفت

به گفته یک مورخ آلمانی پایه و اساس باور حزبی پس از مرگ مائو این بود که هیچ‌گاه هیچ فردی (جایگاه و قدرت هیچ فردی)، بالاتر و فراتر از حزب قرار نگیرد. دانیل لزه می‌گوید: «اما ظاهرا ریزش درون حزب به حدی بود که او گزینه‌ دیگری جز اینکه به این طریق باعث انسجام حزب شود، ندید.»

مهمانانی که گزینش شده به مراسم صدمین سالگرد تأسیس حزب کمونیست در چین دعوت شده و در باران به سخنان شی پینگ‌جین گوش می‌دهند

حزب کمونیست چین برپایه اطلاعاتی که خود حزب منتشر کرده، تقریبا ۹۱ میلیون عضو دارد. عضویت در این حزب به ترقی در مشاغل دولتی و خصوصی کمک می‌کند. اما تنها بهترین‌ها، مورد اعتمادترین‌ها و بلندپروازترین‌ها از سد آزمون‌های پیچیده پذیرش عضویت می‌گذرند. دستیابی به عضویت کامل ممکن است سال‌ها طول بکشد.

حزب و خلق: جدانشدنی از هم؟

در چین البته انتقادهایی هم به حزب کمونیست وجود دارد اما به ندرت کسی را می‌توان یافت که آشکارا انتقادش را بیان کند. ترس از مجازات یا از دست دادن شغل بسیار بالاست. استدلالی که پیوسته از منتقدان در چین به گوش می‌رسد این است که چین نه به خاطر بلکه علیرغم حزب کمونیست اینچنین ثروتمند و قدرتمند شده و کشور چین و مردم چین را نباید با حزب کمونیست برابر دانست.

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

پرفسور فنگ جیان‌مای از مرکز آموزش عالی حزب کمونیست در یان‌آن این موضوع را با عصبانیت رد می‌کند و می‌گوید: «خلق و تاریخ تصمیم خود را گرفتند: حزب کمونیست و خلق چین از هم جدا نیستند.» او همچنین اضافه می‌کند: «اگر فکر کنید می‌توانید خلق چین و حزب را جدا از هم در نظر بگیرید، این یعنی شما هیچ چیز در مورد چین نمی‌فهمید.»

حزب کمونیست بارها و بارها با این جمله که "چین را نمی‌فهمند" به انتقادها در مورد  دیکتاتوری تک‌حزب کمونیستی و سیاست‌های آن واکنش نشان داده است. دانیل لیز ، کارشناس آلمانی این مسئله را اشتباه دانسته و معتقد است، حزب از این وضعیت که هر انتقادی از حزب به مثابه انتقاد از دولت و مردم تعبیر شود، آگاهانه بهره‌برداری می‌کند. او می‌گوید: «به این ترتیب دچار یک دور باطلیم، که در آن دیگر هیچ دلیلی برای فکر کردن به گزینه های دیگر وجود ندارد، چرا که با این خوانش، تاریخ تحقق یافته است.»

• رد پای اژدهای سرخ در اقتصاد جهان به روایت تصویر

  چین بر اساس داده‌های "موسسه امریکن اینترپرایز"، فقط ظرف ۱۵ سال گذشته، ۲ تریلیون و ۱۰۰ میلیارد دلار در همه کشورها سرمایه گذاری کرده است؛ از کشورهای ثروتمند مثل سوئیس و آمریکا گرفته تا کشورهای آفریقایی مانند کنگو.

• رد پای اژدهای سرخ در اقتصاد جهان به روایت تصویر

  سهم ایران از این حجم سرمایه‌گذاری چین فقط ۵۶/ ۲۶ میلیارد دلار بوده که میزان آن در هر دوره پنج ساله تغییر نکرده است؛ یعنی تحریم بین سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۲۰ تاثیر چندانی بر کاهش یا افزایش سرمایه‌گذاری چین در ایران نداشته است. (عکس: کارگران چینی در پروژه آزادراه تهران-شمال)

• رد پای اژدهای سرخ در اقتصاد جهان به روایت تصویر

  بحران اقتصادی جهانی که سال ۲۰۰۸ شروع شد، فرصت مناسبی برای چین بود تا با عرضه وام‌های کلان، جای پایی در کشورهای جهان، حتی در کشورهای اروپایی باز کند.

• رد پای اژدهای سرخ در اقتصاد جهان به روایت تصویر

  چین در سال ۲۰۱۳ طرح بلندپروازانه خود یعنی "راه ابریشم جدید" را کلید زد. این پروژه دو هدف اساسی دارد:‌ ۱) افزایش تولید با مواد خام ارزان و انرژی ارزان ۲) انتقال مواد خام و فروش کالای چینی از طریق گسترش راه‌ها، بندرها، فرودگاه‌ها و خطوط راه‌ آهن.

• رد پای اژدهای سرخ در اقتصاد جهان به روایت تصویر

  بنا بر داده‌های "مرکز مطالعات استراتژیک بین‌المللی" (CSIS) چین تنها طی شش سال (۲۰۱۳ تا ۲۰۱۹) حدود ۶۲ میلیارد دلار در بخش راه آهن ۳۴ کشور سرمایه‌گذاری کرده است. حضور فعال اقتصادی چین در واقع به معنای گسترش نفوذ سیاسی این کشور هم هست. (عکس: شی جین پینگ، رئیس جمهور چین در سال ۲۰۱۴ در کنار همتای ونزوئلایی خود، نیکلاس مادورو در کاراکاس)

• رد پای اژدهای سرخ در اقتصاد جهان به روایت تصویر

  تصویری از خط آهن باری-مسافری بنگوئلا در آنگولا. این خط از شهر لبیتو در آنگولا شروع و در شهر تنکه در جمهوری دموکراتیک کنگو به پایان می‌رسد. این خط آهن در آنگولا با سرمایه‌گذاری چین احیا شد.

• رد پای اژدهای سرخ در اقتصاد جهان به روایت تصویر

  آفریقا با گسترش سریع شهرنشینی روبرو است. حتی کارشناسان می‌گویند که انقلاب چهارم صنعتی در آفریقا رخ می‌دهد. این در حالی است که زیرساخت‌های کافی برای تحقق این تحول هنوز وجود ندارد. چین و هند از این خلا استفاده می‌کنند. (عکس: سرمایه‌گذاری چین در بخش شیلات موزامبیک)

• رد پای اژدهای سرخ در اقتصاد جهان به روایت تصویر

  به نوشته مجله فوربس، چین بزرگترین شریک تجاری آفریقا است و حجم سالانه تبادلات دو طرف به ۲۰۰ میلیارد دلار می‌رسد. بر این اساس، بیش از ۱۰۰ هزار شرکت چینی در آفریقا فعالند. بنا بر داده‌های بخش تحقیقات تجارت چین – آفریقا در دانشگاه جان هاپکینز، بیشترین صادارات از آفریقا به چین در سال ۲۰۱۹ به ترتیب از کشورهای آنگولا، آفریقای جنوبی و جمهوری کنگو صورت گرفته است.

• رد پای اژدهای سرخ در اقتصاد جهان به روایت تصویر

  مجله فوربس نوشته است که آفریقا ۲۰ درصد کتان مورد نیاز چین را تامین می‌کند. آفریقا نصف ذخایر منیزیم جهان را هم دارد که در صنعت فولاد به کار می‌رود و جمهوری دموکراتیک کنگو به تنهایی نصف ذخایر تلق جهان را در اختیار دارد. آفریقا همچنان ذخایر قابل توجه کولتان دارد که مورد نیاز صنعت الکترونیک است. چین به همه این منابع نیاز دارد. (عکس: معدن کبالت در جمهوری دموکراتیک کنگو)

• رد پای اژدهای سرخ در اقتصاد جهان به روایت تصویر

  دَن روخِفِن، پژوهشگر هلندی و بنیانگذار مؤسسه معماری "MORE" است. او تألیفات متعددی از جمله در زمینه گسترش شهرنشینی در آفریقا دارد. به گفته او، «در آفریقا هیچ پروژه ساختمانی بلندتر از ۳ طبقه و هیچ راهی طولانی تر از ۳ کیلومتر وجود ندارد که در دست چینی‌ها نباشد.» (عکس: کارگر چینی و محلی در کارگاه ساخت یک اتوبان در اوگاندا)

• رد پای اژدهای سرخ در اقتصاد جهان به روایت تصویر

  اما در ایران چه اتفاقی خواهد افتاد؟

  جزئیات توافق راهبردی ۲۵ ساله ایران و چین منتشر نشده است. روزنامه "نیویورک تایمز" پیش از این نوشته بود که طرح این توافقنامه را رئیس‌جمهور چین پنج سال پیش (۲۰۱۶) پیشنهاد کرده بوده است. پیش‌نویس این توافقنامه ۴ تیرماه ۱۳۹۹ در پکن به امضا رسید. دو هفته بعد، روزنامه نیویورک تایمز به جزئیات این پیش‌نویس ۱۸ صفحه‌ای دست یافت و آن را منتشر کرد.

• رد پای اژدهای سرخ در اقتصاد جهان به روایت تصویر

  "نفت در برابر سرمایه‌گذاری"

  به نوشته وبسایت اقتصادی "بلومبرگ"، چین در چارچوب این توافق «۴۰۰ میلیارد دلار در ایران سرمایه‌گذاری می‌کند و در مقابل از ایران با تخفیف زیاد و به‌طور مداوم نفت می‌خرد». چین دقیقا مشابه همین استراتژی را در قاره آفریقا در پیش گرفته است. چین در مقابل بازسازی زیرساخت‌ها، حدود یک‌سوم نفت مورد نیاز خود را از کشورهای آفریقایی وارد می‌کند.

• رد پای اژدهای سرخ در اقتصاد جهان به روایت تصویر

  اگر موضوع "سرمایه‌گذاری در برابر نفت ارزان‌قیمت" درست باشد، پکن بخشی از سرمایه‌گذاری خود را از طریق اختلاف قیمت نفت ارزان جبران می‌کند. سود حاصل از سرمایه‌گذاری نیز بخش دیگری از هزینه‌ها را تأمین می‌کند. گسترش حوزه نفوذ چین در منطقه را هم می‌توان به سود اقتصادی افزود. توافقنامه ۲۵ ساله با چین کدام منافع ایران را تأمین می‌کند و چقدر برای ایران از نظر اقتصادی به صرفه است؟