آخرین پهپاد «شاهین جهانی» پس از ١٣ سال ماموریت از خلیج فارس به آمریکا بازگشت

آخرین پهپاد «آرکیو-۴ ای» گلوبال هاوک یا شاهین جهانی که ماموریت آن به عنوان بخشی از برنامه «نمایشگر نظارت دریایی در منطقه وسیع» تعریف شده بود، روز جمعه ۳ تیرماه به ایالات متحده بازگردانده شد.

ماموریت این پهپاد که ابتدا قرار بود یک «نمایش مفهومی» شش‌ماهه در منطقه خلیج فارس باشد، به دلیل تحولات منطقه ١٣ سال طول کشید.

برنامه نمایشگر نظارت دریایی در منطقه وسیع در سال ٢٠٠٣ و به دنبال اعطای قرارداد از سوی نیروی دریایی ایالات متحده به شرکت «نورثروپ گرومن» جهت توسعه مفاهیم عملیات برای یک پهپاد قادر به پرواز در ارتفاع بالا، با استقامت زیاد، و متمرکز بر روی دریا آغاز شد.

در سال ٢٠٠٩، ارتش آمریکا این سامانه را در پایگاه هوایی الظفره در ابوظبی مستقر کرد و با هدف انجام نمایشی کوتاه برای ناوگان پنجم که مسئول نیروهای دریایی در خلیج فارس، دریای سرخ، دریای عمان، و بخش‌هایی از اقیانوس هند است، به پرواز در آورد. اما با افزایش تنش‌ها در خاورمیانه، ماموریت این سامانه هر سال تمدید شد و در ادامه با انجام بیش از ۴۲ هزار و ۵۰۰ ساعت پرواز طی ٢ هزار و ۶۹ ماموریت، بیش از ۵۰ درصد از کل ماموریت‌های جمع‌آوری اطلاعات، نظارت و گشت‌زنی دریایی را انجام داد.

این سامانه از طریق پوشش دائمی جمع‌آوری اطلاعات، نظارت، و شناسایی، نقش عمده‌ای در خروج نیروهای ایالات متحده از افغانستان در اوت ٢٠٢١ ایفا کرد.

اما همه عملیات‌ سامانه نمایشگر نظارت دریایی در منطقه وسیع با موفقیت انجام نشد. در سال ٢٠١٩، یک پهپاد آرکیو-۴ به هنگام گشت‌زنی بر روی تنگه هرمز و در نزدیکی شهر بندری کوه‌مبارک توسط نیروهای ایرانی سرنگون شد.

بنا به ادعای طرف ایرانی، این پهپاد حریم هوایی ایران را نقض کرده بود. اما واشنگتن این ادعا را رد کرد و منطقه در آستانه بحران قرار گرفت.

اگرچه پهپادهای آرکیو-۴ ای از ابتدا هم برای انجام ماموریت در مناطق مورد مناقشه طراحی نشده بودند، اما این حادثه آسیب‌پذیری‌های این نوع پهپاد را در برابر پدافند هوایی نسبتا متخاصم برجسته‌تر کرد.