صدودوازدهمین فصلنامه علمی پژوهشی نهاد کتابخانه‌ها منتشر شد

به گزارش خبرگزاری مهر، صدودوازدهمین شماره (اولین شماره از بیست و نهمین دوره) فصلنامه علمی پژوهشی «تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانه‌های عمومی»، شامل شش مقاله به تازگی توسط نهاد کتابخانه های عمومی کشور به صورت الکترونیکی منتشر شده است.

در این شماره، شش مقاله با عناوین «شناسایی نقش کتابخانه‌های عمومی در توسعه اقتصادی جامعه از دیدگاه متخصصان» از سارا بهرامی‌نیا، ثریا ضیایی و محمود مرادی؛ «بازاندیشی در معماری فضاهای کتابخانه‌های عمومی به‌منظور بازتعریف الگویی تازه» از سحر علینژاد مجیدی و مرضیه قبادی؛ «جایگاه کتابخانه‌های عمومی در توانمندسازی زنان خانه‌دار با تأکید بر ظرفیت‌های فضای مجازی» از سید مهدی نارمنجی؛ «بررسی وضعیت خدمات جنبی بخش کودکان کتابخانه‌های عمومی استان خوزستان و رابطه آن با وفاداری اعضای کودک ۷-۱۱ سال» از محمدحسن عظیمی، مریم خدری و شهناز خادمی‌زاده؛ «نقش سواد اطلاعاتی و فناوری‌های اطلاعاتی ارتباطی در تسهیم دانش در میان کتابداران کتابخانه‌های عمومی» از پروین نجف‌پور مقدم، علی بیرانوند و سمیه زارعی و «نقش اعتماد به رهبری، اشتراک دانش و کیفیت سیستم‌های اطلاعاتی بر نوآوری و انگیزه کارکنان کتابخانه‌های عمومی» از مسرت آیت، مریم سلیمانی و محمدتقی قندهاری ارائه و منتشر شده است.

در مقاله «شناسایی نقش کتابخانه‌های عمومی در توسعه اقتصادی جامعه از دیدگاه متخصصان» با استفاده از رویکرد اکتشافی و مصاحبه از ۲۶ نفر از صاحبنظران و متخصصان حوزه کتابخانه‌های عمومی، نقش کتابخانه‌های عمومی در توسعه اقتصادی جامعه را شش مقوله کلی شامل ایجاد شغل، افزایش کیفیت زندگی، توسعه نیروی انسانی، افزایش قدرت خرید، کمک به توسعه پایدار و کمک به توسعه گردشگری شناسایی کرده‌اند. این شش مقوله کلی شامل ۳۶ مقوله فرعی با توجه به ماهیت و ظرفیت‌های موجود در کتابخانه‌های عمومی کشور است.

«بازاندیشی در معماری فضاهای کتابخانه‌های عمومی به‌منظور بازتعریف الگویی تازه» مقاله‌ای است که با بهره‌گیری از روش نظریه داده‌بنیاد، بیان می‌کند که معماری کتابخانه‌ها، الگوهای عملکردی / رفتاری مشخصی را ممکن می‌کنند؛ یکی از این الگوها، الگوی «مجموعه‌محور» است که هدفش تأکید بر نقش سنتی کتابخانه به‌عنوان پایگاهی برای عرضه منابع است و دیگری الگویی «تعامل‌محور» است که بر نقش فرهنگی-اجتماعی کتابخانه عمومی به‌مثابه پایگاهی تعاملی پای می‌فشرد که از یک سو بر حفظ، نشر و توسعه دانش و اطلاعات و از سوی دیگر بر پیوند با جامعه و ارتقای سطح تعاملات فرهنگی و اجتماعی تأکید می‌کند.

در مقاله «جایگاه کتابخانه‌های عمومی در توانمندسازی زنان خانه‌دار با تأکید بر ظرفیت‌های فضای مجازی» با استفاده از روش کیفیِ تحلیل مضمون، موضوعات مورد درخواست زنان خانه‌دار از کتابخانه‌های عمومی در دو مقوله عملی (سلامت، کشاورزی و هنری) و نظری (ادبی-دینی و تربیتی) دسته‌بندی می‌شود. این مقاله چگونگی نقش‌آفرینی کتابخانه‌های عمومی در توانمندسازی زنان خانه‌دار در حوزه‌های اجتماعی و اقتصادی را در دو مقوله برنامه‌های آموزشی (تربیتی-اجتماعی و فنی-اقتصادی) و برنامه‌های فرهنگی-ترویجی (اشتغال‌محور، تفننی، کتاب‌محور و مشاروه‌ای-ارجاعی) گروه‌بندی می‌کند که برنامه‌های فرهنگی-ترویجی دارای فراوانی بیشتری هستند. خدمات قابل ارائه به زنان خانه‌دار در فضای مجازی را نیز در دو مقوله اطلاعاتی (آموزشی و منبع‌یابی) و ترویجی (اطلاع‌رسانی و منبع‌گستری) قرار می‌دهد و گزارش می‌کند که سهم خدمات فرهنگی-ترویجی بیشتر است. مشوق‌های استفاده از فضای مجازی توسط کتابخانه‌های عمومی جهت توانمندسازی زنان خانه‌دار نیز در دو مقوله تبلیغی و کارکردی و موانع موجود در این حوزه در سه مقوله اجتماعی-اقتصادی، فردی و فناورانه دسته‌بندی می‌شود.

مقاله «بررسی وضعیت خدمات جنبی بخش کودکان کتابخانه‌های عمومی استان خوزستان و رابطه آن با وفاداری اعضای کودک ۷-۱۱ سال» با رویکرد ترکیبی در بخش کیفی ۲۷ خدمت جنبی برای کودکان در کتابخانه‌های عمومی شناسایی می‌کند. در بخش کمی مهم‌ترین خدمات اجرا شده در بخش کودک کتابخانه‌ها عبارت بودند از ارسال منابع به‌صورت غیرحضوری، نمایشگاه کتاب، ارائه بروشورهای آموزشی و فرهنگی، فهرست تازه‌های کتاب نوجوان، معرفی کتاب و داستان‌گویی، برنامه‌های فرهنگی مشترک با مدارس، امانت بین‌کتابخانه‌ای، کلاس‌های کمک‌آموزشی، جلسات شعرخوانی و نقد شعر، و اختصاص فضا برای برگزاری کلاس‌های خصوصی. همچنین نتایج نشان می‌دهد میزان رضایت اعضای کودک ۷ تا ۱۱ سال کتابخانه‌های عمومی استان خوزستان از خدمات جنبی ارائه‌شده در این کتابخانه‌ها در وضعیتی مطلوب قرار دارد و بین رضایت این کودکان و همه ابعاد وفاداری بررسی‌شده در این پژوهش رابطه‌ای معنادار وجود دارد.

مقاله «نقش سواد اطلاعاتی و فناوری‌های اطلاعاتی ارتباطی در تسهیم دانش در میان کتابداران کتابخانه‌های عمومی» با استفاده از روش توصیفی پیمایشی و در میان کتابداران کتابخانه‌های عمومی استان چهارمحال و بختیاری نشان می‌دهد شاخص‌های تشخیص نیاز اطلاعاتی، پیدا کردن و ارزیابی کیفیت اطلاعات، ذخیره و بازیابی اطلاعات، استفاده مؤثر و اخلاقی از اطلاعات، ایجاد و ارتباط دانش، بر تسهیم دانش تأثیری مثبت و معنادار دارند. همچنین شاخص سواد اطلاعاتی به واسطه فناوری‌های اطلاعاتی بر فرایند تسهیم دانش کارکنان کتابخانه‌های عمومی تأثیری مثبت و معنادار دارد.

آخرین مقاله این شماره با عنوان «نقش اعتماد به رهبری، اشتراک دانش و کیفیت سیستم‌های اطلاعاتی بر نوآوری و انگیزه کارکنان کتابخانه‌های عمومی»، با استفاده از روش کمّیِ توصیفی و در میان کتابداران کتابخانه‌های عمومی استان چهارمحال و بختیاری نشان می‌دهد اعتماد به رهبری بر نوآوری و انگیزه کارکنان تأثیری معنادار دارد. به‌علاوه، کیفیت سیستم‌های اطلاعاتی بر نوآوری و انگیزه کارکنان تأثیرگذار است. از طرفی، اعتماد به رهبری و کیفیت سیستم‌های اطلاعاتی بر اشتراک دانش و همچنین اشتراک دانش بر نوآوری و انگیزه کارکنان مؤثر است.