انتشار نتایج پژوهش محققان دانشگاه تهران درباره راهکار‌های توسعه گردشگری صنعتی در ایران

به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، پژوهش تازه محققان دانشگاه تهران حاکی از ظرفیت‌های تحقق‌نیافته و امکان ایجاد یک شبکه اجتماعی گردشگری صنعتی در کشور است. این پژوهش که توسط فاطمه ثقفی دانشیار دانشکدگان مدیریت و محمدرضا جلیلوند استادیار دانشکده مدیریت و حسابداری دانشکدگان فارابی با همکاری پژوهشگرانی از پردیس البرز دانشگاه تهران و دانشگاه آزاد اسلامی انجام شده است، گردشگری صنعتی در استان اصفهان را با رویکرد شبکه اجتماعی مورد تحلیل قرار داده است.

جلیلوند در معرفی و اهمیت موضوع این مطالعه گفت: «کسب‌وکار گردشگری صنعتی از سوی بسیاری از کشور‌های صنعتی جهان و در راستای افزایش سرانه درآمد‌ها مورد توجه قرار گرفته است. متقاضیان اصلی این شاخه از گردشگری دانشجویان و صنعتگرانی هستند که با هدف بازدید از فرآیند تولید یک محصول یا آشنایی با کارکرد دستگاه‌ها و ماشین‌آلات صنعتی و یا نحوه بهره‌برداری از معادن به کشور‌های صاحب صنعت سفر می‌کنند. این گردشگران علاوه بر بازدید از سایت‌های موجود، معمولاً موجب درآمدزایی جوامع محلی نیز می‌شوند.»

عضو هیأت علمی دانشکدگان فارابی دانشگاه تهران افزود: «برگزاری تور‌های گردشگری تخصصی صنعتی و نمایشگاهی در ایران، علاوه بر اینکه صنعتگران خارجی را با توانمندی‌های داخلی آشنا می‌کند، می‌تواند زمینه‌ساز کارآفرینی، جذب سرمایه، ایجاد درآمد، تعامل بین‌المللی بخش خصوصی و حتی فروش بی‌واسطه کالا شود. در ایران حدود ۸۰۰ شهرک صنعتی وجود دارد که تمام آن‌ها ظرفیت خوبی برای جذب گردشگر صنعتی دارند. به ویژه فضای مجتمع‌های صنعتی پیشرفته حوزه نفت و گاز و پتروشیمی می‌تواند با برنامه‌ریزی، محیطی جذاب و فرح‌بخش برای گردشگران صنعتی باشد.»

جلیلوند در توضیح جزئیات این پژوهش گفت: «این مطالعه به بررسی نحوه شکل‌گیری و رسیدن به عوائد ناشی از شبکه‌های گردشگری صنعتی در استان اصفهان می‌پردازد و در نهایت از نتایج تحقیق برای پیشنهاد ایجاد یک شبکه اجتماعی گردشگری صنعتی بهره می‌گیرد. در این تحقیق، از مفهوم تحلیل شبکه برای توضیح و تعیین الگو‌های روابط میان عناصر تشکیل‌دهنده و میزان مشارکت بازیگران در شبکه گردشگری صنعتی استان اصفهان استفاده شده است.»

این آینده‌پژوه درباره فرآیند این تحقیق و نتایج حاصل از آن، گفت: «برای این مطالعه، از میان مدیران و خبرگان سازمان‌های عضو شبکه گردشگری صنعتی استان اصفهان، ۳۰ نفر به کمک ترکیبی از روش نمونه‌گیری «قضاوتی هدفمند» و «گلوله برفی» انتخاب شدند. داده‌ها به کمک تحلیل محتوای کیفی استخراج شد و با تحلیل شبکه اجتماعی با استفاده از نرم‌افزار UCINET ارزیابی شد. ۲۸ سازمان در شبکه گردشگری صنعتی استان اصفهان مشارکت داشتند. مطابق نتایج مطالعه، بسیاری از سازمان‌های عضو شبکه با یکدیگر ارتباط مستقیمی نداشتند و ارتباط بین آن‌ها مستلزم بیش از ۲ واسطه بود. این به معنای سرعت پایین انتقال محتوا در شبکه¬ گردشگری صنعتی است. کاستن این فاصله از طریق برقراری ارتباطات مستقیم و بی‌واسطه می‌تواند باعث تسریع انتقال محتوا (منابع، محصولات، خدمات و اطلاعات) و ایجاد هم‌افزایی شود. همچنین ۱۹/۹۹ ارتباطات میان اعضای شبکه¬ به صورت دوسویه بوده است، امری که موجب شکل‌گیری اعتماد و مشارکت متقابل در بین سازمان‌ها و پایداری بالاتر شبکه خواهد بود. مزیت چنین روابط دوسویه‌ای در شناسایی سریع‌تر موانع و مشکلات، ایجاد حمایت‌های مختلف سازمان‌های همکار از یکدیگر و تسهیم مناسب منابع در مسیر خدمات‌رسانی به گردشگران صنعتی می‌باشد.»

وی افزود: «مطابق این مطالعه، انتقال‌پذیری یا روابط سه‌گانه در شبکه بسیار پایین بود که به معنای پایداری و ثبات اندک شبکه¬ در برابر عوامل محیطی است؛ لذا ردگیری استراتژی توسعه سه‌گانه‌ها، به اشتراک‌گذاری محتوا میان سازمان‌های همکار در شبکه را تسهیل کرده و بهبود عملکرد کلی شبکه را به همراه دارد. سازمان‌ها تمایل چندانی به تشکیل خوشه‌های همکاری در رابطه با موضوع فعالیت خود نبودند؛ در حالی که این خوشه‌های همکاری به تکمیل، توسعه و بهبود فعالیت‌ها و خدمات ارائه شده به گردشگران کمک می-کند و باعث دسترسی به منابع مختلف، تخصصی‌تر شدن فعالیت‌ها، فراهم آمدن یا توسعه زیرساخت‌های مورد نیاز، و شناخت بهتر خواسته‌ها و نیاز‌های گردشگران صنعتی می‌شود. تعداد زیادی از تصمیم‌گیرندگان در شبکه، بر جریان منابع و خدمات، نظارت و کنترل دارند؛ از جمله شهرداری، سازمان حفاظت از محیط زیست، بانک‌های عامل، استانداری، صدا و سیما و وزارت صمت بیشترین تعداد پیوند‌های حاوی محتوا و بیشترین قدرت را در اختیار دارند. در این مورد نیز استراتژی پیشنهادی، اتخاذ رویکرد مدیریت مشارکتی در شبکه و کاهش تمرکز در تصمیم‌گیری‌های کلیدی است.»