نگاه جدید تلسکوپ فضایی «جیمز وب» به بازمانده یک ابرنواختر

عکس جدید «تلسکوپ فضایی جیمز وب» از یک بازمانده ابرنواختر، ویژگی‌های اسرارآمیزی را آشکار می‌کند که در نور فروسرخ نزدیک پنهان شده‌اند.

به گزارش ایسنا و به نقل از ناسا، بازمانده ابرنواختر «ذات الکرسی آ»(Cassiopeia A) یا (Cas A) مانند یک وسیله تزئینی براق و گرد که آماده قرار گرفتن در نقطه مناسب روی درخت کریسمس است، در عکس جدید «تلسکوپ فضایی جیمز وب» می‌درخشد. بازمانده ابرنواختر Cas A در فاصله ۱۱ هزار سال نوری از ما در صورت فلکی «ذات‌الکرسی»(Cassiopeia) قرار دارد و تخمین زده می‌شود که حدود ۳۴۰ سال پیش منفجر شده باشد.

«دوربین فروسرخ نزدیک»(NIRCam) جیمز وب از Cas A عکس گرفته و این انفجار ستاره‌ای را با وضوحی نشان می‌دهد که پیشتر در این طول موجها غیر قابل دسترسی بود. این نگاه با وضوح بالا، جزئیات پیچیده‌ای را از پوسته در حال انبساط مواد به تصویر می‌کشد که پیش از انفجار، با گاز منتشر شده از ستاره برخورد کرده است.

بازمانده ابرنواختر Cas A یکی از نمونه‌های بازمانده ابرنواختر در کیهان به شمار می‌رود که به خوبی مورد بررسی قرار گرفته است. در طول سال‌ها، رصدخانه‌های زمینی و فضایی مانند «رصدخانه پرتو ایکس چاندرا»، «تلسکوپ فضایی هابل» و «تلسکوپ فضایی اسپیتزر»، تصویری را از چند طول موج بازمانده ابرنواختر ارائه داده‌اند.

با وجود این، ستاره‌شناسان اکنون به فصل جدیدی از مطالعه Cas A وارد شده‌اند. «دستگاه فروسرخ میانی»(MIRI) جیمز وب در آوریل ۲۰۲۳، این فصل را آغاز کرد و ویژگی‌های جدید و غیرمنتظره‌ای را در پوسته داخلی بازمانده ابرنواختر نشان داد. بسیاری از این ویژگی‌ها در عکس جدید دوربین فروسرخ نزدیک نامرئی هستند و ستاره‌شناسان علت آن را بررسی می‌کنند.

خرده شیشه فضایی

نور فروسرخ برای چشم ما نامرئی است. بنابراین پردازشگرهای تصویر و دانشمندان، این طول موج‌های نور را به رنگ‌های مرئی تبدیل می‌کنند. در جدیدترین عکس Cas A، رنگ‌ها نشان‌دهنده فیلترهای مختلف دوربین فروسرخ نزدیک هستند و هر یک از رنگ‌ها فعالیت‌های متفاوتی را نشان می‌دهند که درون جرم رخ داه‌اند.

در نگاه اول، عکس دوربین فروسرخ نزدیک ممکن است کمتر از عکس دستگاه فروسرخ میانی، رنگی به نظر برسد. این ممکن است به خاطر طول موج‌هایی باشد که ماده بیرون آمده از جرم، نور خود را در آنها ساطع می‌کند.

قابل‌ توجه‌ترین رنگ‌ها در جدیدترین عکس جیمز وب، توده‌هایی هستند که به رنگ نارنجی روشن و صورتی روشن نشان داده شده‌اند و پوسته داخلی بازمانده ابرنواختر را تشکیل می‌دهند. این عکس می‌تواند ریزترین توده‌های گاز متشکل از گوگرد، اکسیژن، آرگون و نئون را که از خود ستاره منتشر شده‌اند، نشان دهد. در این گاز، مخلوطی از غبار و مولکول وجود دارد که در نهایت به عناصر سازنده ستاره‌ها و منظومه‌های سیاره‌ای جدید تبدیل می‌شود. برخی از این مواد آن قدر ریز هستند که حتی تلسکوپ جیمز وب هم نمی‌تواند آنها را تفکیک کند.

«دنی میلیساولیویک»(Danny Milisavljevic) پژوهشگر «دانشگاه پردو»(Purdue University) و سرپرست این گروه پژوهشی گفت: با وضوح دوربین فروسرخ نزدیک، اکنون می‌توانیم ببینیم که چگونه ستاره در حال مرگ هنگام انفجار کاملا متلاشی شده و رشته‌هایی شبیه به خرده‌های کوچک شیشه را پشت سر گذاشته است. واقعا باورنکردنی است که پس از این همه سال مطالعه Cas A، اکنون جزئیاتی را حل می‌کنیم که اطلاعات دگرگون‌کننده‌ای را در مورد چگونگی انفجار این ستاره به ما می‌دهند.

مقایسه‌ بین عکس‌های Cas A که با دوربین فروسرخ نزدیک و دستگاه فروسرخ میانی گرفته شده‌اند.