سریال «محرمانه»؛ همان الگوی همیشگی

گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری دانشجو- زهرا قربانی رضوان؛ معظمی راه را پیدا کرده است؛ این بار هم با یک سریال امنیتی. جدیدترین سریال شبکه سوم سیما با نام «محرمانه» در حال پخش است. ژانر سریال امنیتی، پلیسی محسوب می‌شود. این سریال به کارگردانی محمود معظمی و نویسندگی مهدی حمزه ساخته شده است. پرداختن به ژانر پلیسی، جنایی و درام از محور‌های کار معظمی است که در کارنامه هنری او می‌توان دید.

مسئله کرونا و اتفاقات پیرامون آن و رسیدن به واکسن این بیماری، دارای جذابیت ذاتی دراماتیک است. حضور قهرمان و ضد قهرمان، فراز و نشیب و حفره‌هایی که سوال برانگیز است سبب توجه مخاطبان می‌شود. در این دست آثار که براساس واقعیت زیسته مخاطب ساخته شده است، بیننده به دنبال قهرمان است، کاراکتر‌هایی که در ذهن بمانند و ماندگار شوند.

«محرمانه» روایتی از دانشمندان ایرانی است که برای مطالعه و تحقیق درباره گسترش بیماری ناشناخته به آفریقا سفر میکنند. در اصل داستان به زمان شیوع روز‌های اولیه کرونا اشاره دارد که دانشمندان ایرانی برای کشف و ساختن واکسن چه اتفاقاتی را پشت سر گذاشته اند.

«محرمانه» همچون دیگر آثار این کارگردان براساس الگو‌های پیشین، جلو می‌رود. با شروع سریال با شخصیت‌هایی انبوه مواجه می‌شویم که در ادامه متوجه می‌شویم کاراکتر‌ها با هم در ارتباط هستند و صرفا داستان بصورت موازی پیش می‌رود تا اینکه بعد از سه قسمت شخصیت‌ها کنار یکدیگر قرار می‌گیرند. همین شروع پیچیده بدون معرفی شخصیت‌ها و روابط بین آن‌ها بیننده را دچار سردرگمی می‌کند.

استفاده از شخصیت‌های کلیشه‌ای که نگاه مخاطب تلویزیون سال‌های سال است از آن انباشته شده نشان از پرداخت سطحی به شخصیت‌ها است. فاطمه گودرزی در نقش مادری دلسوز ظاهر شده که کارگاه خیاطی دارد و زنان زیادی در آنجا کار می‌کنند. او کاراکتری بخشنده دارد و هر کاری از دست اش بر بیاید برای زنان کارگاه انجام می‌دهد. فرهاد قائمیان همچون آثار دیگر خود که در نقش‌های امنیتی حضور داشت به ایفا نقش پرداخته است. علی رام نورایی که در کارنامه کاری خود در فیلم‌های امنیتی، پلیسی بسیاری نقش داشته، اینبار نیز در محرمانه در قالب پلیس امنیتی ظاهر شده است. تمام شخصیت‌ها بدون خلاقیت در حد کاراکتر سطحی باقی مانده اند. اکنون الگوی سریال‌های امنیتی همان است که مخاطب چند سالی است از قاب رسانه ملی تماشا می‌کند و نه‌تنها دیگر کلیشه ای، بلکه نخ نما شده است. این نشاندهنده آن است که با انبوه بازیگران حرفه‌ای هم نمیتوان بدون فیلمنامه منسجم و خلق شخصیت‌های خلاق و متفاوت تاثیرگذار ظاهر شد.

سازندگان آثار تلویزیونی باید بدانند مخاطب اکنون با انتظار هر چه بیشتر پای قاب رسانه ملی می‌نشیند و جزئی‌ترین اتفاقات درام را متوجه می‌شود. مخاطب تلویزیون اکنون باهوش‌تر از سال‌های گذشته است و روابط علت و معلولی و منطقی را دنبال می‌کند.

یکی از ارکان مهم در آثار امنیتی و پلیسی ایجاد هیجان و بالا بردن ریتم اثر است. محرمانه به واسطه استفاده از موسیقی و نما‌های اکستریم لانگ شات سعی کرده است تا قوت و انرژی کار را افزایش دهد. استفاده بیش از حد از نمای باز (اکستریم لانگ شات) در بخش‌های ابتدایی شروع سریال برای القا قدرت و تسلط نیروی امنیتی می‌توانست بیشتر به ذائقه مخاطب نزدیک باشد به شرطی که استفاده افراطی از آن باعث نشود این مسئله برعکس جلوه کند.

روابط مصنوعی بین شخصیت‌ها بخصوص در اتاق مانیتورینگ پلیس امنیت بیشتر به چشم می‌خورد. نمونه خوب و حساب شده نزدیک به این سکانس را می‌توان در سریال گاندو دید. روابط بین شخصیت‌ها با محمد که مسئول کل آن‌ها بود و یا هر کدام از ماموران امنیت که در حد تیپ باقی نمانده بودند و هرکدام شخصیت و کاراکتر مخصوص خود را داشتند. حال در سریال «محرمانه» علی رام نورایی در نقش مسئول گروه ظاهر می‌شود، اما مخاطب فضا و اتمسفر لازم را دریافت نمی‌کند. اتاق مانیتورینگ در مصنوعی‌ترین حالت ممکن پر از ال سی دی‌های بزرگی است که هیچ کمکی بر ساخت فضا نمی‌کند بخصوص استفاده بی حد از کد‌ها و تصاویر و رنگ تیره قالب برای القا حس امنیتی با اغراق بیش از حد ظاهر شده است.

متاسفانه سریال «محرمانه» نقطه ضعف‌هایی در فیلمنامه، بازیگری و کارگردانی دارد که با گذشت ساخت سریال‌های امنیتی و تکرار این ضعف‌ها دیگر نمی‌توان آن را خطایی سهوی دانست که همین امر سبب شده اثرگذاری این سریال تا حد زیادی کاهش پیدا کند.

در نهایت می‌توان گفت یکی از ابزار‌های مهم برای نمایش توانایی‌های داخلی و اعمال قدرت در عرصه فرهنگ و اجتماع ساخت سریال‌های جذاب و پر کشش در ژانر امنیتی-پلیسی است که می‌توان با نمایش توانمندی‌های داخلی واقعیت موجود را اعتبار بخشید و به مخاطبان عرضه کرد. می‌توان امیدوار بود که رفتن به سوی روایت‌هایی از این دست از سوی هنرمندان و ساخت آثار تصویری با موضوعات امنیتی و روایت توانمندی دانشمندان ایرانی جز انتخاب‌های تهیه کنندگان شده است و مخاطب نیز مشتاقانه آثار با کیفیت را دنبال می‌کند.