بحران جانشینی رهبر در کشورهای عقب مانده - Gooya News

سعید معدنی

امروزه بحران جانشینی رهبران در جهان مختص اکثر کشورهای عقب مانده است که با عناوینی چون توسعه نیافته، در حال توسعه، عقب نگهداشته شده، جهان سوم، کشورهای جنوب و مانند آن نامیده می‌شوند.

در این کشورها چون مردم و رهبران برای عصر مدرن تربیت نشده‌اند و مکانیسم حزبی و انتخابات واقعی وجود ندارد، با مرگ و یا کناره گیری رهبر، بحران ایجاد می‌شود و این بحران گاهی آنقدر عمیق است که منجر به جنگ داخلی، تغییر حکومت ها و تجزیه کشورها هم شده است.

برخی از این کشورها مثل آذربایجان عربستان، لیبی زمان قذافی ممکن است در ابعاد اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی گام‌هایی در جهت توسعه برداشته باشند اما در حوزه توسعه سیاسی در تاریخ منجمد شده و شبیه ممالک ماقبل مدرن هستند و با مرگ رهبر بحران جانشینی پیش می‌آید.

وقتی تاریخ دیرین شاهنشاهی ایران را مرور می‌کنیم به موارد گوناگون و گاهی خاص از ولیعهدی و جانشینی برخورد می‌کنیم. برای مثال در ایران باستان در زمان حکومت ساسانیان، پیش‌از به‌دنیا آمدن شاپور دوم، پدرش فوت می‌کند. موبدان با گفتگو از پس پرده با همسر باردار پادشاه، پی می‌برند که فرزند پسر است! پسری که هنوز به‌دنیا نیامده، ولیعهد معرفی می‌‌شود و یک متولی کشور را اداره می‌کند تا پس از تولد و رسیدن به سن بلوغ، حکومت را به وی بسپارند. او قبل از تولد از مادر شاه می شود و تا هفتاد سالگی که می‌میرد شاه است و طولانی‌ترین حاکم در تاریخ ایران است. در مقابل ناصرالدین شاه قاجار ۵۰ سال حکومت کرد و وقتی بدست میرزا رضای کرمانی ترور شد، ولیعهدش مظفرالدین شاه عمری از میانسالی گذرانده بود و مو و محاسنش سفید شده بود. او چهل سال ولیعهد منتظر ماند و فقط ۱۰ سال سلطنت کرد. طرفه آنکه مدرن‌ترین پادشاه ایران یعنی محمدرضا شاه هم فرزندش رضا پهلوی را طبق قانون اساسی در ۷ سالگی(۱۳۴۶) به عنوان جانشین و ولیعهد معرفی می‌کند. یعنی زمانی که کودک داشت کیف و کفشش را برای رفتن به اول ابتدایی آماده می کرد به عنوان شاه آینده ایران انتخاب شد.