حل مشکلات تالاب‌های فارس در گرو پرهیز از عملکرد جزیره‌ای است

محمد حسینی در نشست دبیرخانۀ ستاد احیای تالاب‌های استان فارس گفت: یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های استاندار فارس دغدغه محیط زیست است و در اولین جلسه‌ای که در این رابطه برگزار شد، اولین موضوعی که مطرح گردید، بحث احیای تالاب‌ها بود.

او با بیان مستندانی از اقدامات جزیره‌ای دستگاه‌های دولتی در فارس،  گفت: باید به جای جزیره‌ای اقدام کردن، همه از یک‌سو حرکت کنند تا بتوانیم چرخ توسعه و احیای تالاب‌ها را حرکت دهیم.

حسینی همچنین ضمن اشاره به برگزاری دو یا سه جلسه در ستاد احیای تالاب ها، خواستار سرعت بخشیدن به این امر شد و آمادگی استانداری فارس را برای هرگونه حمایت و همکاری اعلام کرد.

مشارکت مردم مهم‌ترین رکن در احیای تالاب‌هاست

سید فخرالدین افضلی مدیر امور فناوری و طرح‌های کاربردی دانشگاه شیراز هم ضمن ابراز خرسندی از پیوند خوبی که میان سازمان‌های مردم نهاد و دستگاه‌های اجرایی به واسطه دبیرخانه تقویت می‌شود، گفت: برنامه‌ی احیای تالاب‌ها که ازسوی دانشگاه شیراز به عنوان دبیرخانۀ ستاد احیای تالاب‌های استان تدوین شده است با اهداف و زمان‌بندی مدون و همچنین برنامه سازمانی مشخص، در نظر گرفته شده و در آن تعامل همه اجزا با هم دیده شده.

به گفته او، در گام نخست این برنامه، تمرکز اصلی روی تالاب‌های طشک و بختگان بود؛ اما مشارکت مهم‌ترین رکن در احیای تالاب‌هاست که باید تجربیاتی را که از دل مردم بیرون می‌آید، با ابزار و دانش روز مجهز کنیم.

مدیر امور فناوری و طرح‌های کاربردی دانشگاه شیراز گفت: سازمان‌های مردم نهاد محیط زیستی در ایران و دنیا در مطالبه‌گری در بین مردم و دستگاه‌های مختلف اجرایی نقش فرهنگی بسیار مهمی دارند؛ ایجاد نگرش زیست‌محیطی و نگرش اجتماعی در جامعه، به عنوان یک راهکار تأثیر قابل توجهی خواهد داشت و زمانی این موضوع اهمیت می‌یابد که ما از ظرفیت تشکل‌های مردم‌نهاد حداکثر استفاده را داشته باشیم و بیشتر اقدامات ما به صورت مشارکتی انجام شود.

او ضمن تقدیر از فعالیت‌های ارزنده‌ی تشکل‌های مردم‌نهاد تالاب‌های فارس، برای برگزاری جلسات منظم، از سوی دانشگاه شیراز اعلام آمادگی کرد.

مدیرکل حفاظت محیط زیست فارس نیز در این نشست، گفت: یکی از اهداف اصلی ما از انعقاد این قرارداد با دانشگاه شیراز، ارائه یک برنامه‌ی مدون از سوی استادان دانشگاه است که چراغ راه ما باشد برای احیای کامل تالاب‌ها که باید این برنامه علاوه بر علمی‌بودن، قابلیت اجرایی داشته باشد و امکانات دولت را نیز در نظر بگیرد.

به گفته حمید ظهرابی، این برنامه باید گام به گام و دقیق باشد تا ما را به هدف نهایی که همان احیای پایدار تالاب‌هاست برساند.

او گفت: دانشگاه باید برنامه‌های مختلفی را تعریف و نتیجه‌ی هر برنامه را پیش‌بینی کند و بهترین آن را در اختیار مسؤولان قرار دهد.

ظهرابی بزرگ‌ترین آسیب در راه احیای تالاب‌ها را ضعف در مشارکت‌های اجتماعی برشمرد و گفت: تا زمانی که اتحاد و همدلی و همراهی همه ذی‌نفعان وجود نداشته باشد؛ نتیجه دلخواه را در اقداماتمان نخواهیم داشت.

او تداوم در برنامه‌ها، عمل به وعده‌هایی که به مردم داده می‌شود و پیشگیری از تزریق نظر‌های متناقض که آفت مشارکت‌های اجتماعی است را از مهم‌ترین نکات در راه احیای تالاب‌ها برشمرد و گفت: سازمان‌های مردم‌نهاد توانایی آن را دارند که مسؤولیت انتقال دانش، تجربه و آموزش‌هایی را که فرا گرفته‌اند برای جلب مشارکت مردم در سراسر حوضه تالاب‌ها و اطراف آن را به عهده گرفته و به خوبی انجام دهند و اقداماتی که در این دو سال شروع شده را به انجام برسانند.

مدیرکل حفاظت محیط زیست فارس گفت: هیچ سازمانی تاکنون نتوانسته با استفاده صرف از پروژه‌های مختلف عمرانی مردم را با خود برای احیای تالاب‌ها همراه کند و تنها زمانی این اتفاق خواهد افتاد که حفظ محیط زیست و حفظ تالاب‌ها به یک مطالبه و خواست عمومی تبدیل شود و از آنجایی که تأثیرگذاران اصلی و ذی‌نفعان چنین برنامه‌هایی خود جوامع محلی هستند؛ زمانی که به آن سطح از آگاهی برسند که بتوانند از بخشی از منافع کوتاه‌مدت خود بگذرند، به این مهم دست خواهیم یافت.

او به تالاب طشک و بختگان به عنوان اولین پروژه از برنامه‌ی احیای تالاب‌ها اشاره و گفت: مردم حوضه آبخیز چه در پایین‌دست و چه بالادست باید خودشان بخواهند تا برای تحقق این مهم با ما مشارکت و همکاری داشته باشند و در راه رسیدن به هدف احیای تالاب‌ها شاید بتوان گفت مهم‌ترین و سخت‌ترین و کلیدی‌ترین آن آموزش، آگاهی بخشی و جلب مشارکت مردم است، اقدامی که امروز آن را شروع کرده‌ایم؛ یعنی پرداختن به مشارکت اجتماعی و آگاهی سازی آموزش و هم راستاکردن خواست عمومی برای این مطالبه‌ی ارزشمند است که فراهم کردن این اتحاد و همدلی کار بسیار پیچیده‌ای هست که تنها سازمان‌های مردم‌نهاد می‌توانند ما را در تحقق آن یاری کنند.

باید گره معیشتی مردم را از تالاب‌ها بازکرد

داریوش حیاتی، استاد کشاورزی دانشگاه شیراز و دبیر واحد آموزش و تنویر افکار عمومی و مشارکت‌های مردمی در ستاد احیای تالاب‌های فارس نیز در این نشست ضمن قدردانی از فعالیت‌های تشکل‌های مردم‌نهاد، گفت: وجود سمن‌های مختلف بیانگر آن است که مردم کشور، کم‌کم به نیاز‌های محیط زیستی واقف می‌شوند.

حیاتی گفت: قرار نیست ما سمن‌های مردم‌نهاد را به خدمت بگیریم؛ بلکه شما تشکل‌های مردم‌نهاد باید ما را به خدمت بگیرید؛ چون اصالت وجودی علم، دانشگاه و دستگاه‌های دولتی خدمت به مردم است.

او، یکی از نشانه‌ها و شاخص‌های توسعه‌یافتگی کشور‌ها را وجود تعداد تشکل‌های مردم‌نهاد آن جامعه دانست که در آن، مردم آن جامعه به دنبال خواسته‌ها و مطالباتشان هستند و نشان می‌دهد که جامعه به این رشد و شعور اجتماعی رسیده‌اند که نباید منتظر دولت‌ها بمانند؛ بلکه آستین بالا زده و نیاز‌ها را به صورت گروهی در قالب یک نهادسازی اجتماعی و اهداف مشترک رفع کنند.

او سه پیش‌فرض را برای احیای تالاب‌ها بیان کرد؛ حقابه‌ی محیط زیستی (که با همکاری مردم و نهاد‌های دولتی شکل می‌گیرد)؛ مشارکت مردمی (که اساس آن بر گفتگو بنا شده است) و همچنین بحث معیشت پایدار که از مهم‌ترین موارد است.

استاد کشاورزی دانشگاه شیراز تالاب‌ها را به عنوان یک اکوسیستم شکننده معرفی کرد که مردم به دلیل نیاز‌های معیشتی خود مجبورند آن را بشکنند و اظهار داشت: برای حل مشکلات تالاب‌ها باید گره معیشتی مردم را از تالاب‌ها باز کنیم و این میسر نمی‌شود، مگر اینکه تمام دستگاه‌ها پای کار باشند و به کمک بیایند.

مسعود نوشادی، مدیر علمی طرح احیای تالاب‌های استان فارس نیز در این نشست، با بیان اینکه برای احیای تالاب‌ها نقشه‌ی راهی در دانشگاه تدوین شده است، گفت: برای اجرایی‌کردن این برنامه؛ نیاز به کمک تشکل‌های مردم‌نهاد و پای کار بودن تمام دستگاه‌های مربوطه است.