سوغات مشهد از خوراکی تا صنایع دستی

سوغات مشهد آنقدر متنوع است که هر کسی با هر سلیقه‌ای را راضی خواهد کرد. پس فقط محدود به زعفران و نبات نشوید؛ در مشهد خوراکی و پوشیدنی‌های زیادی است که به عنوان سوغات می‌توانید برای عزیزانتان بخرید، اگر هم بخواهید یادگاری از این شهر داشته باشید، گزینه‌های متنوعی پیش روی شما خواهد بود.
ما در این گزارش سعی کردیم لیستی از معروف‌ترین سوغات مشهد را در اختیار شما بگذاریم.

سوغات غیر خوراکی و صنایع دستی مشهد

اول از همه در لیست سوغات مشهد سراغ محصولاتی می‌رویم که به‌عنوان صنایع دستی مشهد معروف هستند.
مواردی که گاهی میان خوراکی‌های خوشمزه این شهر گم می‌شوند.

فیروزه نیشابور

در حوالی شهر مشهد و درست در اطراف شهر نیشابور، معادنی وجود دارد که محل استخراج فیروزه است و قدمت آن به بیش از ۲۰۰۰ سال باز می‌گردد،  فیروزه این سوغات مشهدی توسط هنرمندان و سنگ‌تراشان شکل داده می‌شود. امروزه هنر دست این عزیزان را در اشکالی مانند زیورآلات، ظروف‌های مزین شده به فیروزه، تابلو‌های نفیس و تسبیح می‌توانید بیابید.

همچنین می‌توانید این سنگ نفیس را به صورت تراش خورده یا نخورده تهیه کنید.

پیش از خرید این سوغات باید بدانید که فیروزه بر اساس نوع معدن، رنگ و طیف آن دسته‌بندی می‌شود، هر چه در سنگ فیروزه طیف و رگه‌های آبی تیره و سبز وجود داشته باشد، فیروزه از ارزش بیشتری برخوردار است.

انگشتر

یکی از جذاب‌ترین سوغاتی‌های مشهد، انگشتر است که مغازه‌های زیادی را می‌توانید در سراسر مشهد ببینید که انگشتر‌های مختلف را می‌فروشند. انگشتر‌هایی که با سنگ‌های قیمتی تزئین می‌شوند و جنس آن‌ها معمولا از نقره است.

به همین دلیل است که در داخل حرم هم افراد زیادی این انگشتر‌ها را متبرک می‌کنند و به عنوان سوغات برای عزیزان خود می‌برند.
رکاب انگشترها، در اندازه و طرح‌های مختلفی تولید می‌شوند که بهترین مرکز فروش آن بازار رضا است که طرح مورد نظر شما را هم روی سنگ حکاکی می‌کنند.

سنگ‌های معروف برای انگشتر‌های سوغات مشهد

مشهد شهر سنگ‌های قیمتی در جهان است و بیش از ۲۲ سنگ قیمتی را در اینجا شناخته است، به همین دلیل هم انگشتر‌های نقره را می‌توانید با سنگ‌های مختلفی تهیه کنید که بعضی از آن‌ها قیمتی‌تر هستند و در جواهرات فروشی‌ها پیدا می‌شوند، ولی سایر سنگ‌ها را می‌توانید از مغازه‌هایی که انگشتر را تهیه می‌کنید، بخرید.

فیروزه، عقیق، یاقوت، شرف شمس، زمرد، در نجف و حدید، رایج‌ترین سنگ‌هایی هستند که روی رکاب انگشتر‌ها سوار می‌شوند.

سایر زیورآلات زنانه و مردانه

یکی دیگر از جذاب‌ترین سوغات مشهد، زیورآلات است که هم برای آقایان و هم برای بانوان طراحی شده است، علاوه بر انگشتر برای آقایان انواع دستبند چرم ساده و با پلاک، انواع زنجیره‌های نقره هم سوغاتی‌های زیبایی هستند که می‌توانید از مشهد بخرید.

زیورآلات زنانه هم به جرات لقب بهترین سوغات مشهد را برای خانم‌ها به خود اختصاص می‌دهند.

در واقع مشهد به نقره‌هایش معروف است و تمامی زیورآلات نقره مثل گردنبند، دستبند، گوشواره و انگشتر‌های نقره در مراکز خرید و فروشگاه‌ها به سادگی پیدا می‌شوند، نقره‌هایی که با سنگ‌های مختلف مخصوصا فیروزه طراحی می‌شوند و یک سوغاتی جذاب و شیک برای خانم‌ها هستند.

تسبیح

در شهر‌های مذهبی ایران، تسبیح یکی از بیشترین کالا‌هایی است که در فروشگاه‌های مختلف می‌توانید آن را پیدا کنید، تسبیح‌هایی که از جنس‌های مختلف تولید می‌شود و با قیمت‌های مختلف می‌توانید انواع آن را بخرید.

تسبیح‌های ارزشمندی که می‌توانید از مشهد تهیه کنید:
تسبیح‌های سنگی (فیروزه، یشم و عقیق)
تسبیح شاه مقصود
کهربا
یُسر
سندلوس

یکی از شیک‌ترین سوغاتی‌های مشهد تسبیح‌هایی است که از جنس سنگ‌های قیمتی تولید می‌شود و گزینه مناسبی برای آقایان محسوب می‌شود، تسبیح‌های ظریف‌تری که از جنس فیروزه یا عقیق هستند هم یک سوغات ارزشمند برای خانم‌هاست.

گلیم و قالی

گلیم و فرش یکی از اصیل‌ترین صنایع دستی هستند که در مناطق مختلف ایران می‌توانید نمونه‌های منحصر به‌فرد آن را ببینید.

"هنرمندان این منطقه، به هنگام فصل بهار و پاییز، ترکه‌های خودرو این گیاه را چیده و انبار می‌کنند"در خراسان هم گلیم و قالی از جمله صنایع دستی است که عشایر خراسان آن را تولید می‌کنند و در شهر‌هایی مثل مشهد، انواع مختلف آن به‌فروش می‌رسد، گلیم‌هایی که از آن صنایع دستی مختلفی مثل کیف و کفش هم تولید می‌شود.

قالی و گلیم‌های مشهد در بازار‌های سنتی مشهد با تنوع زیادی به فروش می‌رسند. مخصوصا بازار فرش مشهد که محل مناسبی برای انواع فرش‌های دست بافت و گلیم‌های خراسانی است.

پوستین

یکی از صنایع دستی خراسان که این روز‌ها رو به فراموشی رفته، پوستین است که از آن محصولات مختلفی مثل لباس، کلاه، کیف و پادری تولید می‌شود. پوستین از پوست گوسفند است که بیشتر توسط عشایر و روستاییان خراسان ساخته می‌شود.

دیگ سنگی

سنگ تراشی یک هنر چندین هزار ساله است که در حال حاضر هم نمونه‌های آن را می‌توانید به عنوان صنایع دستی در مشهد خریداری کنید.

یکی از منحصر به‌فردترین صنایع دستی مشهد، دیگ سنگی است که به نام هرکاره هم معروف است. محصولی که تماما از سنگ ساخته شده است. سنگ این محصولات از کوه‌های بینالود که در اطراف مشهد است استخراج می‌شود.

دیگ سنگی اصطلاحی است که برای ظروف سنگی به کار می‌رود و شکل‌های ساده آن برای پخت غذا‌هایی مثل دیزی به‌کار می‌رود و انواع قلم‌زنی و لعابی آن به عنوان ظروف دکوری استفاده می‌شوند.

در بین این ظرف‌های سنگی، هاون‌هایی که برای ساییدن مواد غذایی مثل کشک هم ساخته شده‌اند که مقاومت کافی برای این نوع استفاده دارد.

سماور

برای سال‌های طولانی سماور‌ها یکی از اجزای جدایی ناپذیر خانه‌های ایرانی بودند. در حال حاضر هم گرچه در شهر‌های بزرگ و بسیاری از خانه‌ها سماور‌ها جای خود را به کتری و چای‌ساز داده‌اند، ولی همچنان به‌عنوان یک وسیله کاربردی حتی تزئینی استفاده می‌شوند.

مشهد یکی از شهر‌هایی است که در سماورسازی شهرت دارد و به‌عنوان یکی از سوغاتی‌های مهم این شهر می‌توانید روی آن حساب کنید.

ارغوان بافی طرقبه

گیاه خودرو ارغوان که بیشتر در حوالی تپه‌های مایان طرقبه رشد می‌کنند، سبب اصلی ساخت یکی از سوغاتی‌های جذاب مشهد هستند. ارغوان بافی یکی از هنر‌های مردمان بومی طرقبه است. هنرمندان این منطقه، به هنگام فصل بهار و پاییز، ترکه‌های خودرو این گیاه را چیده و انبار می‌کنند. پس از گذشت چند هفته ترکه‌ها آماده بافتن هستند.

در بازار صنایع دستی مشهد و طرقبه می‌توانید نمونه‌هایی از ارغوان بافی را در قالب وسایل تزیینی همچون سبد گل و خرید، ظرف میوه، آبکش  خریداری کنید.

تابلو‌های نفیس

هنر همیشه طرفداران خاص خود را دارد.

"ولی اگر فرصت کافی نداشته باشید، فروشگاه‌های اطراف حرم هم انواع و اقسام سجاده را عرضه می‌کنند.عطر مشهدیاز دیگر سوغاتی‌های این شهر مقدس، عطر مشهدی است"اگر بخواهید یک سوغاتی اصیل و سرشار از ظرافت و هنر بخرید، می‌توانید روی تابلو‌های نفیس مشهد حساب کنید.

تابلو‌هایی که بیشتر از جنس نقره طراحی می‌شوند و آیات قرآنی، نام‌های مطهر و طرح‌های اسلیمی از جمله مدل‌های این تابلو‌ها هستد.

مهر و سجاده

معمولا اولین گزینه‌ای که به عنوان سوغاتی مشهد معرفی می‌شود، مهر و سجاده است. مهر و سجاده‌هایی که در بیشتر مراکز خرید مشهد در فروشگاه‌های مختلف پیدا می‌شوند. ولی اگر فرصت کافی نداشته باشید، فروشگاه‌های اطراف حرم هم انواع و اقسام سجاده را عرضه می‌کنند.

عطر مشهدی

از دیگر سوغاتی‌های این شهر مقدس، عطر مشهدی است. اگر به سراغ بازار‌های مشهد رفتید، قطعا با ویترین مغازه‌ها و حجره‌هایی مواجه می‌شوید که شیشه‌های رنگارنگ این عطر مزین شده‌اند. این عطر را معمولا می‌توانید در کنار جانماز مادربزرگ پیدا کنید.

نکته‌ای که کمتر کسی به آن توجه می‌کند رایحه‌های عطر مشهدی است که معمولا طیف‌هایی از سنجد، کبری، گل مریم، گل نرگس، بهار نارنج، زعفران، گل یخ و یاس سفید را شامل می‌شود.

جام چهل کلید

ظرف‌های طلایی کوچک یکی از زینت‌های اصلی بازار مشهد محسوب می‌شود.

این ظروف تزیینی به جام چهل کلید مشهورند و از دوران صفوی به بعد مورد استفاده قرار می‌گرفتند.

دلیل اصلی نام‌گذاری این جام‌ها، چهل سوراخی است که در لبه داخلی این ظروف قرار دارند و از هر یک از این سوراخ‌ها مربع‌هایی فلزی مزیت به بسم الله آویزان شده و بر روی بدنه خارجی این ظروف نیز نام ۱۴ معصوم به چشم می‌خورد.

چرم مشهد

مشهد هم مانند تبریز به محصولات چرمی متنوع و با کیفیتش معروف است. انواع کیف و کفش و سایر محصولاتی که از چرم طبیعی تولید می‌شوند و در شهر‌های دیگر می‌توانید نمایندگی‌های محصولات چرم مشهد را پیدا کنید، اما در خود مشهد به معدن آن رسیده‌اید و تنوع محصولات بیشتر است و قیمت آن هم مناسب‌تر خواهد بود.

چاروق

چاروق، پاپوشی است که در گذشته مورد استفاده قرار می‌گرفته و بیشتر قسمت‌های آن از چرم تهیه می‌شده است. چاروق از صنایع دستی خراسان به خصوص شهر قوچان و همچنین شهر زنجان است. البته چاروق قوچان با چاروق زنجان به کلی متفاوت است. چاروق ظریف، فرم خاصی دارد و با مواد اولیه مخصوص و فقط برای راه رفتن روی قالی و اطاق‌های مفروش ساخته می‌شود که قبلا پشت بسته و بدون پاشنه بود.

سوغات خوراکی مشهد

از محصولات مختلف و صنایع دستی مشهد که بگذریم نوبت به سوغاتی‌های خوشمزه مشهد می‌رسد.

"اگر به سراغ بازار‌های مشهد رفتید، قطعا با ویترین مغازه‌ها و حجره‌هایی مواجه می‌شوید که شیشه‌های رنگارنگ این عطر مزین شده‌اند"خوراکی‌های مختلفی که با سفر به مشهد حتما سراغ آن‌ها خواهیم رفت، ولی محدود به زرشک و زعفران نمی‌شوند، البته که هر دو محصول از اولین سوغات مشهد است، ولی در کنار آن گزینه‌های دیگری هم وجود دارد.

نبات

بزرگ‌ترین تولیدکننده نبات ایران، مشهد است. پس بی‌دلیل نیست که هر کسی از سفر مشهد برمی‌گردد حداقل یک بسته نبات همراه خود دارد، نبات زعفرانی، لیمویی و سایر طعم‌هایی که نظیر آن را در شهر‌های دیگر پیدا نخواهید کرد.

خشکبار و برگه

یکی از محبوب‌ترین سوغاتی‌های مشهد که در مغازه‌های فروش سوغاتی‌های بازار‌های این شهر به وفور یافت می‌شود، خشکبار است، حتی اگر قصد خرید این سوغاتی دلبر را نداشته باشید، سبد‌های مملو از کشمش و نخودچی شما را وسوسه می‌کنند که به داخل مغازه بروید و کمی از آن‌ها را خریداری کنید، پس در زمان محاسبه هزینه سفر به مشهد، حتما سهمی به خرید خشکبار خوشمزه این شهر اختصاص دهید.

اگر هم به دنبال ترکیبی از آجیل مشهدی هستید، آلوچه، میوه خشک، کشمش، نخودچی و گردو را از یاد نبرید، البته بسیاری از زائران تنها ترکیبی از نخودچی و کشمش را به عنوان آجیل مشهدی می‌شناسند.

آلو بخارا

از خوراکی‌های خوشمزه دیگری که می‌توانید با کیفیت بالا در مشهد پیدا کنید، انواع میوه خشک و آلو بخارا است. به همین دلیل است که اکثرا مسافران و خود مشهدی‌ها طرفدار پر و پا قرص آلو بخارا هستند.

دلیل این کیفیت هم این است که شهر کوچکی به نام خرو که در نزدیکی مشهد قرار دارد، پایتخت آلو بخارا ایران است. در نتیجه در شهر توریستی مثل مشهد به راحتی می‌توانید به آن دسترسی داشته باشید.

ادویه هفت قلم

یکی دیگر از سوغات مشهد که پیشنهاد می‌کنیم حتما تهیه کنید و برای عزیزان خود به سوغات ببرید، ادویه هفت‌قلم است. این ادویه محبوب و خوش عطر و بو با ظاهری دلبر و بسیار عجیب پایه ثابت غذا‌های گوشتی و مخصوصا آبگوشت است و غذا با آن رنگ و بوی دیگری دارد.

ادویه هفت قلم از مخلوط دارچین، سماق، گلپر، زنجبیل، فلفل سیاه، فلفل قرمز و زردچوبه تهیه می‌شود.

نکته اصلی که درباره این ادویه وجود دارد شکل عجیب و ظاهری آن است که هر کدام از این ادویه‌ها در طبقه‌ای تفکیک شده در کنار هم و در یک بسته‌بندی شکیل قرار می‌گیرند.

ترشی مشهدی

سالاد گوجه یا ترشی مشهدی یکی از سوغات مشهد است که رنگ سرخ آن کافی‌ست تا برای خرید یک شیشه از آن وسوسه شوید!

این ترشی جذاب مشهدی از انواع سیفی‌جات تهیه می‌شود و رنگ قرمز آن از آب گوجه بدست می‌آیدو سالاد گوجه را می‌توانید در کنار انواع خوارک‌های سنتی ایرانی نوش جان کنید.

زرشک مشهد

از مرکز خراسان تا شهر قاین و روستا‌هایی مانند کلاته بالا که مراکز یکی از سوغات اصلی مشهد است، حدود ۱۰۰ الی ۱۱۰ کیلومتر فاصله است، اگر دل به جاده بزنید به قصد بازدید از این شهر و روستا، در سر راه خود با تعداد زیادی از درختچه‌های قرمز رنگی مواجه می‌شوید که زرشک از آن‌ها به دست می‌آید.

استان خراسان رضوی در جایگاه اول تولید زرشک است و پس از آن استان مازندران و شهر تنکابن در مقام دوم قرار دارد.

برای خرید سوغات مشهد و آن هم سوغاتی همچون زرشک، بهتر است پیش از خرید از انواع آن آگاه باشیم، زرشک هم همچون زعفران مشهد، در دو نوع اناری و مجلسی یا همان زرشک پفکی وجود دارد.

زعفران

زعفران یکی از اصلی‌ترین سوغات مشهد محسوب می‌شود و در نزد ما ایرانیان به طلای سرخ معروف است. زعفران یکی از قدیمی‌ترین و شاید اصلی‌ترین کالایی است که قدمت صادرات آن به دوران ایران باستان باز می‌گردد.

در کشور عزیزمان، مهد تولید این سوغاتی خوش عطر و بو خراسان است و مشهد یکی از مهم‌ترین شهر‌های ایران در عرصه توزیع زعفران محسوب می‌شود و بنا بر آخرین آمار، زعفران نیمی از کشور از مشهد تامین می‌شود.

خوب است به هنگام یکی از بهترین سوغاتی‌های مشهد، به نوع آن توجه کنید. زعفران بر اساس میزان رنگی که دارد به ۴ دسته کلی دسته، پوشال، سرگل و نگینی تقسیم می‌شود.

زعفران دسته اصلی‌ترین و پایه‌ای‌ترین نوع زعفران است که از کنار هم چیده شدن و خشک شدن تمامی یک رشته زعفران به‌دست می‌آید، زعفران پوشال بخش سرخ‌رنگ رشته زعفران به همراه ۱ تا ۳ میلی‌متر از بخش خامه زرد رنگ است، زعفران سرگل یکی از انواع خالص زعفران است.

زعفران نگینی، گران‌ترین و فاخرترین نوع زعفران است و بالاترین میزان رنگ‌دهی را دارد.

نقل

نقل مشهدی هم مثل نبات آن حسابی معروف است و یکی از اصلی‌ترین سوغات مشهد به شمار می‌رود، اینجا می‌توانید بیش از هر شهر دیگری انواع نقل‌ها را با طعم مختلف پیدا کنید و به عنوان سوغاتی یا برای مصرف خودتان بخرید.

نقل زعفرانی، شکر پنیر، با طعم هل، نقل دارچینی، بادامی و… از جمله طعم‌های محبوب این خوراکی خوشمزه است.

جیلی بیلی

یکی از دیگر سوغات مشهد، آبنبات‌های رنگارنگی هستند که امروزه آن‌ها را با نام جیلی بیلی می‌شناسیم و چند سالی‌ست که به لیست سوغاتی‌های خوشمزه مشهد پیوسته‌اند،  بافت این آبنبات‌های کوچک پاستیلی است ودر طعم‌های متنوعی همچون وانیلی، توت‌فرنگی  یافت می‌شوند.

چلغوز؛ آجیلی خاص و خوشمزه در مشهد

به نوعی از میوه کاج که در افغانستان رشد می‌کند، چلغوز می‌گویند و به همین دلیل این خشکبار فقط مختص شهر مشهد است. این خشکبار برای لاغری و پوست خاصیت بسیاری دارد و توصیه می‌کنیم که در هنگام سفر به مشهد، حتماً مقداری چلغوز بخرید.

شهری پر از سوغات، صنایع دستی و خوراکی‌های خوشمزه که گردشگران بدون خریدن آن‌ها به خانه خود باز نمی‌گردند.

باشگاه خبرنگاران جوان خراسان رضوی مشهد