توقف فعالیت در میدان گازی بزرگ عراق به دلیل حملات راکتی

مجموعه‌ای از حملات موشکی به یک میدان گازی در شمال عراق، به خروج پیمانکاران آمریکایی منجر شده است که در حال کار بر روی برنامه توسعه و بهره‌برداری از آن بودند. این رویداد ضربه‌ای به امید اقلیم کردستان برای افزایش درآمدهایش و ارائه جایگزین کوچکی برای گاز روسیه است.

پروژه توسعه «میدان خورمور» را کنسرسیوم پرل اداره می‌کند، که بخش عمده سهام آن متعلق به شرکت دانا گاز امارات متحده عربی و شرکت کرسنت پترولیوم وابسته به آن است. فعالیت در میدان خورمور در پایان ماه ژوئن و پس از سه حمله راکتی به حالت تعلیق درآمد.

منابع اقلیم کردستان به رویترز گفتند که کارگران شرکت تگزاس اکستران کورپ ماه گذشته برای ادامه کار بازگشتند، اما دو راکت دیگر در روز ۲۵ ژوئیه به این میدان گازی اصابت کرد و کارکنان مجبور به ترک منطقه بدون تعیین تاریخی برای بازگشتشان شدند.

خورمور یکی از بزرگترین میدان‌های گازی در عراق است و هدف طرح توسعه آن دو برابر کردن تولید در منطقه‌ای است که به شدت به گاز بیشتر برای تولید برق نیاز دارد و در صورت تکمیل این طرح، به قطع برق تقریباً روزانه و مداوم در عراق پایان می‌دهد.

منابع اقلیم کردستان گفتند که این حملات به میدان گازی و تأسیسات آن آسیب جدی نرسانده است و عملیات کنونی بهره‌برداری هم مختل نشده است، اما به گفته این منابع، برنامه توسعه میدان تا تأمین امنیت در منطقه متوقف شده است.

۲۵۰ میلیون دلار از هزینه‌های توسعه این میدان را شرکت مالی توسعه بین‌المللی ایالات متحده تأمین می‌کند. احتمالاً به همین دلیل این میدان گازی در مرکز توجه گروه‌های شبه‌نظامی عمدتاً دشمن آمریکا در عراق قرار گرفته است.

تگزاس اکستران کورپ سومین پیمانکاری است که از زمان آغاز حملات به این میدان گازی در روز ۲۱ ژوئن از کار دست کشیده است. پیش از آن دو پیمانکار دیگر ترک به نام‌های هاواتک و بیلتک هم کار خود را متوقف کرده بودند.

آینده نامشخص

سال گذشته، دولت اقلیم کردستان قراردادی را برای ساخت خط لوله از خورمور برای انتقال گاز به اربیل و سپس دهوک در نزدیکی مرز ترکیه امضا کرد. هدف‌گذاری اقلیم در نهایت انتقال گاز تولیدی مازاد به ترکیه و قرار گرفتن در سبد گازی اتحادیه اروپا است.

تأخیر پیش آمده در برنامه توسعه این میدان ممکن است به جریمه قابل توجهی برای دولت تقریباً ورشکسته اقلیم کردستان منجر شود و برنامه‌های صادرات گاز کردستان را متوقف کند.

یک منبع دولتی در اقلیم به رویترز گفت اگر شرایط امنیتی پایدار تا ماه مه ۲۰۲۳ آماده نشود، اقلیم باید ماهانه ۴۰ میلیون دلار به دانا گاز بپردازد.

دانا گاز حق بهره‌برداری از دو میدان گازی بزرگ عراق به نام‌های خورمور و شیمی‌مال را در اختیار دارد که روزانه حدود ۴۵۰ میلیون فوت مکعب گاز تولید می‌کنند. عراق قصد دارد در چند سال آینده تولید گاز خود از این دو میدان را به بیش از دو برابر سطح کنونی افزایش دهد. تولید یک میلیارد فوت مکعب در روز برای تأمین نیازهای داخلی عراق کافی است و عراق را از واردات گاز از ایران بی‌نیاز می‌کند.

منابع دولتی و صنعتی گفتند که این دو میدان گازی با ۱۶ تریلیون فوت مکعب ذخایر اثبات شده، این ظرفیت را دارد که تولید در آن به طور بالقوه به ۱,۵ میلیارد فوت مکعب در روز افزایش یابد و مقدار قابل توجهی برای صادرات به ترکیه و اروپا باقی بماند.

با این حال، طرح صادرات گاز به منطقه می‌تواند جایگاه ایران را به عنوان تأمین کننده اصلی گاز عراق و ترکیه در زمانی که اقتصاد این کشور هنوز درگیر تحریم‌های بین‌المللی است، تهدید کند.

در ماه مارس، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ۱۲ موشک بالستیک به سمت اربیل شلیک کرد. هدف این موشک‌ها ویلای یکی از چهره‌های اصلی حوزه انرژی در اقلیم کردستان بود که دلال قراردادهای انتقال گاز و نفت است.

در حالی که هیچ گروهی مسئولیت پنج حمله راکتی به خورمور از ژوئن را بر عهده نگرفته است، مقامات کرد، دیپلمات‌ها و کارشناسان انرژی گفتند که معتقدند این حملات توسط شبه‌نظامیان مورد حمایت ایران انجام شده است.

با این حال، دو دیپلمات مستقر در عراق به رویترز گفتند که معتقدند رقابت در درون اتحادیه میهنی کردستان، حزبی که بر این بخش از اقلیم تسلط دارد، باعث شده است که رقبا به دلیل محرومیت از پول‌های سرشار پروژه توسعه، تلافی کند.

میدان خورمور نزدیک به سرزمینی است که کنترل آن محل اختلاف میان ارتش عراق، نیروهای کرد و شبه‌نظامیان شیعه است.

به دلیل عدم توافق بر سر کنترل ارضی، مناطقی وجود دارد که نه ارتش عراق و نه نیروهای کرد نمی‌توانند وارد شوند و همین موضوع خلاء امنیتی‌ای ایجاد کرده تا شبه‌نظامیان در آنجا فعال شوند.

گرچه عمده حملات راکتی از منطقه‌ای در نزدیکی این میدان گازی صورت گرفت اما دو حمله آخر با راکت‌های بزرگتر از مناطق نزدیک‌تر به شهر کرکوک، که تحت کنترل دولت فدرال است، انجام شد.

تأخیر بیشتر در توسعه این میدان گازی، برای دولت اقلیم کردستان که با بحران اقتصادی پیچیده‌ای مواجه است دردسرهای بزرگتری ایجاد خواهد کرد.

بدهی اقلیم کردستان در حال حاضر حدود ۳۸ میلیارد دلار است. صادرات نفت ۸۵ درصد از بودجه کردستان عراق را تشکیل می‌دهد.

تأخیر در پرداخت حقوق بخش دولتی، خدمات عمومی ناکارآمد و فساد، اعتراضات اغلب خشونت‌آمیز را در دو سال گذشته علیه احزاب سیاسی اداره کننده اقلیم افزایش داده است.