توصیه انتخاباتی مرعشی به اصلاح‌طلبان/ مشارکت شعار نیست، ضرورت است

خبرگزاری مهر؛ گروه سیاست: تحریم‌خواهی و مشارکت‌طلبی همواره دو سناریوی اصلاح طلبان در هر دوره از انتخابات بوده است. در دوره‌های زیادی از انتخابات طیفی از اصلاح طلبان بر طبل تحریم انتخابات کوبیده و ساز قهر با صندوق‌ها را کوک کرده و در مقابل، گروهی دیگر مشارکت را به تحریم ترجیح داده و استفاده از فرصت‌های ممکن را راهبرد انتخاباتی خود تعریف کرده‌است.

انتخابات مجلس یازدهم و ریاست‌جمهوری سیزدهم، اوج ستیز میان دو ایده تحریم‌خواهی و مشارکت‌طلبی بود تا جایی که حزب کارگزاران در مقابل ایده تحریم ایستاد و با حمایت از عبدالناصر همتی در نهایت ائتلافی به نام «ائتلاف جمهور» متشکل از ۱۵ حزب اصلاح‌طلب منشعب از «جبهه اصلاحات ایران» به وجود آورد.

در سال جاری نیز با به صدا در آمدن زنگ آغاز انتخابات، مجدداً جبهه اصلاحات که رویکرد رادیکالی در آن غالب شده است، اعلام کرد که نظر و توصیه‌ای به اعضای خود برای ثبت نام ندارد. رویکردی که البته مورد انتقاد گروه‌ها و چهره‌ها و رسانه‌های این جریان قرار گرفت. روزنامه شرق در یادداشتی نوشت: «اگر نظری ندارید، چرا جبهه و تشکیلات به راه انداخته‌اید؟». روزنامه هم‌میهن در واکنش به این تصمیم عجیب جریان اصلاحات در موعد پیش‌ثبت‌نام انتخابات مجلس، نوشت که «چنین تصمیمی را چند نانوا و سبزی‌فروش هم می‌توانستند بگیرند و در واقع نیازی به سران احزاب سیاسی نبوده است.»

حال حسین مرعشی دبیرکل حزب کارگزاران سازندگی نیز در گفت‌وگو با مهر هرچند که نسبت به قانون پیش ثبت نام‌ها اعتراض داشت؛ اما در توصیه‌ای به اصلاح طلبان گفت: «اصلاح طلبان نباید توقع داشته باشند در انتخاباتی که پیروز می‌شوند حضور داشته باشند در انتخاباتی که ممکن است شکست بخورند حضور نیابند، این سیاست درستی نیست.»

به نظر می‌رسد کارگزاران درصدد احیای نقش خود در انتخابات ۹۲ است؛ همان‌گونه که آنها توانستند رهبران جریان اصلاحات و طیف تندرو آن را مجاب کنند که عارف را کنار گذاشته و از حسن روحانی حمایت کنند، اکنون نیز بنا دارند با کنشگری جدید طیف رادیکال جبهه اصلاحات را به حاشیه برانند. همچنانکه مرعشی می‌گوید اهل مشارکت هستند و تنها راه اصلاح امور کشور را صندوق می‌دانند. پیش از این نیز مجله آگاهی نو نشریه این جریان در گزارشی از پشت صحنه انتخابات هیأت رئیسه جبهه اصلاحات پرده برداشته و با انتقاد از ترکیب جدید این جبهه، پیش بینی کرده بود که فراکسیونی در برابر فراکسیون حاکم بر جبهه اصلاحات به وجود می‌آید که خود را در دوگانه کارگزاران و اتحاد ملت نشان خواهد داد.

حال باید دید کارگزاران با دبیرکل جدید خود یعنی مرعشی که توانست سال گذشته بعد از دو دهه ریاست کرباسچی بر مسند دبیرکلی این حزب، جایگزین وی شود، چه نوع کنشگری در انتخابات پیش رو خواهد داشت.

در ادامه مصاحبه تفصیلی مهر با حسین مرعشی دبیرکل حزب کارگزاران سازندگی از نظر مخاطبان می‌گذرد.

با توجه به اینکه برخی اصلاح طلبان مخصوصاً حزب اتحاد ملت ایران که در مسند هیأت رئیسه جبهه اصلاحات ایران هم نشسته، رغبتی برای حضور در انتخابات ندارد از سویی دیگر کارگزاران را می‌بینیم که بر مشارکت و اهمیت انتخابات تاکید دارد، فضای انتخاباتی و مشارکت اصلاح طلبان را چگونه می‌بینید؟

مساله انتخابات روشن است. سیاست کلی نظام از ۱۳۹۸ نسبت به سیاست‌های قبلی تغییر کرد. تا قبل از انتخابات ۹۸ سیاست کلی نظام مبتنی بر مشارکت حداکثری مردم بود. خاطرتان هست آیت‌الله خامنه‌ای در صحبت‌هایشان گفتند کسانی که حتی جمهوری اسلامی را قبول ندارند به خاطر ایران بیایند رأی بدهند. در آن زمان استراتژی حداکثر شدن حضور مردم در انتخابات بود یک نشانه‌ای برای مشروعیت نظام تلقی می‌شد و مردم برای شرکت در انتخابات تشویق می‌شدند، هر چند محدودیت‌هایی برای بخشی از نیروهای سیاسی هم وجود داشت.

از سال ۹۸ به بعد بویژه ۱۴۰۰ و انتخاباتی که پیش رو داریم، راهبرد نظام نتیجه مطلوب است که شفاف‌ترین حرف را در این زمینه آقای حدادعادل زدند که گفتند مجلسی انقلابی‌تر از این مجلس لازم داریم، نه مجلسی در جهت کمرنگ شدن نیروهای انقلابی، البته نیروهای انقلابی به معنی مرسوم و اصطلاح فعلی نه به معنی اصالت آن.

نکته‌ای درباره اصلاح‌طلبان این است که آنها از سال ۷۶ تسلیم اینکه نظام چه سیاستی را دنبال می‌کند یا چه انتخابی را می‌پسندد نبودند و همیشه با انسجام به میدان می‌آمدند و آنچه قرار بود اتفاق بیفتد، بازی را بر هم می‌زدند؛ یا می‌بردند یا تغییر ایجاد می‌کردند، به هر حال تأثیرگذار بودند.

مثلاً سال ۷۶ و ۸۰ نتیجه را بردند در ۸۴ هم که نبردند ولی بازی را بر هم زدند و به جای آقای قالیباف، آقای احمدی نژاد پیروز انتخابات شد. همیشه تحلیلم این بوده آقای احمدی نژاد انتخاب نظام نبوده، با اراده خودش آمد و در آن بلبشوی سیاسی که در سال ۸۴ بالا آمد.

اما به نظرم همراه با این تغییر استراتژیکی که اتفاق افتاده اصلاح طلبان در همین زمین بازی کردند که البته به این رفتار اصلاح‌طلبان نقد دارم و واژه‌ای که این روزها مرسوم شده به اسم خالص سازی، اصلاح‌طلبان به استقبال همین استراتژی نظام رفتند و داوطلبانه صحنه را به رقیب واگذار کردند.

البته نمی‌توانیم بگوییم استراتژی نظام، چرا که رهبر معظم انقلاب، در سخنرانی نوروزی علاوه بر «مشارکت» که همیشه بر آن تاکید داشتند بر «رقابت» هم تاکید کردند و فرمودند انتخابات رقابتی.

پس چرا مجلس و دولتی که خودشان را تابع رهبری می‌دانند و رهبری هم در مورد دولت فرمودند «من از همه دولت‌ها تقدیر می‌کردم از این دولت تجلیل می کنم» مجلس را هم فرمودند «از اول گفتم این مجلس، مجلسی انقلابی است»؛ چرا همین مجلس انقلابی و دولت تابع رهبری با تصویب یک قانون و اعمال «قانون پیش ثبت نام‌ها» دست همه سیاسیون از چپ، راست و میانه را بستند؟ من این قانون بی‌ربط را تنظیم نکرده‌ام، مجلس تصویب کرده و دولت هم زودهنگام اجرا کرده است.

به دنبال این بودیم در مقابل ۲۹۰ کرسی، ۵۸۰ کاندیدا (دو برابر نیاز) را اعلام کنیم و بگوییم اینها کاندیداهای حزب کارگزاران و سازندگی ایران هستند

ما هنوز در حال مطالعه بودیم و به دنبال این بودیم در مقابل ۲۹۰ کرسی، ۵۸۰ کاندیدا (دو برابر نیاز) را اعلام کنیم و بگوییم اینها کاندیداهای حزب کارگزاران و سازندگی ایران هستند. و از این تعداد هر چند نفر تأیید صلاحیت می‌شدند، می‌گفتیم از این ۲۹۰ کرسی، بطور مثال ۹۰ کرسی به ما فرصت داده‌اند و در این تعداد حوزه‌های انتخابیه ورود می‌کنیم و بقیه هم که فرصت نداده‌اند، ورود نمی‌کنیم.

وسط کار بودیم که ظرف ده روز قانون ابلاغ و اجرا شد و اعلام کردند که بیایید ثبت‌نام کنید. اینکه دست سیاسیون و احزاب را با این سرعت بستند کار مجلس انقلابی و دولت انقلابی‌تر از مجلس بود. اگر اینها به حرف رهبری مبنی بر انتخابات مشارکتی و رقابتی پایبند هستند و اگر تحلیل من که می گویم استراتژی نظام همان استراتژی سال ۹۸ و ۱۴۰۰ است و شما می‌گوئید نیست، پس بگویید این مجلس و دولت را برای خیانت به رهبری محاکمه کنند.

این قانون و شرایط برای همه گروه‌ها و جریان‌های سیاسی یکسان بود. و برای مزاح عرض کنم این قانون روی دیگری هم دارد، جبهه اصلاحات می‌گفت باید فکر کنیم آیا می‌خواهیم بیاییم یا نه و با این قانون کسانی که مردد بودند مجبور شدند در مرحله پیش ثبت نام‌ها، ثبت نام کنند.

اصلاحات از این سیاست استقبال کرده است. اما من به عنوان حزبی که اهل مشارکت در انتخابات هستیم و معتقدیم تا صندوق هست انتخابات مهم است و تنها راه اصلاح امور کشور از صندوق می‌گذرد، ما که چنین اعتقاد راسخی به انتخابات داریم، وسط برنامه‌مان بودیم.

اهل مشارکت در انتخابات هستیم و معتقدیم تا صندوق هست انتخابات مهم است و تنها راه اصلاح امور کشور از صندوق می‌گذرد

اینکه برای تهران ۶۰ نفر شخصیت تراز اول را متقاعد کنم که برای ثبت نام بیایند و در لیست انتخاباتی‌ام بگذارم، در سه، چهار روز انجام شدنی نیست، مقدمات دارد و گاهی چند ماه زمان می‌برد. به صورت روشن آقای باهنر داشتند کار می‌کردند، تیم آقای باهنر و جامعه اسلامی مهندسان مطلع بودم کار می‌کردند، اصول گرایان هم غافلگیر شدند.

*اما آمار پیش ثبت نام‌ها رکورد زد، شاید برای همین فرصت کم همه آمدند گفتند فعلاً مرحله ثبت نام را بگذرانند بعد شرایط را می‌سنجند.

کسانی آمدند که ۵۰ درصد آن ۴۸ هزار نفر در مرحله اول ریخت. تعدادی افراد بیکار که دنبال شغل بودند گفتند برویم نماینده مجلس شویم.

از دوستان اصلاح طلب پرسیدم گفتند شما از طرف آقای خاتمی برای این انتخابات مأموریت داشتید، درست است؟ که شما برخی از افراد اصلاح طلب را ترغیب کنید.

خیر، آقای خاتمی چنین تشویقی نکردند.

شخصیت‌های تراز اول که با آنها صحبت کردید نام نویسی کردند؟

خیر، در مرحله رایزنی و بستن یک لیستی دو برابر ظرفیت حوزه‌های انتخابیه ۵۸۰ نفر بودیم که این قانون ابلاغ و اجرا شد و گفتند این هفته فقط مهلت ثبت‌نام است. رایزنی و مطالعات ما تمام نشده بود. همان لحظه هم مصاحبه کردم و گفتم این قانون مخل انتخابات مشارکتی و رقابتی است. چرا این کار را کردند؟ اگر حرف شما را سند بگیریم و بپذیریم که این استراتژی نظام نبوده و برداشت ما اشتباه است، پس چرا مجلس انقلابی و دولت کاملاً مورد اعتماد، به رهبری خیانت کردند؟

هدف این قانون این بود که بساط ثبت نام تفننی را جمع کنند.

تفننی تر از اینکه ۴۸ هزار نفر ثبت نام کردند؟ ۲۴ هزار نفر در همان فاز اول ریختند؟

پیش ثبت‌نام برای رفع مشکل مدارک و ثبت نام‌های نامناسب بود. ۲۴ هزار نفر باقیمانده دیگر مشکل مدارک نداشتند در حالی که در دوره‌های گذشته به عنوان خبرنگار در ستاد انتخابات شاهد بودم که برای نام نویسی با خانواده می‌آمدند، انگار آمده‌اند پیک نیک. همان ۲۴ هزار نفر ثبت نامی نهایی امسال از ۱۶ هزار ثبت نامی انتخابات سال ۹۸ حدود ۵۰ درصد بیشتر بود.

اساساً شخصیت‌های مؤثر از راست، چپ و میانه زمانی تصمیم می‌گیرند وارد انتخاب شوند که فضای انتخاباتی در کشور شکل گرفته باشد. وزیر محترم کشور، ستاد، دولت و مجلس یا حداقل تجربه را نداشتند یا عجله داشتند که شخصیت‌های حسابی و مؤثری ثبت نام نکنند. هیچ شخصیت مؤثری تا فضای کشور انتخاباتی نشود و معلوم نشود تمایل مردم به حضور در انتخابات چقدر است و سیاست‌های نظام چگونه است، وارد ثبت نام نمی‌شوند. می‌دانید عده‌ای از دوستان ثبت‌نام کرده بودند تا آخر هم نگفتند که ثبت‌نام کردیم چرا که آنقدر فضای کشور ضد انتخابات بود که رویشان نمی‌شد بگویند ثبت‌نام کردیم. کسی که می‌خواهد انتخابات مشارکتی و رقابتی را رقم بزند، می‌داند اینها به ضرر انتخابات است.

به بحث خالص‌سازی اشاره کردید، مجلس ششم و اصلاح‌طلبان در اوایل دهه ۷۰ آیا به سمت خالص‌سازی نرفتند؟ از این حیث این سوال را از شما می‌پرسم که شما را فارغ از شخصیت اصلاح طلب‌تان تحلیل‌گر مسائل سیاسی می‌دانیم، آیا بسیاری از اتفاقاتی که امروز رخ می‌دهد مانند لیست یکدست و خالص سازی بنایش اشتباهات دهه ۷۰ نبود؟ چه برخوردهایی با آقای هاشمی صورت گرفت؟

خالص‌سازی زمانی گفته می‌شود که همه قوای کشور در اختیار یک جناح و نحله فکری قرار گیرد. هیچ وقت در زمان مجلس پنجم و ششم خالص سازی نمی‌توانست چنین اتفاقی بیفتد.

باید یک مسأله‌ای را هم اصول گرایان، هم نظام، هم اصلاح طلبان بپذیریم و این است که قرار نیست در انتخابات همیشه یک جناح پیروز شود. شکست هم بخشی از انتخابات است. اصلاح طلبان نباید توقع داشته باشند در انتخاباتی که پیروز می‌شوند حضور داشته باشند و در انتخاباتی که ممکن است شکست بخورند حضور نیابند، این سیاست درستی نیست.

اصلاح طلبان نباید توقع داشته باشند در انتخاباتی که پیروز می‌شوند حضور داشته باشند و در انتخاباتی که ممکن است شکست بخورند حضور نیابند، این سیاست درستی نیست

انتخابات برد و باخت دارد. آن چیزی که مهم است باید ببینیم انتخابات مشکلی از مشکلات کشور را حل می‌کند یا خیر.

تا الان تجربه این بود که ما در دو مساله همیشه از انتخابات بهره‌های فراوان برده‌ایم؛ یکی در عرصه بین المللی و منطقه‌ای که انتخابات پرشور و با مشارکت بالای مردم، خیلی از خطرات را از ایران دور کرده و نقش بازدارنده داشته است.

این را آقای ظریف در کنگره حزب کارگزاران در صحبت‌هایشان گفتند. وقتی بعد از ماجرای افغانستان آمریکایی‌ها آماده می‌شدند صدام را بزنند، نخست وزیر اسرائیل رفت آمریکا و این جمله مشهور را گفت که «بغداد آدرس اشتباه است و تهران آدرس درست است.» خیلی‌ها جمع شدند و این را به آمریکایی‌ها گفتند که شما به جای اینکه به بغداد بروید باید به تهران بروید. اما آمریکایی‌ها گفتند ما به یک پیروزی قطعی نیاز داریم. در ایرانی که مردم ۷۲ درصد در انتخابات شرکت کردند با ما همراه نمی‌شوند. باید به سراغ عراقی که مردمش از صدام عصبانی و متنفر هستند، برویم.