شرکت‎های هواپیمایی افغانستان و مشکلات ادامه پرواز

تنها با مسدود شدن پروازهای ما به اروپا، صافی ایرویز ۳۵ میلیون دلار خسارت کرد

شرکت‌های هواپیمایی افغانستان میلیون‌ها دلار خسارت کرده و با خطر ورشکسته شدن روبرو شده‌اند.

یک گزارش تحقیقی بی‌بی‌سی نشان می‌دهد که شرکت‏های هواپیمایی خصوصی صافی ۳۵ میلیون و کام‌ایر ۴۸ میلیون دلار خسارت کرده‌اند و شرکت دولتی آریانا هر هفته صدهاهزار دلار زیان می‎بیند.

مدیران این شرکت‌ها می‌گویند این زیان را در رقابت نابرابر با شرکت‌های نیرومند خارجی متحمل شده‌اند.

در حاضر حاضر بیش از ده شرکت هواپیمایی خارجی به افغانستان رفت و آمد دارند که از آن جمله شرکت‌های هواپیمایی فلای دبی، ترکیش ایرویز، ایر عربیا، ایر اندیا و شرکت ایرانی آسمان تقریباً همه روزه به کابل پرواز دارند.

این شرکت‌ها زمانی حق استفاده بیشتر از فضا و فرودگاه‌های افغانستان را دریافتند که دولت این کشور سیاست اقتصادی "آسمان باز" را در پیش گرفت.

زیان‎های کمرشکن

مسئولان شرکت‌های هواپیمایی داخلی می‌گویند با ورود شرکت‌های خارجی در بازار هوانوردی افغانستان، این شرکت‌ها بیشتر مشتریان خود را از دست داده‌اند.

تیمور شهاب معاون شرکت هواپیمایی کام‌ایر تایید می‌کند که پس از ۴۸ میلیون دلار خسارت، این شرکت ناگزیر شد بسیاری از پروازهای خارجی‎اش را تعطیل کند: "ما روزانه سه پروز به دبی داشتیم اما مجبور شدیم آن را تعطیل کنیم؛ چون دیگر نتوانیستم ماهانه یک میلیون ضرر را بپذیریم. ظرف سه سال ما بیش از ۴۸ میلیون دلار در پروازهای کابل-دبی ضرر کردیم."

کام‌ایر پروازهای خود را به روسیه، چین و ترکیه نیز تعطیل کرده است.

هزینه هر پرواز آریانا به ترکیه ۸۰ هزار دلار، اما درآمد آن حدود ۳۰ هزار دلار است

آقای شهاب می‌گوید که شرکت‌های خارجی علیه شرکت‌های داخلی رقابت فلج کننده‌ای را در پیش گرفته و قیمت تکت/بلیط‎های خود را تا چند برابر قیمت اصلی آن پایین آورده‎اند: "این نوعی جنگ اقتصادی است که می‌خواهند اکثر مسافران را با خود داشته باشند تا ما از بازار بیرون شویم."

این سخنی است که مسئولان دیگر شرکت‌های هواپیمایی داخلی افغانستان هم به عنوان دلیل کم آوردن خود در رقابت با شرکت‎های خارجی عنوان می‎کنند.

غلام‌حضرت صافی، رئیس شرکت صافی ایرویز، می‌گوید این شرکت به امید کسب سود وارد رقابت در پروازهای افغانستان-اروپا شد، اما ۳۵ میلیون دلار زیان دید. به گفته او، این زیان آینده شرکتش را به خطر انداخته است.

او افزود: "تنها با مسدود شدن پروازهای ما به اروپا، صافی ایرویز ۳۵ میلیون دلار خسارت کرد. پروازهای ما به اروپا قطع شد، چون وزارت هوانواردی افغانستان وارد فهرست سیاه اروپا شد. امروز دست‌های شرکت‎های هواپیمایی بسته است."

اشاره رئیس شرکت صافی ایرویز به تصمیم اتحادیه اروپاست که شرکت‌های هوایی افغانستان را نیز، مانند برخی دیگر از کشورها، به دلیل نگرانی در مورد امنیت پرواز آنها، وارد فهرست سیاه کرده و اجازه فعالیت در خطوط مسافربری به بیست و هفت کشور عضو اتحادیه را نمی‌دهد.

به باور آقای صافی، اگر دولت افغانستان متناسب با وضعیت حاکم بر بازار هوانوردی، سیاست‌های درستی در پیش می‌گرفت، شرکت‌های داخلی ناگزیر نمی‌شدند که قیمت تکت‌های خود را تا ۴۰ درصد پائین آورند: "قیمت یک تکت خود را از ۲۹۰ دلار به ۱۷۰ دلار پائین آوردیم تا توانستیم موقعیت خود را حفظ کنیم، اما همین هم تاوان است."

پرواز با کرسی‎های خالی

هواپیمای شرکت دولتی آریانا هفته دو پرواز به ترکیه دارد.

"به گفته او، این زیان آینده شرکتش را به خطر انداخته است.او افزود: "تنها با مسدود شدن پروازهای ما به اروپا، صافی ایرویز ۳۵ میلیون دلار خسارت کرد"قرار است در هر پرواز ۲۵۰ مسافر داشته باشد، اما در عمل کمتر از صد نفر تکت می‌خرند. هزینه هر پرواز آریانا به ترکیه ۸۰ هزار دلار، اما درآمد آن حدود ۳۰ هزار دلار است.

ترکیش ایرویز و فلای دبی از غول‎های خارجی هستند که عرصه را برای شرکت‎های داخلی تنگ کرده‏‌اند

نصیراحمد حکیمی رئیس این شرکت در پاسخ به این پرسش که چرا با قبول صدهزار دلار خسارت در هر هفته، پروازهایش به ترکیه را تعطیل نمی‌کند، گفت: "اگر پرواز خود به ترکیه را تعطیل کنیم، باید درِ آریانا را ببندیم. چون امروز اگر پرواز ترکیه را ببندیم، فردا پرواز دبی را هم خواهیم بست و در آن صورت در مسیر هند هم رقابت نمی‌توانیم."

اما چرا مسافران شرکت‌های خارجی را بیشتر انتخاب می‌کنند؟ شماری از مسافران در پاسخ به این پرسش گفتند که هواپیماهای شرکت‌های داخلی کهنه هستند و امنیت پرواز آنها خوب نیست.

ممدوح منیر، شهروند مصری که از کابل به دبی پرواز داشت، گفت: "شرکت‌های افغانی در زمان معین پرواز نمی‌کنند، ایمنی پروازهایشان درست نیست. معمولاً شما زمانی که در داخل هواپیما در فضا هستید با مشکل فنی برمی‌خورید."

بهبود کیفیت خدمات برای مسافران و ایجاد رقابت سالم، از دلایلی است که وزارت هوانوردی افغانستان برای بازکردن فضای این کشور به روی شرکت‌های خارجی ارائه می‌کند.

حامد ظاهر، معاون این وزارت، می‌گوید با این روش اعتبار افغانستان بالا می‌رود و درآمد دولت هم بیشتر می‌شود. آقای ظاهر گفت: "ما هم مجبوریم بر اساس توافقات جهانی به شرکت‌های خارجی اجازه دهیم از فضا و امکانات کشور ما استفاده کنند.

چون شرکت‌های افغانی هم از فضا و امکانات این کشورها استفاده می‌کنند."

حکومت افغانستان تاکید دارد که شرکت‌های هواپیمایی داخلی با بهبود خدمات خود، تلاش کنند در این رقابت پیروز شوند. اما مسئولان این شرکت‌ها می‌گویند آنها توان رقابت با شرکت‌های بزرگ خارجی را ندارند و با ادامه این وضعیت به‌زودی از فعالیت بازمی‌مانند.

به این ترتیب، در حال حاضر تنها راه برای بقای شرکت‌های هواپیمایی افغانستان بازار پروازهای داخلی است. اما برای جابه‌جایی حدود دو هزار مسافری که روزانه از طریق پروازهای داخلی از ولایتی به ولایتی دیگر سفر می‌کنند، چهار شرکت داخلی با هم رقابت می‎کنند. رقابت آنها در این زمینه هم شدید است.

هواپیماهای 'کهنه'

با این همه، شماری از آگاهان اقتصادی به این باور اند که اگر شرکت‌های داخلی هواپیماهای جدید و پروازهای منظم می‌داشتند، مشتریان خود را از دست نمی‌دادند.

ایمنی پرواز

"شرکت‌های افغانی در زمان معین پرواز نمی‌کنند، امنیت پروازهایشان درست نیست. معمولاً شما زمانی که در داخل هواپیما در فضا هستید با مشکل فنی برمی‌خورید"

ممدوح منیر، مسافر کابل-دبی

نجیب عزیزی در این مورد گفت: "این شرکت‌ها طیاره‎های کهنه دارند و پول گزافی را مصرف بنزین می‎کنند.

"پروازهای ما به اروپا قطع شد، چون وزارت هوانواردی افغانستان وارد فهرست سیاه اروپا شد"پس در این حال مسافر حق دارد با شرکت‌های خارجی که هم هواپیماهای نو دارند و هم قیمت تکت آنها ارزان است، پرواز کند."

آقای عزیزی می‌گوید اگر حکومت فضای کشور را به روی شرکت‌های خارجی ببندد هم شرکت‌های داخلی ورشکسته می‌شوند: "مدیریت این شرکت‌ها هنوز هم نادرست است. هواپیماهایشان هنوز هم کهنه هستند. آنها توان مالی ندارند که هواپیماهای جدید بخرند. پس اگر به شرکت‌های خارجی اجازه داده نشود و فردا هواپیماهای این شرکت‌ها هم خراب شود، آن زمان مسافر ما از کجا به خارج سفر کند؟"

به باور آقای عزیزی، قبل از این‌که شرکت‌های هواپیمایی داخلی به سرنوشت کابل‌بانک دچار و ورشکست شوند، باید وزارت هوانوردی دست به کار شود و به آنها از لحاظ فنی یاری کند.

سرنوشت این شرکت‌ها هم برای اقتصاد افغانستان و هم برای دوهزار نفری که در آنها مشغول کار هستند اهمیت حیاتی دارد.

درآمد دولت افغانستان از بابت فعالیت این شرکت‌ها سالانه به ۲۵ میلیون دلار می‌رسد.

آگاهان اقتصادی می‌گویند ورشکسته شدن این شرکت‌ها سبب می‌شود که افغانستان حضور و هویت ملی خود را در بازار جهانی هوانوردی از دست بدهد و احیای آن سال‌های زیادی را در برخواهد گرفت.