کودتای سوم اسفند رضاخان؛ انگلستان و روشنفکران آن زمان - Gooya News

کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹ برایند خواسته‌های مردم عادی، ملی‌گرایان و روشنفکران بود و انگلیسی‌ها با تلاش برای زدن مهر انگلیسی به آن درصدد مصادره کودتا و بدنام کردن عاملان اصلی آن برآمدند

رضا تقی‌زاده - ایندیپندنت فارسی

یکصد و اندی سال بعد از کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹ (۲۲ فوریه ۱۹۲۱) که مسیر تاریخ ایران را تغییر داد، بسیاری از وجوه و واقعیت‌های این فراز بااهمیت تاریخی به دلیل ادامه تلاش‌های مراکز و افرادی که تحریف تاریخ را مصلحت خود می‌بینند، همچنان در هاله‌ای از ابهام است.

بخشی از این تلاش‌ها متوجه تخریب شخص رضا شاه بوده و هست؛ به‌خصوص در ایامی که نسل جوان و ملی‌گرایان ایران او را نماد مقابله انقلابی خود با دیکتاتوری مذهبی تهران می‌بینند. تکلیف چپ‌گرایان سنتی ایران نیز که از ابتدا رضاشاه را مانعی برای پاره‌پاره کردن ایران و هموار ساختن «کریدور شمال‌ــ‌جنوب» و تسلط روسیه بر آب‌ها و منابع حوزه ثروتمند و بااهمیت خلیج فارس می‌دیدند، روشن است.

کارگزاران دستگاه سیاست خارجی انگلستان هم که همیشه به دنبال تحریف تاریخ و جا انداختن توهم نفوذ خارق‌العاده و داشتن قدرت تعیین‌کننده خود در خاورمیانه بزرگ، به‌خصوص ایران، بوده‌اند، در تخریب شخصیت رضا شاه نقش قابلی داشتند.

در سال‌های بعد از کودتای سوم اسفند، هر کس که به نحوی در مسیر آن قرار گرفته بود، موضوع را باب طبع خود روایت کرد و بدون ارائه سند، به نقش خود پروبال‌ داد؛ شبیه طرح شکست‌خورده آمریکایی‌ها برای برکناری مصدق در مرداد ۱۳۳۲، موسوم به عملیات آژاکس که کرمیت روزولت، جوان بی‌تجربه سازمان تازه‌تاسیس اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا)، با چند ۱۰ هزار دلار برای اجرای آن راهی تهران شد و شکست خورد ولی از رو نرفت و در مورد پیچیدگی نقش خود دروغ نوشت؛ علی‌رغم آن، در طول چند دهه همچنان به‌عنوان کودتای ۲۸ مرداد به خورد مردم و افکار عمومی داده می‌شود. البته طرح مشابه انگلیسی‌ها موسوم به «عملیات چکمه» هم که بعد از شکست طرح اول مطرح شد و آن نیز کودتای ۲۸ مرداد معرفی شد، با همین اسم به خورد فرهنگ سیاسی ایران و جهان داده شد!

مطالب بیشتر در سایت ایندیپندنت فارسی

در کودتای به اصطلاح انگلیسی سوم اسفند ۱۲۹۹، نقش یک فرد خارجی تعیین‌کننده معرفی شده است: ژنرال ادموند آیرون ساید که در پایان جنگ اول جهانی و پیش و پس از سال ۱۹۲۱، مدتی در ترکیه و ایران بود و به علت سانحه هوایی به ماموریت بعدی خود در عراق نرسید، در سال نخست جنگ جهانی دوم به مدت یک سال رئیس ستاد ارتش بریتانیا شد.