قاضی ویژه کودک و نوجوان در همه شهرستان‌ها وجود دارد

ابراهیم وثیقی، رئیس شعبه ۳ دادگاه تخصصی اطفال و نوجوانان تهران در مورد علل وقوع جرائم مرتبط با خشونت و راهكارهای ترمیمی دادگاه اطفال و نوجوانان، توضیحاتی داد.

خشونت علیه كودكان شامل چه رفتارهایی است؟

وثیقی: طبق قانون اطفال سال ۹۹، بی توجهی و سهل انگاری جزو اولین مولفه‌هایی است كه می‌تواند شرایطی را تسهیل كند كه این شرایط منتهی به یك بی ثباتی هیجانی شود. این بی ثباتی هیجانی به لحاظ عدم كسب مهارت‌های لازم ارتباطی یا كنترلی تبدیل به وقایعی می‌شود كه از پرخاشگری آغاز شده و تبدیل به ماجرای دونفره در داخل و بیرون از خانه می شود. نهایتاً در مراجع رسیدگی كننده قضایی بررسی می‌شود.

قانون جدید در حمایت از اطفال چه ویژگی‌هایی دارد؟

وثیقی: در قانون حمایت از اطفال و نوجوانان مصوب سال ۹۹ قانونگذار، كودک را تا مرز ۱۸ سال بیان كرده است. در این قانون مصادیق مختلفی در موارد مختلف به اشكالی متفاوت مطرح شد كه قبلاً در قوانین موضوعی ما وجود نداشت. در مقررات و حقوق كیفری به هر اقدام و رفتار فیزیكی منتهی به یک جریان كه منجر به صدمه شود و این صدمه با نوعی آگاهی و شناخت ذهنی به اصطلاح سوء نیت صورت بگیرد در عرصه صدمات بدنی در زمره بخشی از جرائم خشن قرار می‌دهیم. بخش‌های دیگر جرائم خشن كه مربوط به جرائم مالی و غیره است می‌تواند در گروه جرائم خشونت قرار بگیرد.

عدم توجه به کودکان چه عواقبی دارد؟

وثیقی: باید توجه كرد یک كودک زیر ۱۸ سال بنا به اقتضائات سنی و بی ثباتی هیجانی، درگیر موضوعاتی می‌شود كه یكی از مورد‌های شایع آن اختلال شخصیت مرزی است كه از عدم توجه به وجود می‌آید كه در مرحله اول تبدیل به پرخاشگری می شود. این اختلال در واقعیت خارج از خانه تبدیل به ماجرای مطالبه یا ایجاد صدمه به خود یا دیگری می‌شود، بحرانی كه از حالت ذهنی به حالت رفتاری منجر می‌شود.

در صورت سوء رفتار توسط والدین چه اقداماتی باید انجام داد؟

وثیقی: در قانون حمایت از اطفال و نوجوانان ضمانت اجرای كافی برای سوء رفتار توسط والدین یا افراد دیگر كه اشخاص زیر ۱۸ سال را در معرض آسیب و خطر قرار می‌دهند جرم انگاری وجود داشته و قابلیت اعمال دارد. یعنی اگر یكی از والدین یا شخص دیگری منتهی به امور مربوط به ورود آسیب سلامت جسمی، روانی، آموزشی، اجتماعی یا اخلاقی و امنیت كودک شود و او را در وضعیت مخاطره آمیزی قرار دهد مطابق این قانون به مرجع قضایی صالح محل زندگی مراجعه كنند و درقالبیت طرح دعوا، شكایت كیفری دارد.

 در شهرستانها هم دادگاه تخصصی اطفال وجود دارد؟

وثیقی: دادگاه اطفال مثل دادگاه‌های نظامی و انقلاب در اصل تفكیک بنا به صلاحیت ذاتی است؛ در هر جایی از ایران كه دادگستری وجود دارد یک ابلاغ ویژه برای دادرسی اطفال از طرف ریاست محترم قوه صادر شده است و در همه شهرستان‌ها قاضی ویژه وجود دارد.

 قوانین پیشگیرانه برای جرم اطفال وجود دارد؟

وثیقی: دركشور، پیشگیری‌های اولیه شامل اطلاع رسانی و ثانویه و ثالثیه است‌. آنچه مفهوم پیشگیری است مربوط به حوزه پیشگیری‌های اولیه و ثانویه است كه متولی اصلی آن واحد‌های حمایتی، ترمیمی و آموزشی است. مثل آموزش و پرورش، واحد‌های اطلاع رسانی، سازمان صدا و سیما، سازمان بهزیستی كه مسئولیت‌های این نهادها در راستای پیشگیری، تبیین شده است.

چه ارگان ملی حامی حقوق كودکان است؟

وثیقی: یونیسف ارگان بین المللی این عرصه است و سازمان بهزیستی در داخل متولی این امر است.

 قانون برای بعضی از جرائم كودكان چه مسئولیت كیفری در نظر گرفته است؟

وثیقی: در عصر كنونی نیاز به تغییر افق دید مربوط به آسیب‌های كودكان است. در ایران نیز نیاز به تاسیس نهاد ملی در خصوص كودک داریم. قانون حمایت از اطفال و نوجوانان سال ۹۹ تصویب شده ولی ساختار آن جریان نمی‌گیرد و این فایده‌ای ندارد.

هر شخصی كودكی در معرض خطر و در شرایط مخاطره آمیز دید كه ممكن است به خود صدمه بزند و تبدیل به بزهكار شود می‌تواند از طریق مراجع قضایی گزارش اعلام كند تا به موضوع رسیدگی شود.

باشگاه خبرنگاران جوان اجتماعی حقوقی قضایی