اومیکرون؛ نتایج اولیه تحقیقات آفریقای جنوبی نگران‌کننده است

دانشمندان آفریقای جنوبی از زمان کشف اومیکرون در این کشور به‌سرعت دست به کار شده‌اند تا ویژگی‌های این سویه جدید کرونا را دریابند.

اولین گزارشی که چکید‌ه‌ای از نتایج بررسی‌های آن‌ها را به دست می‌دهد حاکی از آن است که این سویه به سرعت در حال جایگزین کردن گونه جهش‌یافته دلتاست. آن چه که بخصوص نگرانی‌آور است این است که اومیکرون ظاهرا می‌تواند از سد دفاعی پادتن‌ها در بدن بهبودیافتگان کرونا بگذرد.

همین ویژگی‌ است که در آلمان نگران‌کننده ارزیابی شده چرا که در این صورت رعایت قاعده دوگانه "بهبودیافته یا واکسینه‌شده" موسوم به 2G برای کنترل و بازرسی شهروندان جهت مهار شیوع کرونا کافی نخواهد بود و دیر یا زود اومیکرون به گونه غالب در آلمان بدل خواهد شد.

آنا فون گوتبرگ، کارشناس میکروبیولوژی و مدیر بخش بیماری‌های تنفسی مؤسسه ملی بیماری‌های مسری آفریقای جنوبی (NICD) می‌گوید: «سویه اومیکرون در آفریقای جنوبی اکنون برتری یافته و ما طبیعتا در ابتدای تحقیقات خود قرار داریم.»

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

او برای این که وحشت عمومی ایجاد نکند کلماتش را با احتیاط برمی‌گزیند و می‌گوید: «وضعیت در آفریقای جنوبی در حال حاضر اساسا کم‌تر از آلمان نگران‌کننده است.»

با این حال موج چهارم در آفریقای جنوبی می‌تازد. روز پنج‌شنبه ۲ دسامبر (۱۱ آذر) شمار ابتلای روزانه در این کشور ۱۱هزار و ۳۵۳ نفر اعلام شد. با این حال سازمان بهداشت جهانی می‌گوید، در حال حاضر تنها ۴درصد از تخت‌های بخش‌های مراقبت ویژه در این کشور اشغال شده‌اند.

گوتبرگ در عین حال تأیید‌ می‌کند، آن‌چه که در حال حاضر ایجاد نگرانی کرده این است که به نظر می‌آید بهبودیافتگان کرونا در برابر این سویه مصون نیستند. تنها این امید وجود دارد که پادتن‌های موجود در بدن آن‌ها جلوی ابتلای شدید، بستری شدن یا مرگشان را بگیرد.

آنا فون گوتبرگ اما در مورد واکسینه‌شدگان خوش‌بین‌تر است و می‌گوید، به نظر می‌رسد که واکسن آن‌ها را در برابر این سویه نیز مصون می‌سازد یا دست کم جلوی ابتلای شدید را می‌گیرد.

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

نتایج توالی‌یابی

دانشمندان آفریقای جنوبی در روزهای گذشته ۲۴۹ نمونه ویروس کرونا را توالی‌یابی کرده‌اند. اگر چه این تعداد زیاد نیست، اما در ۱۸۳ نمونه (۷۴درصد)، سویه اومیکرون تشخیص داده شد.

شبکه نظارت بر ژنوم آفریقای جنوبی نه تنها عفونت‌های جدید بلکه عفونت‌های مجدد را بررسی می‌کند. گوتبرگ می‌گوید، این بررسی در مورد گونه‌های بتا و دلتا نیز انجام شد. اما در آن موارد آمار کسانی که دچار عفونت مجدد شدند تا این حد افزایش نشان نمی‌داد.

این کارشناس در مورد سرایت‌پذیری اومیکرون که بسیاری را در جهان نگران کرده نیز می‌گوید، معتقد نیست که سرایت‌پذیری این گونه بیش‌تر از گونه دلتا باشد اما چون بهبودیافتگان در برابر این سویه ظاهرا بر خلاف دلتا مصونیت ندارند میزان ابتلا تا این حد افزایش نشان می‌دهد.

نرخ واکسیناسیون در آفریقای جنوبی پایین است، با این حال بسیاری امید داشتند که شمار بالای بهبودیافتگان بتواند در این کشور در برابر کرونا ایمنی گله‌ای ایجاد کند و از شدت موج چهارم بکاهد.

اما سویه اومیکرون همه این محاسبات را بر هم زد و نه تنها این کشور بلکه کل قاره آفریقا را با چالش جدیدی مواجه ساخت. حدود یک سال بعد از آغاز واکسیناسیون در جهان تنها ۱۰۲ میلیون نفر در این قاره واکسینه شده‌اند که برابر با ۵/ ۷ درصد جمعیت آن است.

در بسیاری از کشورهای آفریقایی نرخ واکسیناسیون حتی کم‌تر از یک‌درصد جمعیت‌شان است.

نرخ واکسیناسیون هر چه پایین‌تر باشد امکان جهش ویروس بیش‌تر می‌شود؛ بخصوص در بدن کسانی که سیستم ایمنی ضعیف‌تری دارند. این گروه نه تنها شامل افراد مبتلا به ایدز، سل و آنفولانزا می‌شود، بلکه افرادی را در برمی‌گیرد که از سوء تغذیه رنج می‌برند.

شاید به همین علت باشد که تا کنون دو سویه کرونا در آفریقای جنوبی بروز کرده‌اند: بتا و اومیکرون.

تصمیم‌هایی شتاب‌زده؟

آفریقای جنوبی بهترین‌ آزمایشگاه‌ها را در سطح قاره آفریقا دارد و به دلیل رویارویی با بیماری‌های فراگیری مانند ایدز و سل از نظر توالی‌یابی و شناسایی موارد ابتلا از امکانات خوبی برخوردار است.

آنا فون گوتبرگ، مدیر بخش بیماری‌های تنفسی مؤسسه ملی بیماری‌های مسری آفریقای جنوبی بر همین اساس می‌گوید، معلوم است که در این‌ کشور سریعا می‌توان یک واریانت جدید را کشف کرد، اما این بدان معنا نیست که این واریانت حتما در آفریقای جنوبی ظهور یافته است.

گوتبرگ با تکیه بر تعداد زیادی بررسی عملی می‌گوید، در اروپا و آمریکا نیز ویروس در بدن افرادی با سیستم ایمنی ضعیف‌ جهش می‌کند.

بعد از این که جامعه علمی آفریقای جنوبی از کشف اومیکرون خبر داد، بسیاری از کشورها پروازهای خود را به کشورهای جنوب آفریقا قطع کردند. بسیاری از سیاستمداران آفریقایی جامعه علمی را مسئول خسران‌های وارد آمده بر پیکره اقتصاد بعد از قطع این پروازها دانستند.

تا جایی که حتی یک ویروس‌شناس در گفت‌وگویی خصوصی گفته است: «از این پس اگر واریانت جدیدی کشف کردیم مانند تانزانیا عمل می‌کنیم: به هیچ کس چیزی نمی‌گوییم و فقط سه روز دعا می‌کنیم.»

اما گوتبرگ با برخوردی معقولانه‌تر می‌گوید: «ما الان تنها تئوری و ایده در دست داریم و اول راه تحقیقات‌مان هستیم. بگذراید داده‌هایمان را جمع‌آوری کنیم. من امیدوارم که ما سریعا بتوانیم راجع به سویه اومیکرون بیش‌تر بدانیم و بتوانیم مرزها را فوری باز کنیم.»

• ویروس سارس کوو ۲ و خانواده کرونا به روایت تصویر

  ویروس تاج‌دار

  آندری ۱۰ ساله از روسیه ویروس جدید کرونا یا همان سارس کوو ۲ را این‌طور نقاشی کرده: یک شیطان تاج بر سر؛ همان شیطانی که بیماری کووید ۱۹ را ایجاد کرده و حدود دو سال است که رد پایش در همه جهان دیده می‌شود. نام این ویروس از کلمه لاتین "کرونا" به معنای تاج گرفته شده که به ویروس‌های اسپایک (سنبله) روی سطح آن اشاره دارد.

• ویروس سارس کوو ۲ و خانواده کرونا به روایت تصویر

  جلوه‌ای از سارس کوو ۲

  و این تصویر ویروس جدید کرونا را نشان می‌دهد. هر ذره ویروس سارس کوو ۲ حدود ۸۰ نانومتر قطر دارد. هر ذره شامل یک توپ از RNA، کد ژنتیکی ویروس است که توسط پروتئین‌ اسپایک یا همان برآمدگی‌هایی که نام ویروس از آن الهام گرفته شده پوشیده شده است. سارس کوو ۲ عضوی از خانواده ویروس‌های کروناست که شامل ویروس‌های مسئول بیماری‌های سارس ( سندرم تنفسی حاد شدید) و مرس (سندرم تنفسی خاورمیانه) می‌شود.

• ویروس سارس کوو ۲ و خانواده کرونا به روایت تصویر

  ویروسی معلق در هوا

  سارس کوو ۲ از طریق قطرات و ذرات معلق در هوا منتقل می‌شود که از طریق تنفس، سرفه و تکلم از شخص ساطع می‌شوند. به همین دلیل است که پوشش ماسک در جریان پاندمی الزامی شده است. مقام‌های بهداشتی به شهروندان توصیه کرده‌اند برای کمک به توقف این همه‌گیری از ماسک استفاده کنند. راه دیگر انتقال این عامل بیماری‌زا تماس با سطوح آلوده است.

• ویروس سارس کوو ۲ و خانواده کرونا به روایت تصویر

  ورود به سلول‌های انسان

  سارس کوو ۲ از پروتئین‌های اسپایک خود برای اتصال به پروتئین‌های سطح سلول‌ها استفاده می‌کند. این کار باعث تغییرات شیمیایی می‌شود که به RNA ویروس اجازه می‌دهد وارد سلول شود. بعد از آن ویروس سلول را مجبور می‌کند تا RNA او را کپی کند. یک سلول ساده می‌تواند ده‌ها هزار ذره ویروسی جدید که در این تصویر به رنگ بنفش دیده می‌شود را تولید کند تا ‌آن‌ها نیز به نوبه خود سلول‌های سالم دیگر را بیمار کنند.

• ویروس سارس کوو ۲ و خانواده کرونا به روایت تصویر

  مهمان ناخوانده

  تصویری با یک میکروسکوپ الکترونی از یک سلول (در اینجا آبی‌رنگ) که به شدت با ذرات سارس کوو ۲ (در اینجا قرمزرنگ) آلوده شده است. ویروسی که از سال ۲۰۱۹ ما را درگیر کرده فرق چندانی با ویروس‌هایی مانند آنفولانزا یا سرماخوردگی ندارد. اما قبل از سال ۲۰۱۹ سیستم ایمنی ما این گونه خاص را ندیده و نشناخته بود و به همین دلیل هم هست که در بدن هیچ کسی در برابر آن ایمنی ایجاد نشده بود.

• ویروس سارس کوو ۲ و خانواده کرونا به روایت تصویر

  "سارس کوو" اولین ویروس کرونای گسترش‌یافته در قرن ۲۱

  نخستین بار در سال ۲۰۰۲ در چین بود که انسان برای اولین بار در قرن جاری در تماس با ویروس کرونا قرار گرفت. در مارس سال ۲۰۰۳ سازمان بهداشت جهانی (WHO) در مورد شیوع سریع یک بیماری غیر معمول شبیه ذات‌الریه به جهانیان هشدار داد. بیماری سارس یا سندرم تنفسی حاد شدید در حدود ۳۰ کشور گسترش یافت، اما همه موارد مرگ و میر ثبت نشد. سازمان بهداشت جهانی در ژوئیه سال ۲۰۰۳ اعلام کرد که این اپیدمی را مهار کرده است.

• ویروس سارس کوو ۲ و خانواده کرونا به روایت تصویر

  "مرس كوو"، عضو دیگر خانواده ویروس‌های کرونا

  در سال ۲۰۱۲ محققان با توالی‌یابی ژنومی نمونه‌هایی از افرادی که به یک نوع آنفولانزای جدید دچار شده بودند ویروس کرونای مرس یا "مرس کوو" را کشف کردند. این بیماری بعد از اولین موج گسترش خود به عنوان مرس یا سندرم تنفسی خاورمیانه شناخته شد. سرایت‌پذیری مرس کم‌تر از بیماری کووید ۱۹ است و سرایت آن معمولا در میان اعضای خانواده یا در مراکز بهداشتی رخ می‌دهد.

• ویروس سارس کوو ۲ و خانواده کرونا به روایت تصویر

  ویروس ایدز

  ویروس مولد بیماری ایدز (زردرنگ در تصویر) به سیستم ایمنی، مثلا به سلول‌های تی (آبی‌رنگ در تصویر) حمله می‌کند. این ویروس مبتنی بر آر‌ان‌ای (RNA) است و می‌تواند سیستم ایمنی را تا حدی ضعیف کند که دیگر قادر به مبارزه با عفونت نباشد. ویروس ایدز از طریق مایعات بدن، مانند منی یا خون منتقل می‌شود. ایدز واکسن ندارد اما دارویی وجود دارد که می‌تواند بار ویروسی را کاهش داده و از شیوع ایدز جلوگیری کند.