در پی طرح اتهام آزار جنسی علیه یکی از بازیگران ایرانی، صدها بازیگر و کارگردان زن شناخته شده از جمله هدیه تهرانی، نیکی کریمی، پوران درخشنده، ترانه علیدوستی، سحر دولتشاهی و نرگس آبیار در بیانیه‌ای بی‌سابقه، با تایید وجود "خشونت سیستماتیک" علیه زنان در سینمای ایران، خواستار برخورد "قانونی جدی" با متخلفان شده‌اند. آنها می‌گویند این "اولین بار است" که اعتراض زنان سینما به یک "فریاد جمعی" تبدیل شده است.

قبلا هم انجمن صنفی برنامه‌ریزان و دستیاران کارگردان سینما در بیانیه‌ای دیگر با حمایت از یک عضوش که اتهام آزار جنسی را مطرح کرده بود، از دست‌اندرکاران صنعت سینمای ایران خواست در برابر "هتک حرمت" سکوت نکنند.

این دو بیانیه زمانی صادر شد که سمیه میرشمسی، دستیار کارگردان و برنامه‌ریز، سوم فروردین ماه امسال در رشته‌توییتی، فرهاد اصلانی، بازیگر شناخته‌شده سینمای ایران را به قلدری و رفتار بد با نیروهای پشت صحنه و از جمله به آزار جنسی متهم کرد.

بی‌بی‌سی تلاش کرد تا با تماس با آقای اصلانی نظر او را در این باره جویا شود اما تا زمان انتشار این گزارش پاسخی دریافت نکرده است.

سمیه میرشمسی چه گفته است؟

سمیه میرشمسی در رشته‌ توییتش مجموعه اتفاق‌های پشت صحنه یک فیلم را توضیح داده و ادعا کرده در نهایت بعد از چند برخورد میان او و بازیگر، آقای اصلانی "دستش را گرفته و خواسته که خانم میرشمسی صورتش را ببوسد."

خانم میرشمسی که روایتش در توییتر در ایام نوروز با واکنش‌های گسترده مواجه شد، ادعا کرده بعضی از عوامل فیلمی که او در آن دستیار کارگردان بوده، از ماجرایی که روایت کرده، خبر داشته‌اند.

او در مصاحبه‌ای به بی‌بی‌سی فارسی گفته زنان قبل از او با روایت‌هایشان به او جسارت داده‌اند که حرف بزند و زنان بعد از او این مسیر را ادامه خواهند داد.

با وجود واکنش‌های گسترده فردی و جمعی جامعه هنرمندان، مسئولان و مقام‌ها در جمهوری اسلامی ایران تا کنون در این‌باره سکوت کرده‌اند.

سمیه میرشمسی در توییترش گفته بود، در پروژه‌های کوچک‌تر که کارگردان صاحب‌نامی در آن حضور ندارد، این اتفاق‌ها شایع‌تر است: "در بسیاری از پروژه‌ها بازیگران پادشاهی می‌کنند و ما بچه‌های پشت صحنه به راحتی آزار می‌بینیم و حذف می‌شویم چون بازیگر «راکورد» دارد. وقتی یک بازیگر بزرگ با یک کارگردان کوچک کار می‌کند، همه می‌دانیم که پادشاه صحنه کیست."

این اولین بار نیست که چنین اتهامی علیه یکی از چهره‌های شناخته شده هنری در ایران مطرح می‌شود. در دو سال گذشته شماری از زنان ایرانی با جریان جهانی "من هم" یا "می‌ تو" در روایت آزار جنسی علیه افراد شناخته شده، همراه شده‌اند و ادعاهایی علیه چهره‌های مشهور هنری و سینمایی مطرح کرده‌اند اما این اولین بار است که چنین ادعایی با واکنش‌های گسترده اهالی سینما مواجه می‌شود.

در بیانیه زنان سینماگر ایرانی که شمار بسیار زیادی در داخل ایران آن را امضا کرده و شماری از خارج از کشور هم به این جمع پیوسته‌اند، آمده است: "در روایت‌هایی که از تجربه‌های دردناک زنان در سینمای ایران منتشر شده، انواع آزارهایی که زیر چتر خشونت جنسی قرار می‌گیرند مطرح شده؛ از جمله هتک حرمت با الفاظ جنسی و جنسیت زده، سوءاستفاده از سکوت و تحمل افراد با گروگان گرفتن حق کار و دستمزد، اعمال خشونت جنسی به وسیله تهدید موقعیت کاری قربانی، تماس‌های بدنی ناخواسته، اصرار و اجبار به عمل جنسی و در نهایت خشونت جسمی و تجاوز."

'پشت درهای بسته'

امضاکنندگان بیانیه که سینماگرانی مانند تهمینه میلانی، میترا حجار، ویشکا آسایش ، نگار جواهریان، مریم پالیزبان، هایده صفی‌یاری، شقایق دهقان، باران جعفری، فرشته حسینی، کتایون ریاحی، ترانه علیدوستی و ملیکا شریفی‌نیا در میان آنها هستند، می‌گویند آزار و اذیت زنان در سینمای ایران "سیستماتیک"، "شدید و گسترده" و "نادیده گرفته شده" اما "برای اولین بار به یک فریاد جمعی تبدیل شده است."

آنها می‌گویند در این خشونت "سیستماتیک" که همیشه وجود داشته، "نه تنها ساز و کاری برای باز داشتن فرد صاحب قدرت از ارتکاب به خشونت وجود ندارد،‌بلکه در یک توافق نانوشته اعمال خشونت بر زنان در محیط کاری، عادی‌سازی شده و هیچ عواقب جدی‌ای متوجه فرد خشونت‌گر نیست. از همین رو است که آزارگرانی با شهرت و اعتباری که توسط طرفدارانشان به دست آمده، هیچ ترسی از دست بردن به این جرایم ندارند."

امضاکنندگان بیانیه همچنین آشکار می‌کنند که برای سال‌ها اصناف و اتحادیه‌ها، چنین جرایمی را "پشت درهای بسته و با میانجی‌گری بین قربانی و خشونت‌گر حل و فصل می‌کنند، البته با حداقل هزینه برای خشونت‌گر."

در این بیانیه برای جلوگیری از "باج‌گیری جنسی و خشونت و قلدری" از خانه سینما خواسته شده کمیته‌ای مستقل با اکثریت مطلق زنان برای رسیدگی به شکایات علیه خشونت جنسی تشکیل شود و وکیل و مشاوره حقوقی در اختیار راویان آزار قرار بگیرد.

خانم میرشمسی به بی‌بی‌سی گفت: "این‌که زنان سینماگر با این همه تفاوت نگاه و تفکر درباره این موضوع اتفاق نظر دارند و پشت هم ایستاده‌اند، امیدوارانه‌ترین نتیجه‌ای بود که می‌شد به آن رسید و نشان می‌دهد این موضوع چقدر بحرانی است."

چرا بیانیه سینماگران مهم است؟

مریم زهدی،‌ بی‌بی‌سی

بیانیه زنان دست‌اندرکار سینما و صداوسیما در ایران از ابعاد مختلفی حائز اهمیت است.

با وجود اینکه در حوزه سینما هم مانند دیگر عرصه‌های اجتماعی زن‌ها در معرض انواع تهدید، خشونت و توهین هستند، تا به حال شاهد انتشار بیانیه‌ای رسمی به این شکل در این حوزه نبوده‌ایم.

تعداد امضا کنندگان بیانیه زیاد است و همچنان بر آن افزوده می‌شود. در حالی که اسامی سرشناس‌ترین بازیگران زن پای این بیانیه، جلب توجه می‌کند، یه طور کلی، ترکیب اسامی نشان می‌دهد که موضوع خشونت و آزار زنان در سینما در اشکال مختلف، هم‌دلی وهم‌گرایی کم‌سابقه‌ای میان میان زنان این عرصه ایجاد کرده است؛ حتی در مواردی نام افرادی را کنار هم می‌بینیم که ویژگی‌های مشترک چندانی با هم ندارند.

امضا کنندگان دقیقا می‌دانند چه می‌خواهند و چه نمی‌خواهند؛ آنها در این بیانیه با بیانی مستقیم، مطالبه‌گر و بدون پیچ و تاب خواهان اطلاع‌رسانی، آگاه‌سازی و رسیدگی حقوقی به آنچه "خشونت سیستماتیک " خوانده می‌شود، هستند.

در مقوله اعتراض به آزار و خشونت مردان علیه زنان به ویژه در سال‌های اخیر کم نشنیده‌ایم؛ اما بلند شدن چنین صدای قدرتمندی از داخل ایران با چنین ویژگی‌هایی که شمرده شد، نقطه عطفی در فعالیت‌های زنان ایران در طلب حق و حقوق ازدست‌رفته آنهاست.

انجمن دستیاران کارگردان:‌ صادق بودن راوی را تایید می‌کنیم

انجمن صنفی برنامه‌ریزان و دستیاران کارگردان اولین نهاد صنفی بود که به اظهارات خانم میرشمسی واکنش نشان داد و از او حمایت کرد. این انجمن بدون اشاره مستقیم به ادعای آزار جنسی، نوشت: "با توجه به شناخت از گذشته همکارمان خانم سمیه میرشمسی، به طور کلی، صادق بودن ایشان را تأیید می‌کنیم."

همچنین این انجمن با ابراز تأسف از "برخوردهای تحقیرآمیز" و "بداخلاقی‌ها و ایجاد ناامنی‌های روانی و حتی تهدید و برخورد فیزیکی در پشت صحنه تولید صنعت فیلم ایران" اعلام کرد این اولین بار نیست که چنین اتفاقاتی می‌افتد. انجمن صنفی برنامه‌ریزان و دستیاران کارگردان در ایران اعلام کرد که موضوع را پیگیری خواهد کرد.

در میان ادعاها و روایت‌های مختلفی که در گذشته همراه با جریان "من هم" مطرح و رسانه‌ای شده،‌ بر اساس گزارش‌ها فقط یکی از آنها علیه کیوان امام‌وردی، دانش‌آموخته دانشگاه تهران و کتابفروش، متهم به "تجاوز" با اطلاع رسانه‌ها به دادگاه کشیده شده است.

بیشتر بخوانید:

در پی طرح اتهام آزار جنسی علیه یکی از بازیگران ایرانی، صدها بازیگر و کارگردان زن شناخته شده از جمله هدیه تهرانی، نیکی کریمی، پوران درخشنده، ترانه علیدوستی، سحر دولتشاهی و نرگس آبیار در بیانیه‌ای بی‌سابقه، با تایید وجود "خشونت سیستماتیک" علیه زنان در سینمای ایران، خواستار برخورد "قانونی جدی" با متخلفان شده‌اند. آنها می‌گویند این "اولین بار است" که اعتراض زنان سینما به یک "فریاد جمعی" تبدیل شده است.

قبلا هم انجمن صنفی برنامه‌ریزان و دستیاران کارگردان سینما در بیانیه‌ای دیگر با حمایت از یک عضوش که اتهام آزار جنسی را مطرح کرده بود، از دست‌اندرکاران صنعت سینمای ایران خواست در برابر "هتک حرمت" سکوت نکنند.

این دو بیانیه زمانی صادر شد که سمیه میرشمسی، دستیار کارگردان و برنامه‌ریز، سوم فروردین ماه امسال در رشته‌توییتی، فرهاد اصلانی، بازیگر شناخته‌شده سینمای ایران را به قلدری و رفتار بد با نیروهای پشت صحنه و از جمله به آزار جنسی متهم کرد.

بی‌بی‌سی تلاش کرد تا با تماس با آقای اصلانی نظر او را در این باره جویا شود اما تا زمان انتشار این گزارش پاسخی دریافت نکرده است.

سمیه میرشمسی چه گفته است؟

سمیه میرشمسی در رشته‌ توییتش مجموعه اتفاق‌های پشت صحنه یک فیلم را توضیح داده و ادعا کرده در نهایت بعد از چند برخورد میان او و بازیگر، آقای اصلانی "دستش را گرفته و خواسته که خانم میرشمسی صورتش را ببوسد."

خانم میرشمسی که روایتش در توییتر در ایام نوروز با واکنش‌های گسترده مواجه شد، ادعا کرده بعضی از عوامل فیلمی که او در آن دستیار کارگردان بوده، از ماجرایی که روایت کرده، خبر داشته‌اند.

او در مصاحبه‌ای به بی‌بی‌سی فارسی گفته زنان قبل از او با روایت‌هایشان به او جسارت داده‌اند که حرف بزند و زنان بعد از او این مسیر را ادامه خواهند داد.

با وجود واکنش‌های گسترده فردی و جمعی جامعه هنرمندان، مسئولان و مقام‌ها در جمهوری اسلامی ایران تا کنون در این‌باره سکوت کرده‌اند.

سمیه میرشمسی در توییترش گفته بود، در پروژه‌های کوچک‌تر که کارگردان صاحب‌نامی در آن حضور ندارد، این اتفاق‌ها شایع‌تر است: "در بسیاری از پروژه‌ها بازیگران پادشاهی می‌کنند و ما بچه‌های پشت صحنه به راحتی آزار می‌بینیم و حذف می‌شویم چون بازیگر «راکورد» دارد. وقتی یک بازیگر بزرگ با یک کارگردان کوچک کار می‌کند، همه می‌دانیم که پادشاه صحنه کیست."

این اولین بار نیست که چنین اتهامی علیه یکی از چهره‌های شناخته شده هنری در ایران مطرح می‌شود. در دو سال گذشته شماری از زنان ایرانی با جریان جهانی "من هم" یا "می‌ تو" در روایت آزار جنسی علیه افراد شناخته شده، همراه شده‌اند و ادعاهایی علیه چهره‌های مشهور هنری و سینمایی مطرح کرده‌اند اما این اولین بار است که چنین ادعایی با واکنش‌های گسترده اهالی سینما مواجه می‌شود.

در بیانیه زنان سینماگر ایرانی که شمار بسیار زیادی در داخل ایران آن را امضا کرده و شماری از خارج از کشور هم به این جمع پیوسته‌اند، آمده است: "در روایت‌هایی که از تجربه‌های دردناک زنان در سینمای ایران منتشر شده، انواع آزارهایی که زیر چتر خشونت جنسی قرار می‌گیرند مطرح شده؛ از جمله هتک حرمت با الفاظ جنسی و جنسیت زده، سوءاستفاده از سکوت و تحمل افراد با گروگان گرفتن حق کار و دستمزد، اعمال خشونت جنسی به وسیله تهدید موقعیت کاری قربانی، تماس‌های بدنی ناخواسته، اصرار و اجبار به عمل جنسی و در نهایت خشونت جسمی و تجاوز."

'پشت درهای بسته'

امضاکنندگان بیانیه که سینماگرانی مانند تهمینه میلانی، میترا حجار، ویشکا آسایش ، نگار جواهریان، مریم پالیزبان، هایده صفی‌یاری، شقایق دهقان، باران جعفری، فرشته حسینی، کتایون ریاحی، ترانه علیدوستی و ملیکا شریفی‌نیا در میان آنها هستند، می‌گویند آزار و اذیت زنان در سینمای ایران "سیستماتیک"، "شدید و گسترده" و "نادیده گرفته شده" اما "برای اولین بار به یک فریاد جمعی تبدیل شده است."

آنها می‌گویند در این خشونت "سیستماتیک" که همیشه وجود داشته، "نه تنها ساز و کاری برای باز داشتن فرد صاحب قدرت از ارتکاب به خشونت وجود ندارد،‌بلکه در یک توافق نانوشته اعمال خشونت بر زنان در محیط کاری، عادی‌سازی شده و هیچ عواقب جدی‌ای متوجه فرد خشونت‌گر نیست. از همین رو است که آزارگرانی با شهرت و اعتباری که توسط طرفدارانشان به دست آمده، هیچ ترسی از دست بردن به این جرایم ندارند."

امضاکنندگان بیانیه همچنین آشکار می‌کنند که برای سال‌ها اصناف و اتحادیه‌ها، چنین جرایمی را "پشت درهای بسته و با میانجی‌گری بین قربانی و خشونت‌گر حل و فصل می‌کنند، البته با حداقل هزینه برای خشونت‌گر."

در این بیانیه برای جلوگیری از "باج‌گیری جنسی و خشونت و قلدری" از خانه سینما خواسته شده کمیته‌ای مستقل با اکثریت مطلق زنان برای رسیدگی به شکایات علیه خشونت جنسی تشکیل شود و وکیل و مشاوره حقوقی در اختیار راویان آزار قرار بگیرد.

خانم میرشمسی به بی‌بی‌سی گفت: "این‌که زنان سینماگر با این همه تفاوت نگاه و تفکر درباره این موضوع اتفاق نظر دارند و پشت هم ایستاده‌اند، امیدوارانه‌ترین نتیجه‌ای بود که می‌شد به آن رسید و نشان می‌دهد این موضوع چقدر بحرانی است."

چرا بیانیه سینماگران مهم است؟

مریم زهدی،‌ بی‌بی‌سی

بیانیه زنان دست‌اندرکار سینما و صداوسیما در ایران از ابعاد مختلفی حائز اهمیت است.

با وجود اینکه در حوزه سینما هم مانند دیگر عرصه‌های اجتماعی زن‌ها در معرض انواع تهدید، خشونت و توهین هستند، تا به حال شاهد انتشار بیانیه‌ای رسمی به این شکل در این حوزه نبوده‌ایم.

تعداد امضا کنندگان بیانیه زیاد است و همچنان بر آن افزوده می‌شود. در حالی که اسامی سرشناس‌ترین بازیگران زن پای این بیانیه، جلب توجه می‌کند، یه طور کلی، ترکیب اسامی نشان می‌دهد که موضوع خشونت و آزار زنان در سینما در اشکال مختلف، هم‌دلی وهم‌گرایی کم‌سابقه‌ای میان میان زنان این عرصه ایجاد کرده است؛ حتی در مواردی نام افرادی را کنار هم می‌بینیم که ویژگی‌های مشترک چندانی با هم ندارند.

امضا کنندگان دقیقا می‌دانند چه می‌خواهند و چه نمی‌خواهند؛ آنها در این بیانیه با بیانی مستقیم، مطالبه‌گر و بدون پیچ و تاب خواهان اطلاع‌رسانی، آگاه‌سازی و رسیدگی حقوقی به آنچه "خشونت سیستماتیک " خوانده می‌شود، هستند.

در مقوله اعتراض به آزار و خشونت مردان علیه زنان به ویژه در سال‌های اخیر کم نشنیده‌ایم؛ اما بلند شدن چنین صدای قدرتمندی از داخل ایران با چنین ویژگی‌هایی که شمرده شد، نقطه عطفی در فعالیت‌های زنان ایران در طلب حق و حقوق ازدست‌رفته آنهاست.

انجمن دستیاران کارگردان:‌ صادق بودن راوی را تایید می‌کنیم

انجمن صنفی برنامه‌ریزان و دستیاران کارگردان اولین نهاد صنفی بود که به اظهارات خانم میرشمسی واکنش نشان داد و از او حمایت کرد. این انجمن بدون اشاره مستقیم به ادعای آزار جنسی، نوشت: "با توجه به شناخت از گذشته همکارمان خانم سمیه میرشمسی، به طور کلی، صادق بودن ایشان را تأیید می‌کنیم."

همچنین این انجمن با ابراز تأسف از "برخوردهای تحقیرآمیز" و "بداخلاقی‌ها و ایجاد ناامنی‌های روانی و حتی تهدید و برخورد فیزیکی در پشت صحنه تولید صنعت فیلم ایران" اعلام کرد این اولین بار نیست که چنین اتفاقاتی می‌افتد. انجمن صنفی برنامه‌ریزان و دستیاران کارگردان در ایران اعلام کرد که موضوع را پیگیری خواهد کرد.

در میان ادعاها و روایت‌های مختلفی که در گذشته همراه با جریان "من هم" مطرح و رسانه‌ای شده،‌ بر اساس گزارش‌ها فقط یکی از آنها علیه کیوان امام‌وردی، دانش‌آموخته دانشگاه تهران و کتابفروش، متهم به "تجاوز" با اطلاع رسانه‌ها به دادگاه کشیده شده است.

بیشتر بخوانید: