خطرات لخته خون در پا، علائم و راه‌های پیشگیری

لخته خون در پا در واقع ترومبوز ورید عمقی (دی‌وی‌تی) است که ممکن است تا مدت‌ها از وجود آن در عروق پا بی‌خبر باشید.

در بسیاری از موارد علائم فیزیکی به عنوان موارد جزئی از سوی فردی که به این عارضه دچار شده تلقی می‌شوند یا در نتیجه افزایش سن این علائم نادیده گرفته می‌شوند. همچنین در برخی موارد لخته خون علائم آشکار ندارد و ممکن است علامتی مشاهده نشود؛ بنابراین تا زمانی که مشکلات جدی و شدید رخ ندهد امکان دارد که متوجه آن نشوید.

 آگاه شدن از علائم تشکیل لخته خون در ساق پا به تعیین زمان لازم و به موقع برای درمان کمک می‌کند.

شایع‌ترین محل برای تشکیل لخته خون در پاها، ورید‌های عمیق و بزرگ ساق پا، ران یا لگن است. این سیاهرگ‌ها، رگ‌های خونی اصلی هستند که خون را به قلب باز می‌گردانند.

لخته‌های خون زمانی تشکیل می‌شوند که حادثه‌ای مانند جراحت یا جراحی در لگن یا پا‌ها باعث آسیب به پوشش رگ خونی می‌شود و آن را باریک می‌کند. لخته‌های خون همچنین زمانی که ترکیب خون شما تغییر کند و آزادانه جریان نداشته باشد، راحت‌تر تشکیل می‌شوند.

در صورت آزاد شدن یک قطعه از لخته خون در عروق پا، این لخته از طریق جریان خون در بدن جا به جا می‌شود و این خطر وجود دارد که جریان خون به ریه‌ها را مسدود کند. این مشکل شدید و خطرناک، آمبولی ریه نامیده می‌شود و اگر سریع درمان نشود، خطر مرگ را در پی خواهد داشت.

اما هنگامی که لخته‌خون پا در جای خود باقی بماند، باعث ایجاد وضعیتی می‌شود که «سندرم پس از ترومبوتیک» نامیده می‌شود. این مشکل باعث آسیب دائمی دریچه‌های ورید‌های پا می‌شود و در نتیجه درد، تورم و زخم ساق پا را ایجاد می‌کند.

علائم آشکار لخته شدن خون در پا

درد ضربان‌دار که معمولا در یک ناحیه از یک ساق پا یا ران، هنگام راه رفتن یا ایستادن، متمرکز می‌شود و مانند گرفتگی عضلانی است از علائم آشکار این عارضه است.

همچنین تورم که به طور ناگهانی در ناحیه آسیب‌دیده یا در امتداد سیاهرگ در پای آسیب‌دیده رخ می‌دهد، قرمزی ناشی از التهاب که معمولا در ناحیه آسیب‌دیده پخش می‌شود، احساس گرما (معمولا نشانه التهاب است) در ناحیه‌ای از پا که متورم یا دردناک است هم از دیگر نشانه‌های مشخص این وضعیت هستند.

برخی از علائم دیگر وجود لخته خون در پای شامل تنگی نفس که بدون هیچ دلیل واضحی رخ می‌دهد و همچنین ضخیم شدن یا سفت شدن ورید پا که طناب نامیده می‌شود، هستند.

با این حال از آنجایی که ورید‌های عمقی پا از روی پوست دیده نمی‌شوند، لخته خون در پا می‌تواند نامرئی باشد.

حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد از لخته‌های خونی پا مورد توجه قرار نمی‌گیرند، زیرا علائم معمولی ایجاد نمی‌کنند.

برخی از افراد تا زمانی که به آمبولی ریه نرسد و مشکلات جدی ایجاد نکند، نمی‌دانند به این بیماری مبتلا شده‌اند.

توصیه‌هایی برای کاهش خطر لخته شدن خون در پا

برای کاهش خطر لخته شدن خون در پا می‌توانید از توصیه‌های زیر کمک بگیرید هرچند این توصیه‌ها جایگزین تشخیص و روش‌های درمانی تجویز شده از سوی پزشک متخصص نیستند و در صورت نیاز مشورت با فرد متخصص ضروریست:

* فعال بمانید و تا جایی که می‌توانید تحرک داشته باشید.

* لباس‌های گشاد بپوشید و به خصوص از جوراب استفاده کنید.

* در صورت تجویز پزشک از جوراب‌های فشاری یا جوراب‌های گردش خون استفاده کنید.

* پا‌های خود را در فواصل زمانی معین در طول روز ۱۲ سانتی‌متر بالاتر از قلب خود قرار دهید.

* اگر اضافه وزن دارید حتما برای کم کردن آن اقدام کنید.

* در صورت امکان بیش از یک ساعت در یک زمان ایستاده یا نشسته نمانید به ویژه اگر سفر می‌کنید و سفرتان بیش از چهار ساعت طول می‌کشد.

* اگر قرار است در یک سفر طولانی بنشینید، وضعیت نشستن خود را تا حد امکان تغییر دهید.

* اگر در حالت نشسته قرار دارید و نمی‌توانید برای مدت طولانی حرکت کنید، انگشتان پا را به سمت جلو بکشید و خم کنید و با پا‌های خود دایره‌هایی ایجاد کنید تا خون شما به گردش درآید.

* مصرف نمک را در رژیم غذایی خود کاهش دهید.

* مراقب صدمه خوردن پاهایتان باشید و تا حد امکان از آن اجتناب کنید.

* در مورد خطر لخته شدن خون در صورت مصرف هورمون‌ها برای پیشگیری از بارداری یا درمان جایگزین، یا در طول بارداری و بلافاصله پس از آن با پزشک مشورت کنید.

به گزارش ایندیپندنت، متخصصان همچنین می‌گویند که اگر خطر ابتلا به لخته خون در پا زیاد است یا با لخته خون مواجه هستید، پزشک برای درمان یک داروی ضد انعقاد تجویز می‌کند. این دارو‌ها که رقیق‌کننده‌های خون نیز نامیده می‌شوند، روی عوامل لخته کننده خون کار می‌کنند تا از تشکیل لخته‌های جدید و افزایش اندازه لخته‌های موجود جلوگیری کنند. درمان ضد انعقاد، درمان اولیه استاندارد برای عارضه لخته خون پا است.

اگر در مورد علائم نشان‌دهنده لخته‌خون در پاهایتان مطمئن نیستید با متخصص یا پزشک تماس بگیرید.

لخته‌شدن خون در پا یک مشکل جدی است. دانستن علائم لختگی خون در پا برای تشخیص سریع و شروع درمان به موقع موثر است. اگر عوامل خطر لخته خون در ساق پا را حس کردید، این درد و تورم پا را جدی بگیرید و به متخصص مراجعه کنید.

اگر اخیرا جراحی کرده‌اید، پیروی از دستورالعمل‌های بعد از عمل برای کاهش خطر لخته شدن خون در پایتان بسیار مهم است. دستورالعمل‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:

* انجام تمرینات خاص مانند چرخش مچ پا و بالا و پایین بردن پا‌های خود چندین بار در روز

* مصرف دارو‌های ضد درد برای امکان حرکت تا حد امکان

* مصرف دارو‌های ضد انعقاد (رقیق‌کننده‌های خون) در برخی موارد

* پوشیدن جوراب‌های فشاری

باشگاه خبرنگاران جوان علمی پزشکی بهداشت و درمان