کمپین پایان خودخواسته بارداری در صفحه می‌توی فارسی: دریچه‌ای به‌سوی حق دسترسی به سقط جنین امن

صفحه‌ جنبش می‌تو (من‌هم) ایران (MeToo Movement Iran) در یک کارزار اینترنتی سازمان بین‌المللی «زنان در وب» (Women on Web) را معرفی کرده است. این سازمان برای احقاق حق دسترسی به قرص‌های سقط جنین در ۱۲ هفته اول بارداری فعالیت می‌کند.
قوانین کنونی در ایران که پایان‌دادن خودخواسته بارداری را جرم‌انگاری کرده‌اند، حق داشتن سقط جنین امن و حق بر بدن را به‌رسمیت نمی‌شناسند. این قانون‌ها زنان و کوییرها را به تن‌دادن به بارداری‌های ناخواسته یا خطرناک و یا رجوع به روش‌های غیرامن برای پایان‌دادن به بارداری مجبور می‌کنند.
کارزار معرفی سازمان‌ «زنان در وب» مقاومتی‌ست خواهرانه دربرابر قوانین خطرناک مردسالار و مذهبی، که راه دسترسی زنان و کوییرها را به سقط جنین امن مسدود کرده‌اند.

زمانه – لطفا در ابتدا کمی ازاین کمپین بگویید و برای مخاطبان زمانه آن را معرفی کنید.

تیم جنبش می‌توی فارسی: «زنان روی وب» (Women on Web) یک سازمان بین‌المللی و غیرانتفاعی معتبر است که در سال ۲۰۰۵ تاسیس شده‌ و با یک مأموریت مهم هدایت می‌شود: ارائه خدمات پایان خودخواسته بارداری ایمن، قابل دسترس و محرمانه به افراد باردار در سراسر جهان. «زنان روی وب» به عنوان یکی از پیشگامان خدمات پایان خودخواسته بارداری از راه دور، در سراسر جهان فعالیت و از افرادی که در نزدیک به ۲۰۰ کشور جهان به‌دنبال قرص‌های سقط جنین ایمن و اطلاعات جامع در مورد پایان خودخواسته بارداری‌اند، پشتیبانی می‌کند. 

پایان خودخواسته بارداری مسئله مهم سلامت و بهداشت یک ضرورت و حق انسانی کسانی‌ست که توانایی باروری دارند. محدودیت‌های بر سر راه پایان خودخواسته بارداری از نظر علمی و پزشکی نیز بسیار خطرآفرین است. این محدودیت‌ها، ممنوعیت‌ها و جرم‌انگاری‌ها بر تحت ستم‌ترین افراد تاثیر می‌گذارند: افراد از اتنیک‌های گوناگون، مهاجران، افراد زیرسن، افراد جامعه کوییر، افراد دارای معلولیت، افراد با توان اقتصادی محدود، افرادی که در مناطق دورافتاده زندگی می‌کنند و قربانیان خشونت جنسی و جنگ.

زنان در وب برای ایجاد جهانی کار می‌کنند که در آن افراد بتوانند با اراده بر بدن و قدرت انتخاب به پایان خودخواسته بارداری امن دسترسی داشته باشند. آن‌ها آینده‌ای را متصورند که در آن پایان خودخواسته بارداری عادی، ایمن و توسط پزشکان، سیاست‌گذاران و عموم مردم حمایت می‌شود. تمام افرادی که توان باروری دارند باید بدون هیچ شک و تردیدی برای تصمیم‌گیری در مورد بدن‌شان اراده کامل و امنیت داشته باشند. وقتی افراد به داروها و اطلاعات با کیفیت بالا دسترسی داشته باشند، می‌توانند به طور ایمن و موثر پایان خودخواسته بارداری‌شان را مدیریت کنند.

اطلاعات و خدمات این سازمان را می‌توان از طریق وبسایت www.womenonweb.org به دست آورد. همچنین سازمان زنان در وب از طریق راه ارتباطی ایمیل با پشتیبانی ۱۹ زبان، از جمله زبان فارسی از طریق آدرس ایمیل info@womenonweb.org در ۷ روز هفته و طول شبانه‌روز برای افراد باردار متقاضی خدمات پایان خودخواسته بارداری امن، در دسترس‌ است.

Ad placeholder

چرا به چنین کمپین‌هایی نیاز داریم؟

در سال ۱۴۰۱ علاوه بر تمام محدودیت‌های سیستماتیک زن‌ستیزانه حکومتی خبر وحشتناک‌تری در رابطه با پایان خودخواسته بارداری منتشر شد: «مشخصات زنانی که آزمایش بارداری آن‌ها مثبت می‌شود تا زمان زایمان در سامانه ملی ثبت می‌شود». این تهدید حکومتی یک پیام برای زنان و جامعه کوییر و افراد ترنس* دارد: بدن شما در اختیار حکومت است، این بارداری باید به «زایمان» منتهی شود و در غیر این‌صورت با افراد به اتهام پایان خودخواسته بارداری به عنوان «مجرم» برخورد خواهد شد. هنوز هیچ مسئولی پاسخگوی حریم خصوصی افراد و ضرورت حفظ آن در این پروسه نبوده است.

زنان و افراد کوئیر مجرد جنگ دیگری هم در پیش رو دارند؛ عاملیت و آزادی جنسی‌ای که از سمت حاکمیت، جامعه و در بسیاری از مواقع از سمت خانواده و شریک جنسی‌شان هم تقبیح و تنبیه می‌شود و عواقب و مجازات شدیدی در پی دارد. افراد مجرد حتی امکان اقدام قانونی علیه شریک جنسی یا عاطفی خود را هم ندارند.

سال‌هاست که جامعه فمینیستی و فعالان حوزه برابری جنسیتی پیگیرانه گفتمان «عاملیت» زنان و افراد کوییر را با جدیت پیش می‌برند. بخشی از این گفتمان مرتبط با «حق سلامتی» و «حق بر بدن» است. زنان، افراد ترنس* مسک (افرادی که جنسیتی که در بدو تولد به آن‌ها نسبت داده شده مونث بوده اما بعداً با جنسیت دیگری خود را هویت‌یابی می‌کنند) و افراد اینترسکس باید بتوانند برای بدن خود و به وجود آوردن و رشد دادن جنینی درون خود تصمیم مستقل فارغ از فشار و تهدید عوامل بیرونی، دستورات حکومتی و افراد خانواده خود بگیرند. عوامل بسیاری در این تصمیم دخیل است، طبقه، تعلق داشتن به گروه‌های اجتماعی فرودست‌انگاری شده، داشتن یا نداشتن آمادگی روحی و روانی و توان جسمی، دسترسی به امکانات مالی و درمانی متناسب و عوامل دیگری که در در جوامعی مانند ایران که تحت حکومت دیکتاتوری و آپارتاید جنسی و جنسیتی جمهوری اسلامی‌ست فاکتورهایی مانند مذهب و عقاید سیاسی نیز می‌تواند در سهل یا سخت شدن تصمیم رسیدن به بارداری موثر باشد. همچنین در جوامع مردسالاری و خصوصا بنیادگرا که امر باروری و ناباروری امری زنانه و در راستای یکی از خدمات بی چون‌چرا و علل هستیِ زنان به شمار می‌رود، امر جلوگیری از بارداری هم بسیاری از اوقات بر دوش زنان است و مردان با دلایل مختلفی مانند زیر سوال رفتن «مردانگی»، از بین رفتن و یا کم‌شدن لذت جنسی،…. حاضر به استفاده از وسایل پیشگیری و یا انجام عمل وازکتومی نیستند. به همین نسبت در بسیاری از اوقات زنان هنگام وقوع بارداری ناخواسته با جملاتی چون «چرا مواظب نبودی»، و یا «مگه نگفتم قرص بخور» و از این قبیل و به دنبال آن با بی‌مسئولیتی مردان در روبه‌روشدن با این امر مواجه می‌شوند.

مخاطبین این کمپین چه کسانی هستند و چطور می‌تونند با کمپین ارتباط بگیرند؟

مخاطبین این کمپین در صفحه می‌تو فارسی، تمام افراد، از جمله زنان، افراد ترنس*، افراد ترنس* مسک (transmasc)، نان‌باینری و افراد اینترسکس هستند که توانایی باردار شدن را دارند و در محدوده جغرافیایی ایران زندگی می‌کنند که در آن نه تنها پایان خودخواسته بارداری غیرقانونی است، بلکه حتی در شرایط ویژه که حکومت برای آن استثنا قائل شده است، در دسترس همه افراد وجود ندارد. این کمپین به صورت محرمانه خدمات پزشکی از راه دور را در کنار دارو و دستور‌عمل‌های لازم در اختیار افراد باردار در ایران می‌گذارد و به آن‌ها امکان پایان خودخواسته بارداری امن را می‌دهد. افراد بارداری که در ایران زندگی می‌کنند تنها با ارسال یک ایمیل به زبان فارسی، به آدرس ایمیل سازمان زنان روی شبکه info@womenonweb.org و درخواست پکیج سقط جنین می‌توانند این خدمات را به صورت کاملا رایگان دریافت کنند.

در واقع مخاطب این کمپین هر انسانی‌ست که بدن او توان بارداری را دارد و به همین سبب حق دسترسی به پایان این بارداری از حقوق پایه‌ای برای این افراد محسوب می‌شود. اما به صورت ویژه مخاطبین این کمپین افرادی هستند که در وضعیت تبعیض سیستماتیک از سمت حکومت‌های حاکم بر جغرافیای زیست‌شان به سر می‌برند و به همین سبب بدن آن‌ها اسیر کنترل دولتی می‌شود و امکانات تامین کننده حقوق اساسی‌شان از آن‌ها دریغ می‌شود. هر انسانی که می‌تواند باردار شود اما در جغرافیای محل زندگی‌اش از امکان دسترسی امن و بدون آزار و آسیب به انتخاب پایان خود خواسته بارداری محروم است، چه این موانع حکومتی باشد و چه اجتماعی، خانوادگی و فرهنگی، می‌تواند از خدمات این کمپین برای پایان دادن به بارداری‌اش در شرایط امن استفاده کند.

زنان، افراد ترنس* و اینترسکس که در جغرافیای ایران زیست می‌کنند مخاطب اصلی ما در این کمپین‌اند. این گروه‌های اجتماعی در ایران می‌توانند از خدمات این کمپین به صورت کاملا رایگان استفاده کنند. برای دسترسی به این خدمات کافی است که به آدرس ایمیل زنان در وب که بالاتر به آن اشاره شد یک ایمیل بنویسند و درخواست خودشان را برای دسترسی رایگان به پکیج پایان خود خواسته بارداری امن مطرح کنند. آن‌ها می‌توانند ایمیل را به زبان فارسی بنویسند و نگرانی برای استفاده از زبان دیگری را نداشته باشند.

آیا این کمپین تجربه کمک‌رسانی به‌زنان و کوییرهای خاورمیانه را دارد؟

گروه Women on Web در پاسخ به این سوال به ما این جواب را دادند:

اگر بخوایم به آمارها اشاره کنیم سازمان ما از زمان شروع فعالیت خود تاکنون دست‌کم ۴۷۷ درخواست کمک را از زنانی که در ایران زندگی می‌کنند دریافت کرده است. از سال ۲۰۲۰ درخواست‌ها از ایران کاهش ناگهانی داشت که فکر می‌کنیم به خاطر کاهش مشاهده‌پذیری ما در موتور جستجوی گوگل باشد. در واقع یک به‌روزرسانی گوگل به ما ضربه شدیدی زد. کاهش درخواست‌ها از ایران شاید به این دلیل هم باشد که افراد نیازمند به کمک فکر می‌کردند باید پروسه پرداخت را تکمیل کنند. با این‌حال از زمان شروع کمپین صفحه می‌توی ایران ما ۱۶ درخواست کمک گرفته‌ایم که اساساً به اندازه کل درخواست‌هایی‌ست که سال پیش از کمپین، از ایران به ما رسید.

درخواست‌هایی که گرفتیم از مناطق مختلف در سراسر ایران، از مازندران تا بندرعباس بودند اما بخش قابل‌توجه پیام‌ها از تهران است. اکثر درخواست‌هایی که فعلاً دریافت کردیم در محدوده سنی ۳۰ تا ۴۰ سال هستند، اگرچه از افراد جوان‌تر از ۳۰ سال هم درخواست دریافت کرده‌ایم، با این حال، تعداد این درخواست‌های جوان‌تر در مقایسه با درخواست‌های بین ۳۰ تا ۴۰ سال، نسبتا کمتر است.

تعدادی از پیام‌هایی که بعد از دریافت قرص سقط جنین توسط افراد دریافت‌کننده از ایران برای‌ سازمان «زنان روی وب» فرستاده شده است. این پیام‌ها از طریق تیم می‌تو به‌دست زمانه رسیده است:

– دو هفته پیش از طریق داروهایی که شما برایم فرستادین سقط جنین کردم در حال حاضر حال عمومی‌ام خیلی خوب است و روز گذشته هم سونوگرافی کردم خوشبختانه همه چیز خوب بود و هیچ بافتی باقی نمانده بود.

– خواستم از حمایت و محبت‌تان کمال تشکر را بکنم واقعا روزهای سخت و پرکابوسی رو گذروندم ولی وجود شما با ایمیل‌های دلگرم کننده‌تان بسیار برایم آرامش‌بخش بود بی‌نهایت سپاس‌گزارم.

– ببخشید یک موردی ذهن من را خیلی درگیر کرده و خواستم از شما کمک بگیرم من با چند دکتر در ایران در خصوص مصرف قرص مشورت کردم ولی متاسفانه خیلی من را از مصرف قرص‌ها ترساندند و همگی نظرشان جراحی بود نمی‌دانم این پیشنهاد به‌خاطر منافع مادی است یا واقعا کار خطرناکی است ممنون می‌شم راهنمایی کنید. (پیام دوم همین فرد): ـ من قرص‌ها را با رعایت دستورات شما مصرف کردم و الان حالم خوبه. سپاس بیکران.

– ممنون از همراهی و کمک‌هایتان و فرستادن دستورالعمل‌ها و رفع نگرانی من و امثال من. من شما را به دوستان و آشنایانم معرفی کردم تا افراد بیشتری با شرایط و مشکل شبیه به من که راهی نداشته‌اند با توجه به محدودیت‌ها، شانسی برای‌شان وجود داشته باشد.

– بعد از گذراندن چند روز پراسترس با شما آشنا شدم که خیلی امیدبخش هستید. خودم و همسرم به خاطر ورشکستگی سال گذشته‌اش شبانه روز درحال کار هستیم و متاسفانه شرایط هرروز سخت‌تر می‌شود.

این کمپین در چه مراحلی به فرد باردار کمک‌ می‌رساند و آیا امکان مشاوره پزشکی و تراپی وجود دارد؟ 

افراد باردار در ایران در سه‌ماهه اول بارداری (۱۲ هفتگی) می‌توانند از خدمات پایان خودخواسته بارداری این سازمان استفاده کنند. سرویس زنان در وب (WOW) امکان دسترسی به قرص‌های سقط جنین را از طریق مشاوره پزشکی از راه دور فراهم می‌کند. پزشکان این سازمان مانند هر مشاوره حضوری به اطلاعاتی که متقاضیان از خودشان می‌دهند وابسته‌اند. از افراد سوالاتی پرسیده می‌شود تا تمام اطلاعات مورد نیاز برای اطمینان از این‌که می‌توانند پایان خودخواسته بارداری ایمنی داشته باشند را به دست آورند. پس از تکمیل مشاوره آنلاین و بررسی آن توسط تیم پزشکی، افراد متقاضی، دستورالعمل‌های جامعی در مورد چگونگی انجام ایمن پایان خودخواسته بارداری دریافت خواهند کرد. متعاقبا یک بسته حاوی داروهای لازم برای سقط جنین پزشکی برای آن‌ها نیز از روشی امن ارسال خواهد شد. بعد از این‌که افراد بسته خود را با قرص‌های سقط جنین دریافت کردند، می‌توانند در هر زمان که بخواهند با مرکز راهنمایی Women on Web برای دریافت پشتیبانی و اطلاعات تماس بگیرند. این مرکز در عرض ۲۴ ساعت به تمام ایمیل‌ها پاسخ می‌دهد. در واقع خدمات مشاوره آنلاین و پزشکی از راه دور این سازمان بعد از درخواست خدمات آنها برای پایان خودخواسته بارداری آغاز می‌شود و در کنار افراد در زمان استفاده از داروهای ارسالی خواهند بود و این خدمات تا بعد از انجام سقط جنین نیز ادامه خواهد داشت. 

https://www.instagram.com/reel/C0UvcbuRVEq

تجربه شما به عنوان تیم جنبش می‌توی ایران از زمانی که این کمپین را راه‌اندازی کردید چیست؟

مسئله بارداری ناخواسته و عدم دسترسی به امکانات امن برای پایان دادن به آن به عنوان یکی از آسیب‌های خشونت جنسی همراه با روایت راویان به کمپین می‌تو وارد شد. مسئله‌ای که ما در هر بار مواجه با این آسیب به آن فکر می‌کردیم این بود که چه‌طور می‌شود یک دسترسی سازمان‌یافته برای خدمات‌رسانی به خشونت‌دیدگانی که می‌خواهند به بارداری ناخواسته خود پایان دهند فراهم کرد. ما توانسته‌ایم که فعالیت گروه‌های داوطلب را در زمینه روانشناسی و مشاوره حقوقی در خدمت آسیب‌دیدگان خشونت جنسی قرار دهیم اما مسئله بارداری ناخواسته همیشه یک وحشت بزرگ است که رنج قربانیان را چند برابر می‌کند.

فراهم شدن دسترسی به پکیج پایان خودخواسته بارداری تجربه‌ای از احساس امنیت را برای مخاطبان می‌تو به همراه داشت. در پیام‌های دریافتی مخاطبان به ما گفته شد که فقط خبردار شدن از این‌که چنین امکانی وجود دارد چه‌قدر به آن‌ها امنیت احساسی بخشیده‌است.

نبود دسترسی به امکان سقط جنین امن در شرایطی که حکومت ایدئولوژیک جمهوری اسلامی هیچ امکانی برای حفظ امنیت فیزیکی و روانی زنان و جامعه کوییر را در دستور کار خود ندارد، یک اقدام هدف‌مند برای مضاعف‌کردن خشونت علیه بدن‌های زنان و به دنبالش منزوی کردن آنان است.  

برای مبارزه با این فشار سیستماتیک حکومتی علیه بدن‌هایمان، ما فکر کردیم که باید باز هم از فضاهای مجازی و دسترسی‌های فراجغرافیایی برای ساخت جایگزین امکاناتی که از ما دریغ شده‌است اقدام کنیم.

Ad placeholder

شما در صفحه جنبش می‌توی ایران علاوه بر روایت‌های آزار و خشونت جنسی روایت‌هایی هم از پایان خودخواسته به بارداری یا سقط جنین منتشر کردید، این روایت‌ها چه اهمیتی دارند؟

روایت‌گری یکی از قوی‌ترین روش‌ها برای آگاه نمودن جامعه از تبعیض‌‌‌ها و خشونت‌های جنسی و جنسیتی جاری است.

با توجه به این که آموزش در جوامع هنوز تا حد زیادی تابع نُرم‌های سیس هترو نرماتیو و درگیر پدر/ مردسالاری سیستماتیک ریشه‌دوانده در لایه‌های جامعه است اطلاعات در زمینه این خشونت‌ها از طریق رسانه‌های جریان اصلی و منابع آموزشی در مقاطع حساس و به صورت عمومی در اختیار جامعه قرار نمی‌گیرد. در نتیجه این آگاه‌سازی بر دوش زنان و جامعه کوییر می‌افتد که خود ترومای زیادی در مرور این تبعیض‌ها دارند. و فمینیست‌ها سعی می کنند با نور تاباندن به رنج این گروه‌های اجتماعی و فراهم کردن محیطی برای شنیدن صدایشان زمینه فعالیت‌های جنبشی را تقویت کرده و جامعه را با این تبعیض‌ها آشنا کنند. 

از طرف دیگر مسئله امنیت جنسی زمانی فراهم می‌شود که افرادی که بدن‌شان امکان بارداری دارد هیچ نگرانی‌ای از این‌که ممکن است در زمانی بخواهند به بارداری حاصل از عمل جنسی پایان دهند نداشته باشند. بنابراین تا زمانی که زنان و جامعه کوییر از وحشت عدم دسترسی به امکانات امن برای پایان دادن به صورت خودخواسته به بارداری‌شان در عذاب باشند نمی‌توانیم ادعا کنیم که در جامعه‌ای با امنیت جنسی زیست می‌کنیم حتی اگر در آن جامعه خشونت جنسی به حداقل رسیده باشد.

https://www.instagram.com/p/C0E8W66x5SV

به‌نظر شما چطور می‌شود دسترسی گروه‌های مختلف افرادی که نیاز به پایان‌دادن به بارداری دارند را به این کمپین تسهیل کرد؟ 

ما می‌دانیم که با وجود حکومت جمهوری اسلامی و موانعی که با فشار و سرکوب اعمال می‌کند قطعا کار ما در برقراری ارتباط با مخاطب کمپین سخت خواهد بود. اطلاع‌رسانی فرد به فرد شاید یکی از این راه‌ها باشد. افراد از دسترسی‌هایشان به فضاهای مختلف خصوصا در داخل مانند دسترسی به مراکز کمک‌رسانی به زنان توان‌خواه، یا امدادخواه و خیریه‌های امن و مستقل حتی محیط‌های آموزشی، دانشگاه‌ها، محیط‌های درمانی با حفظ امنیت خودشان و فرد کمک‌خواه می‌توانند برای خبررسانی استفاده کنند. ما نقش رسانه‌های مستقل و آلترناتیو و اصلی را نیز در این راه بسیار مهم می‌دانیم چون بسیاری از کسانی که به ما دسترسی ندارند و یا با ما آشنایی ندارند به شیوه‌های مختلف با این رسانه‌ها در ارتباط هستند. مکتوب کردن و درست کردن بولتنی کوچک در داخل کشور و پخش کردن آن بین زنان در کوچه و خیابان نیز می‌تواند امری موثر باشد.

سقط جنین عبارت است از خاتمه حاملگی با خارج کردن یا بیرون راندن جنین یا جنین از رحم که منجر به مرگ یا مرگ آن می شود. سقط جنین می تواند خود به خود به دلیل عوارض دوران بارداری اتفاق بیفتد یا ممکن است القا شود.

برمبنای آمارهای سازمان بهداشت جهانی سالانه نزدیک به ۷۳ میلیون سقط جنین القایی در سراسر جهان اتفاق می‌افتد و از هر ۱۰ مورد حاملگی ناخواسته ۶ مورد به سقط جنین ختم می‌شود. سقط جنین، خاتمه حاملی با خارج کردن یا بیرون‌راندن توده سلولی (امبریو) یا جنین از رحم تعریف می‌شود. براساس برآوردها نزدیک به ۷۰ درصد سقط جنین‌های ثبت‌شده در ۱۲ هفته اول بارداری و با بیرون‌راندن امبریو صورت می‌گیرد. به همین‌دلیل فعالان حقوق زنان تأکید می‌کنند که در زمان صحبت از این موارد از عبارت «پایان‌دادن به بارداری» به جای «سقط جنین» استفاده شود.

سازمان بهداشت جهانی تأکید می‌کند که در ۱۲ هفته اول بارداری، سقط جنین پزشکی می‌تواند به‌طور کامل یا جزئی توسط خود فرد باردار و خارج از مرکز مراقبت‌های بهداشتی (مثلاً در خانه) با خیال راحت انجام شود. این مستلزم آن است که فرد باردار به اطلاعات دقیق، داروهای با کیفیت و حمایت یک کارمند بهداشتی آموزش دیده (در صورت نیاز یا تمایل او در طول فرآیند) دسترسی داشته باشد.

با این‌حال طبق آمارهای این سازمان حدود ۴۵ درصد سقط‌جنین‌ها به صورت ناامن انجام می‌شود که ۹۷ درصد آن‌ها در کشورهای در حال توسعه اتفاق می‌افتد. سقط جنین ناامن علاوه بر فشارهای خطرناک روانی بر فرد باردار، ممکن است به سقط ناقص (عدم برداشتن یا بیرون راندن تمام بافت حاملگی از رحم)، خونریزی شدید، عفونت، سوراخ‌شدن رحم (با جسم تیز) و آسیب به دستگاه تناسلی و اندام‌های داخلی ناشی از وارد کردن اشیاء خطرناک به واژن یا مقعد منجر شود.

سازمان بهداشت جهانی دسترسی به مراقبت‌های سقط جنین ایمن، به‌موقع، ارزان و محترمانه را یک مسئله حیاتی بهداشت عمومی و از حقوق بشر تعریف کرده است.

Ad placeholder