'پلگزیت'؛ زمزمه‌های لهستان برای خروج از اتحادیه اروپا

'پلگزیت'؛ زمزمه‌های لهستان برای خروج از اتحادیه اروپا

• آدام ایستون
• بی‌بی‌سی نیوز، ورشو

۸ ساعت پیش

منبع تصویر، Getty Images

طرح چالش حقوقی بی‌سابقه ماتئوش موراویه‌تسکی، نخست‌وزیر لهستان، علیه یکی از اصول قانونی مهم اتحادیه اروپا، رنگ و بوی بسیار جدی‌تری به اختلاف دولت او با بروکسل داده و نگرانی‌ها بابت خروج لهستان از اتحادیه (پُلگزیت) را شدت بخشیده است.

فرانسه می‌گوید که خروج لهستان به "خطری واقعی" تبدیل شده است. وزیران خارجه فرانسه و آلمان در ساعات پایانی روز جمعه ۸ اکتبر با سرزنش لهستان گفتند که عضویت در اتحادیه اروپا منوط به "پذیرش کامل و بلاشرط قوانین و ارزش‌های مشترک است" و این "صرفا یک تعهد اخلاقی نیست، بلکه تعهدی حقوقی است".

کمیسیون اروپا هم هشدار داد که با تمام قدرت با لهستان برخورد خواهد کرد.

روز پنج‌شنبه، دادگاه قانون اساسی لهستان رای به مطابقت نداشتن برخی از مفاد کلیدی یکی از معاهدات اصلی اتحادیه اروپا با قوانین این کشور داد، و در عمل قاعده تقدم داشتن قوانین این اتحادیه بر قوانین ملی در برخی از حیطه‌های حقوقی را رد کرد.

"محافظت از اصلاحات لهستان"

پاتریک واهوویتس، عضو پژوهشگر "مرکز حکومت قانون بینگهام" به بی‌بی‌سی گفت که "نتیجه عملی این رای ایجاد نوعی پلگزیت حقوقی خواهد بود، چون مشکل همکاری قضایی میان دادگاه‌های اروپایی و لهستانی را عمیق‌تر خواهد کرد، مخصوصا پذیرش متقابل احکام را."

"فکر می‌کنم که می‌خواهند با این کار از اصلاحات قضایی خود محافظت کنند."

او می‌گوید هدف نخست‌وزیر لهستان از این چالش حقوقی ایجاد نوعی لایه محافظ در برابر احکامی است که عالی‌ترین دادگاه اروپا در شش سال گذشته صادر کرده است. تمامی این احکام در مخالفت با تغییرات فراگیر نظام قضایی توسط دولت صادر شده‌اند.

او در عین حال می‌گوید که هدف دیگر آقای موراویه‌تسکی این بود که نگذارد قضات لهستانی با استفاده از قوانین اتحادیه اروپا به انتصابات ناشی از این تغییرات اعتراض کنند.

"اخبار جعلی"

کمیسیون اروپا می‌گوید این تغییرات ناقض استقلال نظام قضایی است و راه را برای دخالت سیاسی در کار دادگاه‌ها هموار می‌کند.

اصلاحات حزب قانون و عدالت لهستان در قدم اول از دادگاه قانون اساسی شروع شد. این دادگاه حالا در اختیار کامل قضاتی است که با این حزب همدلی دارند، و دادگاه حقوق بشر اروپا مدعی است که انتصاب یکی از آن‌ها غیرقانونی بوده است.

منبع تصویر، Getty Images

توضیح تصویر،

یاروسواف کاچینسکی، رهبر حزب حاکم، اصرار دارد که خواهان "پلگزیت" نیست

آقای موراویه‌تسکی، و یاروسواف کاچینسکی، رهبر حزب قانون و عدالت و قدرتمندترین سیاستمدار لهستان، هر دو تاکید می‌کنند که لهستان خواهان باقی ماندن در اتحادیه اروپا است.

آن‌ها می‌گویند که اپوزیسیون چندپاره این کشور می‌خواهد با پخش "اخبار جعلی" رای‌دهندگان را که قاطعانه می‌‌خواهند در اتحادیه اروپا بمانند به وحشت بیندازد. البته در سال‌های اخیر بر تعداد لهستانی‌هایی که بابت از دست رفتن حق حاکمیت ملی و انتقال تصمیم‌گیری به اتحادیه اروپا ابراز نگرانی می‌کنند افزوده شده است.

این دو سیاستمدار می‌پذیرند که عضویت در اتحادیه به معنی دسترسی لهستان به میلیاردها دلار سرمایه برای پروژه‌هایی بوده است که به وضوح چشم‌انداز کشور را تغییر داده‌اند و دسترسی به بازار مشترک را ممکن کرده است.

دونالد توسک، رئیس سابق شورای اروپا و رهبر فعلی ائتلاف مدنی، بزرگترین گروه اپوزیسیون در لهستان، از مردم این کشور خواسته است که روز یکشنبه در ورشو به این رای اعتراض کنند.

او با انتشار ویدیویی در توییتر گفت "عملیات مورد نظر یاروسواف کاچینسکی برای بیرون کشیدن لهستان از اتحادیه اروپا با تمام سرعت آغاز شده است. اگر وارد عمل نشویم، هیچ چیز جلو او را نخواهد گرفت."

"دیکتاتوری بروکسل"

اما اگر رهبران لهستان تصمیم راسخ دارند که در اتحادیه اروپا باقی بمانند، چرا دو نفر از یاران قدیمی آقای کاچینسکی، یعنی مارک سوسکی و ریشارد ترلتسکی، دارند علیه اتحادیه اروپا نفرت‌پراکنی می‌کنند؟

ماه گذشته، آقای سوسکی صحبت از جنگیدن با "اشغالگران بروکسل" می‌کرد و آقای ترلتسکی می‌گفت که بریتانیا نشان داده است که می‌توان "دیکتاتوری دیوان‌سالاران بروکسل" را با خروج شکست داد.

آقای ترلتسکی که رئیس فراکسیون حزب حاکم قانون و عدالت در مجلس لهستان است تاکید داشت که لهستان خواهان باقی ماندن است، اما گفت که در صورت برطرف نشدن اختلافات باید دنبال "راه‌حل‌های موثر" بود.

لهستان در آینده به نقطه‌ای خواهد رسید که پولی که به اتحادیه اروپا می‌دهد بیشتر از پولی خواهد بود که می‌گیرد، لذا بعید نیست که این حزب بخواهد فضا را از الان برای خروج در آن مقطع آماده کند.

یا ممکن است این موضع سخت‌گیرانه صرفا ابزاری برای گرفتن امتیاز از بروکسل باشد.

یا شاید هم هر دو.

• اصلاحات قضایی در لهستان 'ممکن است به خروج از اتحادیه اروپا منجر شود'
• اتحادیه اروپا به طور رسمی به دولت لهستان هشدار داد
• چرا برگزیت ممکن است به نفع اتحادیه اروپا باشد؟

کمیسیون اروپا هنوز برنامه جبرانی لهستان برای همه‌گیری کووید-۱۹ را که ۵۷ میلیارد یورو ارزش دارد تصویب نکرده است، و دولت به این پول برای تامین مالی برنامه اصلی خود که به "توافق لهستانی" معروف شده است نیاز دارد.

مذاکرات در جریان است و به نظر برخی دولت دارد از این رای به عنوان اهرمی برای تصویب این برنامه استفاده می‌کند. این رای تا وقتی که رسما منتشر نشود ضمانت اجرایی ندارد.

هر چند که دولت طبق قانون باید چنین آرایی را منتشر کند، در گذشته برخی از آراء دادگاه قانون اساسی را منتشر نکرده است.

"سرافراز، مانند بریتانیا"

یاتسک کارنوفسکی، سردبیر هفته‌نامه شچی که طرفدار دولت است، به بی‌بی‌سی گفت که پلگزیت "نه قابل تصور است و نه واقع‌بینانه"، ولی گفت که این سرفصل حالا موضوع بحث شده است.

منبع تصویر، Getty Images

توضیح تصویر،

لهستان، برخلاف بریتانیا، شاهد جنبش فراگیری برای خروج از اتحادیه اروپا نبوده است

به گفته او لهستان، مانند بریتانیا، کشوری سرافراز و مستقل است، ولی "متاسفانه بسیار ضعیف‌تر".

آقای کارنوفسکی می‌گوید که جریان اصلی در حزب قانون و عدالت عقیده دارد که لهستان باید از حاکمیت ملی خود دفاع کند و مانند یک عضو درجه دو با آن برخورد نشود.

به نظر او بروکسل متجاوز است و دارد با سوء‌استفاده از قدرتش و ابداع ابزار جدید به لهستان فشار می‌آورد که اصلاحاتش را لغو کند.

آقای کارنوفسکی می‌گوید "حس مقامات دولتی این است که بروکسل دارد سرشان کلاه می‌گذارد. موضع اتحادیه اروپا در رای روز پنج‌شنبه بی‌تاثیر نبود."

او عقیده دارد که بروکسل برای لهستان دام پهن کرده است.

"بعید نیست که لهستان از اتحادیه اروپا بیرون رانده شود. ما همین حالا هم می‌بینیم که دارند لهستان را بیرون می‌کنند."

او می‌گوید انتخابی که در برابر ورشو قرار داده شده است یا تبدیل شدن به یک "مستعمره حقوقی" است یا خروج از اتحادیه اروپا.

"اگر دولت بگوید که می‌خواهیم خارج شویم، دولت سقوط خواهد کرد. این همان تله‌ای است که بروکسل پهن کرده است."