تلاش ریاض برای میانجی‌گری میان روسیه و اوکراین

شهر جده عربستان سعودی قرار است ۱۴ و ۱۵ مرداد، میزبان نشستی بین‌المللی با موضوع بحران روسیه و اوکراین بشود؛ اقدامی که به گفته منابع دیپلماتیک، تلاشی است برای حل و فصل این بحران.

آن سوی مرز اما جمهوری اسلامی ایران اگر چه با اشاره به این نشست «از تلاش‌های جاری برای حل و فصل بحران» استقبال کرد، در عمل اما یک طرف این مناقشه ایستاده و از روسیه هم حمایت سیاسی می‌کند و بنا بر گزارش منابع غربی، هم حمایت نظامی.

نشست جده

روزنامه آمریکایی وال‌استریت جورنال گزارش داد که شهر جده عربستان سعودی روزهای ۱۴ و ۱۵ مرداد میزبان مذاکراتی در ارتباط با اوکراین خواهد بود و در همین زمینه از اوکراین و حدود ۳۰ کشور از کشورهای غربی و تعدادی از کشورهای در حال توسعه دعوت شده است.

دفتر ریاست‌جمهوری اوکراین با صدور بیانیه‌ای با تأیید این خبر اعلام کرد که نشست جده در سطح «مشاوران امنیت ملی رهبران کشورهای دعوت شده» برگزار خواهد شد.

روزنامه وال‌استریت جورنال گزارش داده است که علاوه بر کشورهای غربی، کشورهایی همچون هند، برزیل، اندونزی، مصر، شیلی و زامبیا هم برای مشارکت در نشست جده دعوت شده‌اند.

از سویی خبرگزاری فرانسه به نقل از سه دیپلمات از کشورهای عربی خلیج فارس گزارش داده که عربستان سعودی به دنبال میزبانی مذاکراتی برای پایان دادن به بحران اوکراین با حضور نمایندگانی از کی‌یف، کشورهای غربی و برخی کشورهای در حال توسعه است.

این منابع دیپلماتیک گفته‌اند که روسیه در نشست جده حضور نخواهد داشت، همان‌گونه که در نشست مشابهی که ماه گذشته در کپنهاگ برگزار شد، شرکت نکرد. دیپلمات‌ها همچنین گفته‌اند که فهرست کشورهای شرکت کننده در نشست جده هنوز نهایی نشده و احتمالا ًکشورهای دیگری از جلمه ژاپن نیز شرکت خواهند کرد.

پیش شرط‌های روسیه و اوکراین

روسیه که الحاق حدود یک‌ششم خاک اوکراین را به سرزمین‌های خود اعلام کرده، می‌گوید مشارکت در مذاکرات صلح را نمی‌پذیرد مگر این‌که اوکراین «واقعیت جدید را بپذیرد».

در مقابل کی‌یف عقب‌نشینی کامل روسیه از خاک اوکراین را شرط مذاکرات صلح با مسکو عنوان می‌کند.

وال‌استریت جورنال نوشته است که تا کنون بریتاینا، آفریقای جنوبی و اتحادیه اروپا، از جمله طرف‌هایی هستند که شرکت خود در کنفرانس جده را اعلام کرده‌اند؛ همچنین احتمال دارد جیک سالیون مشاور امنیت ملی آمریکا نیز در نشست جده حضور خواهد یافت.

موضع مسکو

از سویی ماریا زاخاروا، سخنگوی وزارت خارجه روسیه، روز دوشنبه گفت که نشست جده اگر به گفته او «به غرب بفهماند که طرح صلح ولودیمیر زلنسکی رئیس‌جمهور اوکراین بی‌نتیجه است»، نشستی مفید خواهد بود.

ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه، نیز گفته است که روسیه با برگزاری گفت‌وگوهایی در ارتباط با اوکراین مخالفتی ندارد. او همچنین گفت که ابتکار عمل‌های آفریقا و چین می‌توانند پایه‌هایی برای صلح میان روسیه و اوکراین باشند.

این سخنان آقای پوتین، شنبه هفتم مرداد در کنفرانس خبری پس از دیدار با رهبرانی از آفریقا در مسکو مطرح شده است. او همچنین افزود که برقراری آتش‌بس هم‌زمان با ادامه حملات ارتش اوکراین «دشوار است».

رهبرانی از آفریقا جمعه ششم مرداد در دیدار با پوتین اصرار داشتند تا ابتکار عملی که برای صلح و پایان یافتن جنگ با اوکراین ارائه داده‌اند اجرایی شود و توافق صادرات غلات از اوکراین که مسکو از آن خارج شده بار دیگر اجرایی شود.

ابتکار عمل آفریقا

ماه گذشته خبرگزاری رویترز گزارش داد که ابتکار عمل آفریقا سلسله‌ای از اقدامات احتمالی برای پایان تنش میان روسیه و اوکراین را پیش‌بینی کرده است.

بنا بر این گزارش، این اقدامات شامل عقب‌نشینی روسیه، برچیدن اسلحه اتمی روسیه از بلاروس و تعلیق حکم بازداشت صادره از دیوان دادگستری بین‌المللی در حق ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، است.

خبرگزاری ایتارتاس روسیه هم به نقل از مارایا زاخاروا، سخنگوی وزارت خارجه روسیه، گزارش داد که مسکو تا کنون حدود ۳۰ پیشنهاد صلح با اوکراین از کانال‌های رسمی و غیر رسمی دریافت کرده است.

موضع جمهوری‌اسلامی ایران

عربستان سعودی از آغاز بحران اوکراین تلاش‌کرد که برای میانجی‌گری میان مسکو و کی‌یف اقدام کند. ریاض هم ولودیمیر زلنسکی، رئيس‌جمهور اوکراین، را برای حضور در نشست اخیر سران عرب که در جده برگزار شد دعوت کرد، و هم چند روز پس از آن میزبان وزیر خارجه روسیه بود.

علاوه بر آن وزیر خارجه عربستان هم اخیراً با سفر به دو کشور روسیه و اوکراین، درباره راه‌های ممکن برای پایان مناقشه دو طرف گفت‌وگو کرد.

ناصر کنعانی، وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران، نیز دوشنبه با اشاره به نشست جده گفت که تهران از هر اقدام و ابتکار برای کمک به راهکار سیاسی به منظور پایان بخشیدن به بحران اوکراین استقبال می‌کنیم.

این در حالی است که جمهوری اسلامی ایران از روسیه در جنگ علیه اوکراین حمایت می‌کند؛ حمایتی که تنها سیاسی نیست و بگه گفته منابع غربی شامل کمک تسلیحاتی به مسکو در زمینه پهپاد هم می‌شود.

سال گذشته، علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، در دیدار با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، در تهران ناتو را «موجودی خطرناک» توصیف کرد، و گفت: «اگر راه در مقابل ناتو باز باشد، حد و مرزی نمی‌شناسد و اگر جلوی آن در اوکراین گرفته نمی‌شد، مدتی بعد به بهانه کریمه، همین جنگ را به راه می‌انداختند».