دهم فروردین یادآور حماسه قیام مردم یزد

روز هشتم فروردین ۱۳۵۷، آیت‌الله صدوقی با صدور اطلاعیه‌ای، ضمن تجلیل از مقام شهیدان اعلام کرد: «به پیروی از اعلامیه‌های صادره از ناحیه مقدسه آیات عظام و مراجع بزرگ عالیقدر شیعه، بالاخص زعیم بزرگوار نایب‌الامام حضرت آیت‌الله‌العظمی‌الخمینی که عزای عمومی اعلام نموده‌اند، بدین وسیله پیام شهدای قم و تبریز و سایر شهرستان‌ها را که در این هدف مقدس فداکاری نموده‌اند این‌چنین به شما می‌رسانم‌:

برادران ایمانی! شما که سعادت نائل شدن به درجه شهادت را نداشتید اقلاً به قرائت فاتحه و آیاتی از کلام‌الله مجید ما را یاد کنید و به سوگ و ماتم بنشینید؛ لذا روز پنج‌شنبه ۲۰ ربیع‌الثانی مطابق با دهم فروردین از ساعت ۹ الی ۱۱ به وقت قدیم در مسجد روضه محمدیه (حظیره) برای تجلیل از ارواح عالیه شهیدان قم، تبریز و لبنان بزرگداشت خاطره جانبازی مردان راه حق برپاست و شرکت عموم طبقات را انتظار داریم.

روز موعود فرا می‌رسد. صبح زود مردم از گوشه و کنار شهر به سوی مسجد حظیره حرکت می‌کنند.

آیت‌الله صدوقی نیز قبل از ساعت ۹ در مسجد حاضر شد. جمعیت در مسجد و صحن آن و خیابان‌های اطراف موج می‌زد. حجت‌الاسلام حاج شیخ‌کاظم راشد یزدی پشت بلندگو قرار گرفت.

او ضمن سپاس از مردم به خاطر شرکتشان در مجلس یادبود شهدا، راجع به تکامل صحبت کرد که همه جمادات، نباتات و حیوانات در خدمت انسان قرار گرفته‌اند و «انسان‌ها باید کشته شوند تا عدالت اجتماعی برقرار شود و ما از کشته شدن ترسی نداریم.»

جمعیت به شدت تحت تأثیر سخنان آقای راشد قرار گرفت و به محض تمام شدن مراسم در خیابان‌ها دست به تظاهرات زدند.

تظاهرات هر لحظه گسترش پیدا می‌کرد. شهربانی توان مقابله را در خود ندید؛ لذا از نیرو‌های از قبل پیش‌بینی شده ژاندارمری کمک خواست و آنان به کمک نیرو‌های پلیس با مردم درگیر شدند.

ساعت ۱۰:۳۰ بود که «دو فروند هلیکوپتر» شنوک، ۸۰ کماندوی «اعزامی از مرکز توپخانه اصفهان» را به محل درگیری رساندند.

درگیری هر لحظه شدت می‌یافت صدای گلوله لحظه‌ای قطع نمی‌شد، گاز اشک‌آور هاله‌ای از دود بر شهر یزد برافراشته بود.

تظاهرات تا بعد ازظهر ادامه داشت و نتیجه آن زخمی شدن و شهید شدن تعدادی از مردم مؤمن یزد بود.

روزنامه‌های وابسته تعداد شهدا را ۲ نفر و تعداد مجروحین را ۱۰ نفر اعلام کردند. ساواک نیز «تعداد دستگیرشدگان را ۵۱ نفر اعلام نموده است.»

رئیس شهربانی یزد سرهنگ جهانگیر هاشمی طی گزارشی، نام تعدادی از شهدای این واقعه را ذکر کرده و سن مجروحین حادثه را به ترتیب، ۴۵، ۱۸، ۳۰، ۳۰، ۲۴، ۶۵، ۱۵، ۲۶، ۲۳ و ۱۴ ساله و شغل آن‌ها را کارگر، محصل، کارمند، سلاخ، ساعت‌ساز، سیم‌کش اعلام نموده است.

این آمار نشان می‌دهد که مخالفین رژیم از مشاغل مختلف و در سنین متفاوت، ولی اکثراً جوان بوده‌اند.

بعد از این رخداد، ساواک یزد آیت‌الله صدوقی و حاج شیخ‌کاظم راشد را «عاملین اصلی حادثه» قلمداد کرد، ولی چون از اقدام علیه آیت‌الله صدوقی بیم داشت، کمیسیون امنیت اجتماعی یزد در دوازدهم فروردین تشکیل جلسه داد و حجت‌الاسلام راشد یزدی را به سه سال اقامت اجباری در ایرانشهر محکوم کرد.

این واقعه علاوه بر پیامد‌های سرتاسری موجب انسجام و تحرک بیشتر روحانیت یزد شد. روحانیون یزد بلافاصله اعلامیه‌ای صادر و مراتب انزجار خود را از رژیم اعلام کردند.

روحانیون در این اطلاعیه اعلام کردند که خواسته همه ما «جز این نیست که قرآن و احکام قرآن زیر نظر مراجع عظام تقلید در میان جمعیت مسلمان زنده شود، آزادی در میان توده مردم برقرار گردد، زندانی‌های بی‌گناه، تبعیدی‌های بی‌پناه از علما و اساتید و محصلین و غیره همه آزاد شوند.» روحانیون در پایان به رژیم هشدار دادند «از دست انتقام الهی بترسید که از آستین قدرت مردم بیرون خواهد آمد و بنیاد ستمگران را برخواهد انداخت.»

آیت‌الله گلپایگانی نیز با صدور نامه‌ای به علمای یزد «تظاهرات اخیر ملّت برای حمایت از اسلام و احکام قرآن مجید» را «ناشی از شعور مذهبی و رشد فکری آن‌ها» دانست و افزود که دیگر امکان «محو شخصیت اسلامی این کشور ممکن نیست زیرا ملت مسلمان متوجه نقشه‌های شوم استعمارگران شده و به برکت اسلام و ولایت اهل بیت عصمت و طهارت سلام‌الله علیهم اجمعین آگاهی ملت روز به روز بیشتر می‌شود.»

باشگاه خبرنگاران جوان یزد یزد