دربارۀ گونه‌های آخوند: از طلبۀ باستانی کار و شیخ چغندر تا... - Gooya News

مسعود نقره کار ـ آخوند، واژه‌ای مغولی ست، که پیدائی‌اش را عهد تیموریان دانسته‌اند، دوره‌ای که صفت آخوند به مثابه عنوانی احترام‌آمیز برای روحانیون دانشمند به کار برده ‌می‌شد. آخوند معناها شده است و واژگان مترادف بسیاردارد. روحانی، ملا، شیخ، روضه خوان، دانشمند، پیشوای دینی، معلم علوم شرعیه، منلا، عالم، طالب علوم دینیه، مکتب دار کودکان و معلم کُتّاب نمونه‌‌اند. آخوند را برخی کوتاه شدۀ آقا خواند، ‌می‌دانند، آقا به "آ" و خواند به خوند تبدیل شده است، سپس آقاخواند به آقاخوند و آقا خوند به آخوند تغییر کرده و آخوند "آقایی که ‌می‌تواند بخواند" معنا شده است. "شاید هم مخففی از آغا+ خوندگار، به معنی خداوندگار باشد". (۱) درکنار تعاریف واژگانی، آخوند و روحانی و ملای معمم، با شکل و شمایل خاص یعنی با عبا و عمامه و ریش و سبیل شارب زده، و غیرمعمم ومُکلا و کراواتی و غیرکراواتی به دلیل اشتراک درخواست‌های‌ دنیوی و اخروی‌شان صنف آخوند را شکل داده‌اند، صنفی که افرادش از راه تبلیع و ترویج و آموزش مذهب تشیع ارتزاق ‌می‌کنند، افرادی که گفتن درباره فرایض و متعلقات این مذهب حرفه‌ و نان دانیِ‌شان است و راه و کلام ایجاد ارتباط با عوام الناس را خوب ‌می‌دانند و...
آخوند و شیخ گونه‌ها دارند، گونه هائی متنوع، قابل مطالعه و عجیب و غریب، فعلن این جند نمونه را داشته باشید تا بعد:
طلبۀ باستانی کار
آخوند ملا محمد کاشانی (آخوند کاشی) که سال ۱۲۱۳ شمسی در کاشان متولد شد، یک طلبه اهل ورزش زورخانه‌ای بود. نقل است که وی در اصفهان داستان ورزشکار بودن خود در جوانی را برای رفیقش جهانگیرخان قشقایی نقل می‌کند. وقتی جهانگیر خان به شوخی از او می‌پرسد آیا هنوز که کهن سال هستید به ورزش پهلوانی میل دارید؟ آخوند جواب می‌دهد: "تا کدام زورخانه باشد. " وی ۸۱ ساله مُرد.
" آخوند گزی اصفهانی از علمای برجسته اصفهان نقل می‌کند که: یک شب در مدرسة صدر اصفهان احساس کردم در و دیوار و درخت‌ها مشغول ذکر گفتن هستند. آمدم درب حجرة آخوند کاشی دیدم ایشان مشغول نماز خواندن هستند، احساس کردم در و دیوار و درخت‌ها همراه آخوند ذکر می‌گویند. "
آقا رحیم ارباب نقل می‌کند، "یک شب دیدم صدای همهمه‌ای می‌آید. هر چه نگاه کردم، دیدم همه جا خاموش است ولی از همه جا و درختان و در و دیوار نجوایی که مانند ذکر بود به گوش می‌رسید. متوجه شدم که آخوند کاشی در قنوت و نماز ذکر می‌گویند و گریه می‌کنند. و در و دیوار هم اذکار را با او تکرار می‌کنند. فردا نزد ایشان رفتم و ماجرای دیشب را برای ایشان بازگو نمودم. آخوند فرمودند خودتان شنیدید؟ گفتم بله. فرمودند، خداوند به شما عنایتی کرده است که شنیده‌اید. "
برخی سیدحسین بروجردی، شیخ محمد حکیم خراسانی، سید مصطفی کاشانی، سید محمدرضا خراسانی، آقا ضیاءالدین عراقی، آقا نجفی قوچانی، شیخ هاشم قزوینی، میرزا ابوالقاسم محمد نصیر شیرازی، سید حسن مدرس، میرزاعلی آقای شیرازی و سید جمال الدین گلپایگانی را از جمله شاگردان آخوند کاشی معرفی کرده‌اند. ۲