ترجمه«تاریخ ایران آکسفورد»چاپ شد/روایت متمرکز تاریخ‌پژوهان ایرانی

به گزارش خبرنگار مهر، کتاب «تاریخ ایران آکسفورد» زیرنظر تورج دریایی به‌تازگی با ترجمه خشایار بهاری و محمدرضا جعفری توسط نشر نو منتشر و راهی بازار نشر شده است. این‌کتاب یکی از عناوین مجموعه «کتابخانه تاریخ ایران» است که این‌ناشر چاپ می‌کند و نسخه اصلی‌اش سال ۲۰۱۱ توسط انتشارات آکسفورد در نیویورک چاپ شده است.

تورج دریایی که این‌کتاب زیرنظر او منتشر شده، می‌گوید علت تهیه آن، این است که در بیشتر کتاب‌هایی که از نویسندگان مختلف گردآوری شده یا توسط یک‌نفر نوشته شده‌اند، بر یکی از دوره‌های تاریخی ایران بیش از ادوار دیگر تاکید شده و یا کل تاریخ کشور به‌یک اندازه پوشش داده نشده است. بنابراین نیاز به کتابی احساس شد که تاریخ کل فلات ایران و کسانی را که در آن زندگی کرده و درگذشته‌اند و همچنین فرهنگی که آفریده‌اند، تشریح شود.

نویسنده این‌کتاب، متخصصان و تاریخ‌پژوهان ایرانی در کشورهای مختلف بوده‌اند و تهیه کتاب ۴ سال زمان برده است که از میان مولفان، علیرضا شاپور شهبازی درگذشته است. نویسندگان و تاریخ‌پژوهانی که در این‌پروژه زیر نظر تورج دریایی، مطالب کتاب پیش‌رو را نوشته‌اند، به این‌ترتیب‌اند: کامران آقایی، منصوره اتحادیه، علی انوشهر، کاترین بابایان، مازیار بهروز، دانیل تامس پاتس، ادوارد دابُروا، تورج دریایی، پروتس اوکتور شروو، علیرضا شاپور شهبازی، کامیار عبدی، جورج لِین، مایکل گرگوری مارونی، افشین متین‌عسگری، اوانگلوس ونتیس و نگین یاوری.

دو مترجم کتاب،‌ آن را به ایرج افشار و افرادی مثل او تقدیم کرده‌اند که عمر خود را صرف پژوهش درباره رویدادهایی کردند که در جهان ایرانی گذشت.

«تاریخ ایران آکسفورد» ۱۶ فصل دارد که عناوین‌شان به‌ترتیب عبارت‌ است از: «فلات ایران از دوره پارینه‌سنگی تا برآمدن شاهنشاهی هخامنشی» (کامیار عبدی)، «ایلامی‌ها» (دانیل ت. پاتس)، «جامعه اوستایی» (پروتس اوکتور شروو)، «شاهنشاهی پارسی هخامنشی (۵۵۰ تا ۳۳۰ پ.م)» (علیرضا شاپور شهبازی)، «ایران در زمان اسکندر و سلوکی‌ها» (اوانگلوس ونتیس)، «شاهنشاهی اشکانی» (ادوارد دابروا)، «شاهنشاهی ساسانی (۲۲۴ تا ۶۵۱م)، «ایران در آغاز دوره اسلامی» (مایکل گرگوری مارونی)، «ایران سده‌های میانه» (نگین یاوری)، «مغول‌ها در ایران» (جرج ا.لِین)، «تیموریان و ترکمانان: گذار و شکوفایی در قرن پانزدهم م./نهم ق» (علی انوشهر)، «صفویان در تاریخ ایران (۱۵۰۱ تا ۱۷۲۲م./۹۰۵ تا ۱۱۳۵ق)» (کاترین بابایان)، «میان‌پرده افغانی و سلسله‌های افشار و زند (۱۷۲۲ تا ۱۷۹۵م./ ۱۱۳۴ تا ۱۲۰۹ ق)» (کامران اسکات آقایی)، «ایران قاجاری (۱۷۹۵ تا ۱۹۲۱م./ ۱۲۰۹ تا ۱۳۴۰ ق)» (منصوره اتحادیه نظام‌مافی)، «عصر پهلوی: تجدد ایرانی در بستر جهانی» (افشین متین‌عسگری)، «ایران پس از انقلاب (۱۹۷۹ تا ۲۰۰۹ م./۱۳۵۷ تا ۱۳۸۸ش)» (مازیار بهروز).

پس از این‌فصول هم فهرست دودمان‌های شاهی ایران، پادشاهان و دوره حکومت آنان آمده است. پیش از فصول اصلی هم مقدمه‌ای به‌قلم تورج دریایی درج شده است.

در قسمتی از این‌کتاب می‌خوانیم:

نام زیادِ بن ابیه با احیای استفاده از چند سنت دیوانی و سلطنتی ساسانی پیوند خورده است که از جمله آنها می‌توان به رواج رسم بار عام فرمانروا، تشکیل یگان محافظان او، استفاده از سبک مکاتبات ساسانیان به عربی در دیوان خود، و سامان‌دادن نهاد ثبت اسناد با مُهر به شیوه ساسانی اشاره کرد. گفته‌اند که وی این تجارب دیوانی را در ۶۶۶-۶۶۵م./۴۶-۴۵ق و به‌ویژه برای منظم‌کردن وصول مالیات در شرق احیا کرد و حتی افراد آشنا به فارسی را در دستگاه مالیاتی خود به کار گرفت. یکی از خویشان خود به نام عبیدالله بن ابی‌بکره را برای تخریب آتشکده‌های زرتشتی، به مناطق مختلف فارس و سیستان فرستاد که ضبط اموال و برانداختن یا کشتن روحانیون متولی آنها را در پی داشت. آتشکده کاریان در نزدیکی دارابجرد واقع در فارس تخریب شد، اما هیربد سیستان در آتشکده کرکویه جان به در برد. در ۶۷۰م./۵۰ ق اعراب قبیله اَزد در روستای دیگری در قم اسکان داده شدند که در حدود ده سال بعد گروه‌های دیگری به آنان پیوستند. اعراب همچنین در ۶۶۵م./۴۵ق در مرو مستقر شدند. زیاد در ۶۷۱م./۵۱ق حاکم دیگری را با سپاهی پنجاه هزار نفره از اعراب بصره و کوفه و خانواده‌های آنان به خراسان اعزام کرد. آنها بیشتر از قبایل تمیم و بکر بن وائل بودند که به عنوان پادگانی دائمی در روستاهای واحه مرو مستقر شدند.

این‌کتاب با ۵۶۸ صفحه، شمارگان هزار و ۱۰۰ نسخه و قیمت ۲۰۰ هزار تومان منتشر شده است.