خروج قاچاقی تابلو مظفرالدین شاه اثر کمال الملک تأیید شد؛ استرداد پرتره مظفرالدین شاه در دستور کار قرار گرفت

تبلیغ بازرگانی

پس از انتشار عکس‌هایی از تابلو به فروش‌رفتۀ پرتره مظفرالدین شاه قاجار در حراجی کریستیز لندن و جای خالی این تابلو روی دیوارهای کاخ گلستان در تهران، این سوال مطرح شد که این اثر کمال‌الملک چه زمان و چگونه از ایران خارج شده و از یک حراجی در بریتانیا سر درآورده است؟

مسئولان کاخ گلستان در اظهارات اولیۀ خود، از وجود چنین تابلویی ابراز بی‌اطلاعی کرده و حتی احتمال تقلبی بودن آن را مطرح کردند؛ از جمله احمد دِزواره‌ای که از اواخر دهه ۵۰ تا سال ۱۳۸۶ ریاست موزه‌های کاخ گلستان را به عهده داشت نیز وجود چنین تابلویی را در این مجموعه به طور کامل رد کرد و ادعاهای مطرح شده درباره خروج این تابلو یا به سرقت رفتن آن را تهمت و دروغ محض خواند.

این در حالیست که اکنون پس از بررسی اسناد و اموال ثبت شده در کاخ گلستان، مرتضی ادیب زاده مدیرکل موزه های وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، اعلام کرد: «پرتره مظفرالدین شاه در فاصله سال ۱٣١۷ تا ۱۳۶١، از مجموعه کاخ گلستان خارج شده و بعدها از طریق قاچاق به خارج از کشور منتقل و به فروش رفته است که مطابق با قوانین بین المللی، اقدام برای بازگرداندن آن در دستور کار قرار گرفته است».

مرتضی ادیب زاده شامگاه شنبه اول مرداد، با انتشار تصاویری از پرترۀ مظفرالدین شاه قاجار اثر استاد کمال الملک  در حساب کاربری خود در اینستاگرام، به منظور شفاف‌سازی پیرامون این اثر  و بررسی چگونگی خروج آن از کاخ گلستان و متعاقباً فروش در حراج کریستیز لندن در سال ۲۰۰۰ به مبلغ ۴۴ هزار و ۶۵۰ پوند، نوشت: «به اطلاع می‌رساند طی روزهای اخیر بررسی جامعی بر روی دفاتر اموالی کاخ گلستان متعلق به سال‌های ۱۳۱۲، ۱۳۱۷ و ۱۳۶۱ صورت گرفت».

مدیرکل موزه های میراث فرهنگی افزود: «بر اساس نتایج بررسی‌ها، نام تابلو و مشخصات دقیق آن از جمله ابعاد (همراه با قاب) در دفتر سال ۱۳۱۲ ثبت شده است، اما جزو اموال بنای موسوم به خوابگاه (اندرونی ناصرالدین شاه) ثبت شده است و نه کاخ اصلی و تالار برلیان».

وی تصریح کرد: «به نظر می‌رسد پیش از سال ۱۳۱۲ تابلوهای شاهان قاجار در اوایل دوره پهلوی اول از تالار آینه خارج شده و به بنای خوابگاه منتقل شده‌اند و  در دفتر سال ۱۳۱۷ مجدداً این تابلو جزو اموال انتقالی از خوابگاه به کاخ گلستان ثبت شده است».

مدیرکل موزه ها در ادامه گفت: «در دفاتر سال ۱۳۶۱ که مربوط به وزارت فرهنگ و هنر وقت است، هیچ‌ نشانی از نام تابلو مذکور نیست».

ادیب زاده افزود: «قطعاً تابلو متعلق به کاخ گلستان است و در فاصله سال‌های ۱۳۱۷ تا ۱۳۶۱، از مجموعه کاخ خارج و بعدها از طریق قاچاق به خارج از کشور منتقل و به فروش رفته است.»

مدیرکل موزه ها تاکید کرد: «در حال حاضر، آنچه حائز اهمیت است، خروج غیر قانونی اثر است. از این رو، اداره کل بر اساس وظیفه ذاتی خود و مطابق با قوانین بین‌المللی، اقدام لازم جهت استرداد اثر مذکور را در دستور کار قرار داده است».

وی همچنین در توضیح نکات ارائه شده افزود: «تصمیم به ساخت عمارت خوابگاه ناصری در جمادی‌الثانی سال ۱۳۰۳ ق اتخاذ شد. در تاریخ ۹ رجب سال ۱۳۰۴ ق ساخت بنا به اتمام رسید و شاه به این عمارت نقل مکان کرد. در دوره رضاشاه جزو اموال تحویل شده وزارت دارایی در آمد و مدت‌ها محل حوزه وزارتی بود. این ساختمان تا سال ۱۳۳۵ پا بر جا بوده است و مستندات تصویری نیز در این ارتباط وجود دارد. خوابگاه ناصری در اوایل سال ۱۳۴۰ یعنی دوره پهلوی دوم تخریب می‌شود».

ماجرای انتشار خبر خروج قاچاقی تابلو مظفرالدین شاه از کاخ گلستان چه بود؟

به گزارش خبرگزاری ایرنا، اواسط هفته گذشته یک فعال رسانه‌ای در فضای مجازی با اشاره به مستندات دو نفر از تاریخ پژوهان دوره قاجار، تصاویری از پرتره مظفرالدین شاه را منتشر کرد و با استناد به اظهارات دو کارمند سابق موزه (که هیچ نام و نشانی از آنها عنوان نشده) مدعی شد که «پرتره‌ رنگ و روغن مظفرالدین شاه قاجار اثر شاخص کمال‌الملک که در تالار برلیان کاخ گلستان قرار داشته در سال ۱۳۷۸ از این کاخ خارج و در حراج کریستیز لندن، در ۲۳ فروردین ماه ۱۳۷۹ (یازدهم آپریل سال ۲۰۰۰) به مبلغ ۴۴ هزار و ۶۵۰ پوند انگلیس، به فروش رفته است».

عکسی سیاه و سفید از تالار برلیان کاخ گلستان - ادعا شده تابلو بالای این در تالار نصب بوده است © irna

در پرتره مظفرالدین شاه، شاه قاجار یونیفرم مخصوص به تن کرده که با مدال‌هایی زینت بخشیده شده است. او کلاه سیاه پَر دار جواهرنشانی به سر دارد و درحالی‌که سبیل‌هایش را تاب داده، به روبرو خیره شده است. اطلاعات این تابلو رنگ روغن در وب‌سایت حراجی کریستیز نیز موجود است که در آن نوشته شده که تابلو اثری از کمال‌الملک است، در سمت چپ پایین تابلو نیز امضایی از کمال‌الملک ـ نقاش ایرانی ـ دیده می‌شود. قدمت نقاشی سال ۱۳۱۹ هجری قمری/ ۲-۱۹۰۱ میلادی اعلام شده است. در حراجی سال ۲۰۰۰ میلادی، قیمت برآورد شده برای فروش این تابلو، رقمی بین ۱۲ تا ۱۸ هزار پوند انگلیس بود، ‌اما در نهایت به مبلغ ۴۴ هزار و ۶۵۰ پوند فروخته شد.

حراجی کریستیز باید استعلام می کرد

عمحمد بهشتی عضو شورای عالی میراث‌فرهنگی و گردشگری، رئیس وقت سازمان میراث فرهنگی اخیراً در این زمینه گفت: «اگر کسی سندی مبنی بر اینکه پرتره مظفرالدین شاه گم شده و در حراج کریستیز به فروش رفته است، ارائه کند، سازمان میراث فرهنگی به راحتی می‌تواند شکایت کند. کشور ما عضو کنوانسیون استرداد اموال فرهنگی است و اگر اثری از میراث فرهنگی کشور ما در هر کجای دنیا عرضه شود، سازمان میراث فرهنگی می‌تواند به پلیس اینترپل شکایت کند تا اثر را توقیف و به کشور مبدأ بازگرداند. این آثار به راحتی از طریق شکایت به کشور بازگردانده می‌شوند، همان‌طور که سال‌های قبل از موزه‌های ما آثاری به خارج از کشور منتقل شده بودند که به موزه‌های ما مسترد شدند».

وی تاکید کرد: «چنانچه در یکی از دفاتر اموال ثبتی، نامی از این تابلو، ثبت شده باشد و مشخص شود که این اثر از کاخ گلستان خارج شده است، بر اساس مستندات برای استرداد آن اقدام می‌کنیم و پرونده اینترپل را تشکیل می‌دهیم».

دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید

آبونه شوید

اخبار جهان را با بارگیری اَپ ار.اف.ای دنبال کنید