سالار شهیدان در دیگر کشورها /حسین(ع) وسیله نجات بشریت است

به گزارش خبرنگار مهر، دهم محرم سال ۶۱ هجری قمری مصادف با "یوم الله عاشورا" است. اگر چه در مذهب شیعه این روز جاوید با شهادت سالار شهیدان حضرت حسین ابن علی(ع) شناخته شده و در این روز مراسم خاص عزاداری برپا می‌شود، اما در چارچوب کلی اسلام، روز عاشورا روز "نجات" است، به طوری که قبول توبه حضرت آدم(ع)، نجات کشتی حضرت نوح(ع) از طوفان، نجات حضرت ابراهیم(ع) از آتش، گذشتن حضرت موسی(ع) از دریای سرخ و غرق شدن فرعون و لشکریانش همه و همه در روز عاشورا اتقاق افتاده است.(عاشورا در سرزمین‌ها، ج ۲، ص ۲۲)

عزای حسینی در کلام خمینی(ره)

امام عظیم الشان در وصف عاشورا می‌فرماید: "شما در کجا سراغ دارید که ملتی این طور هماهنگ بشود؟ اینها را در تمام کشورهای اسلامی و ملت‌های اسلام، سیدالشهدا و روز تاسوعا و عاشورا هماهنگ کرده است؛ بروید هندوستان همین بساط است، بروید پاکستان همین بساط است، بروید افغانستان همین بساط است. هر جا بروید هیمن بساط است.( صحیفه نور، ج ۱۰، ص ۲۱۷)

اینجاست که شور حسینی در تمام جهان بر پا می‌شود و مردم کشورهای مختلف در روز عاشورای حسینی به عزاداری و سوگواری می‌پردازند.

مسلمانان در قاره آمریکا

قبل از کشف آمریکا توسط "کریستف کلمب"، مسلمانان در سال ۱۱۵۰ میلادی از طریق آندلس اقیانوس اطلس را در نوردیدند و به سرزمینی وارد شدند که امروز به برزیل معروف است.

شریف ادریسی از نوادگان امام حسن مجتبی(ع) می‌نویسد: "در قرن دهم میلادی هشت دریانورد مسلمان دریای ظلمات (اقیانوس اطلس) را پیمودند تا به آمریکای جنوبی رسیدند" و خاورشناسان بزرگ این واقعیت را تأکید کردند.

مهاجرت رسمی مسلمانان به آمریکا از سال ۱۸۹۸ میلادی شروع شد و آنها در نخستین دوره‌های ورود خود به آنجا، مجلاتی به زبان عربی ـ در مورد آموزش قرآن ـ چاپ و منتشر می‌کردند و سپس مساجدی بنا کردند که هم محل اقامه نماز و هم کلاس آموزش قرآن بود.

در سال ۱۹۱۹ میلادی اولین مسجد در شهر "هایلاند پارک" در ایالت میشیگان آمریکا بنا شد.

وجود ۲۰۰ مسجد و ۵۰ مدرسه در آمریکا، حاکی از حضور فعال مسلمانان در این کشور است و حدود هزار مسجد توسط سیاه پوستان در شهرهای مختلف آمریکا ساخته شده است.

بیشترین مساجد در دهه ۱۹۶۵ تا ۱۹۷۵ میلادی که اوج مهاجرت مسلمانان به آمریکا بود ساخته شد. آمار نشان می‌دهد که جمعیت مسلمانان آمریکا بیش از چهار میلیون نفر است و همه ساله هزاران نفر به اسلام می‌پیوندند.(اقلیت‌های مسلمان در جهان)  و پس از واقعه ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ میلادی گرایش مردم آمریکا به اسلام رو به فزونی نهاد.

محرم در کلمبیا

مهاجرت مسلمانان به کشورهای کلمبیا و اسکان آنان در مناطق بندری این کشور در شهر مایکائو بعد از جنگ جهانی دوم صورت پذیرفت. مسلمانان مهاجر از کشورهای سوریه و لبنان و فلسطین هستند.

"هر چند تعداد شیعیان نسبت به جامعه اهل سنت در اقلیت قرار دارند، اما فعالیت‌های مذهبی غالباً به ابتکار آنها و با شرکت مؤثر آنان در مراسم مذهبی صورت می‌گیرد"هر چند تعداد شیعیان نسبت به جامعه اهل سنت در اقلیت قرار دارند، اما فعالیت‌های مذهبی غالباً به ابتکار آنها و با شرکت مؤثر آنان در مراسم مذهبی صورت می‌گیرد. مراسم عزاداری به صورت سنتی در ایام سوگواری حضرت اباعبدالله الحسین(ع) اجرا می‌شود. شیعیان مهاجر در این کشور فاقد حسینیه یا فاطمیه هستند؛ ولی با امکانات محدود عزت و افتخار حسینی را به نمایش می‌گذارند. تنها مکان تجمع آنان مسجد شهر مایکائو است.(عاشورا در سرزمین‌ها)

عاشورا در کانادا

کانادا کشوری است در شمال آمریکای شمالی که شامل ۲۳ میلیون نفر جمعیت مرکب از بومیان و مهاجران است. مسلمانان مقیم این کشور، ۳۰۰ هزار نفر ذکر شده است که قریب یک سوم آنها را شیعیان تشکیل می‌دهند.

برگزاری مراسم دهه محرم و عاشورا از جمله نمودهای فرهنگی ویژه شیعه است که از سوی آنان انجام می‌پذیرد.

با توجه به پراکندگی شیعیان در شهرهای مختلف کانادا و وجود سازمان‌های شیعی گوناگون مبتنی بر ملیت‌های مختلف که هر یک ویژگی‌های فرهنگی کشور محل تولد خویش را نیز دارا هستند مراسم مذهبی عاشورا  هم بر اساس آداب و سنن خاص کشورهای مبدأ انجام می‌گیرد. البته شک کلی و عمومی مراسمی که به شیوه مشترک میان شیعیان با ملیت‌های مختلف انجام می‌گیرد، با توجه به مقتضیات محیط، برخی ویژگی‌های خاص خود را دارد.

برجسته‌ترین ویژگی مراسم عزاداری حسینی که به صورت مشترک بین جامعه شیعیان مقیم کانادا برگزار می‌شود،  تشکیل مجالس سخنرانی است که آنها با دعوت از روحانیون از کشورهای عراق، لبنان، هند، پاکستان و ایران، از سخنان آنها استفاده می‌کنند.(عاشورا در سرزمین‌ها)

سخنرانان در این محافل بیشتر به وجه تاریخی و علمی عاشورا و محرم و نهضت کربلا می‌پردازند  که غالباً از حالت حماسی و احساساتی خارج است.

اجرای مراسم عزاداری شیعیان، در مکان‌های استیجاری سرپوشیده که به عنوان حسینیه و توأم با سینه‌زنی و زنجیرزنی است، به زبان‌های مختلف عربی، اردو و فارسی برگزار می‌شود.

در سال ۱۹۹۳ میلادی، برخی از شیعیان در شهر تورنتو کانادا، برای مطرح کردن شیعه به عنوان یک جمعیت مطرح در آن کشور، اقدام به برگزاری راهپیمایی به صورت دسته‌های عزاداری کردند که این موضوع در مطبوعات کانادا نیز منعکس شد. گروه برگزارکننده به نام Research Centeral Almohamed معروف است که به صورت کاملاً سنتی به عزاداری محرم می‌پردازند و در پایان مراسم نیز پرچمی را به یاد امام حسین(ع) در برابر شهرداری تورنتو به اهتزاز در می‌آورند. در سال اول برگزاری این راهپیمایی، پرچم مقدس جمهوری اسلامی ایران، به این عنوان به اهتزاز درآمد.

از دیگر ابتکارات شیعیان در راستای بزرگداشت قیام عاشورا در وسایط نقلیه عمومی شهر تورنتو است.

در "اتاوا" یکی دیگر از شهرهای کانادا، شیعیان پاکستانی مراسمی به نام "Hissain day" در مسجد اهل تسنن این شهر برگزار می‌کنند و از استادان دانشگاه کانادا و ایالات متحده دعوت به عمل می‌آورند تا به بررسی قیام عاشورا بپردازند.

عمده‌ترین گروه شیعیان مقیم کانادا در شهر تورنتو قرار دارند که به نام مجمع اهل بیت(ع) فعالیت دارند و مسجدی به نام مسجد شیعیان جعفری در آن شهر بنا کرده‌اند.(کاردار ایران در اتاوا، به نقل از عاشورا در سرزمین‌ها).

محرم در قاره آفریقا

دین اسلام از زمان پیامبر اکرم(ص) همراه با مسلمانان مهاجر به حبشه به این قاره راه یافت و از قرن اول هجری از شمال آفریقا با دستیابی مسلمانان به خط سیرهای بازرگانی صحرای آفریقا به تدریج در میان مردم ساکن در طول کمربند سودان از اقیانوس اطلس گرفته تا دریای سرخ انتشار یافت. قاره‌ آفریقا در حال حاضر از نقاط مهم جهان اسلام است که جمع کثیری از مسلمانان آفریقا از شیعیان تشکیل می‌دهند.

"شیعیان مهاجر در این کشور فاقد حسینیه یا فاطمیه هستند؛ ولی با امکانات محدود عزت و افتخار حسینی را به نمایش می‌گذارند"شیعیان در نواحی شرقی پراکنده‌اند و شمار قابل توجهی از آنان نوادگان شیعیان هستند که از کشورهای دیگر به این قاره مهاجرت کردند.

شیعیان آفریقای شرقی، شیعیان دوازده امامی و جمع بیشتری از آنان شیعیان اسماعیلی هستند.

در ایام محرم شیعیان اسماعیلی در مساجد خود به نام "جماعت‌خوان" و شیعیان امامیه هندی و پاکستانی در مساجد خود به نام "امام باره" به عزاداری برای امام حسین(ع) و شهدای کربلا می‌پردازند.(عاشورا در سرزمین‌ها)

مذهب تشیع با ظهور فاطمیان به ناحیه مراکش و شمال آفریقا گسترش یافت و گروه‌های بسیاری بدان گرویدند. فاطمیان در قرن چهارم هجری در شمال آفریقا قدرت را به دست آوردند و تا قرن ششم دولت آنان سرپا بود تا اینکه در سال ۵۶۶ قمری توسط صلاح‌الدین ایوبی منقرض شد.(دائره المعارف تشیع)

عاشورا در مصر

بعد از سقوط بنی‌امیه و ظهور دولت بنی‌عباس، دعوت فرزندان حسن ابن علی علیهماالسلام در مصر آشکار می‌شود. اولین علوی که پا به مصر گذاشت "علی بن محمد بن عبدالله" بود و بسیاری از مردم مصر با وی بیعت کردند. تشیع در مصر هواداران بسیاری داشت تا اینکه متوکل عباسی ـ به سبب ترس از قیام و نهضت علویون- دستور تبعید خاندان ابوطالب را از مصر به عراق در سال ۲۳۶ قمری صادر کرد. همین سیاست را "مستنصر و مستعین" نیز دنبال کردند.

در سال ۲۵۲ قمری انقلابی شیعی به رهبر "جابر بن ولید مدلجی" در اسکندریه برپا شد و جمع بسیاری به وی پیوستند و موفق به شکست عباسیان شدند.

در سال ۲۵۵ قمری یکی از نوادگان امام حسین(ع) به نام "بغاالاکبر" قیامی را هدایت می‌کرد که مابین اسکندریه و برقه در مصر و در عهد حکومت "ابن طولون" بود؛ ولی وی در قیام شکست خورد و به شهادت رسید.

متعاقب این قیام، "ابن صوفی علوی" در الصعید به پا خاست و موفق به شکست سپاه ابن طولون شد. این نهضت روز به روز گرمتر شد تا سال ۱۳۵۰ قمری به اوج خود رسید.

در عاشورای سال ۱۳۵۰ قمری در کنار قبر "کلثوم علویه" بین حکومت وقت و جمعی از مردم درگیری پیش آمد. این مقابله به سبب عزاداری برای امام حسین(ع) بود. از آن هنگام به بعد، مأموران حکومتی به هر یک از رعایا که می‌رسیدند، می‌پرسیدند: دایی‌ات کیست؟ اگر نمی‌گفت معاویه! او را تازیانه می‌زدند. سپس رایج کردند که معاویه دایی علی(ع) است.(الخُطط، مقریزی)
بعد از سقوط اخشیدین و ورود فاطمیان به مصر، مذهب تشیع در این کشور منتشر شد و "حی علی خیر العمل" به اذان افزوده شد و علناً روی گلدسته‌های مساجد با صدای بلند به گوش مردم می‌رسید.

شیعیان شعارهای خود را آشکارا اعلام می‌کردند، صلوات بر پیامبر(ص) و اهل بیت علیهم السلام او یعنی علی(ع) امام حسن، امام حسین علیهم السلام و حضرت زهرا سلام الله علیها بدون ترس، می‌گفتند.

پس از آن بود که تدریس علوم اهل بیت علیهم السلام توسط قاضی محمد بن نعمان در سال ۳۸۰ رونق گرفت.

مهمترین مناسبت‌ها در دوره فاطمیان، محرم و عاشورا، میلاد رسول اکرم(ص)، عید فطر و عید قربان بود.(الخُطط، مقریزی)

محرم در کنیا

مردم کنیا، آغاز ماه محرم را آغاز سال هجری قمری می‌دانند.

"تنها مکان تجمع آنان مسجد شهر مایکائو است.(عاشورا در سرزمین‌ها)عاشورا در کاناداکانادا کشوری است در شمال آمریکای شمالی که شامل ۲۳ میلیون نفر جمعیت مرکب از بومیان و مهاجران است"شیعیان دوازده امامی در ایام محرم با لباس سیاه در مجالس عزاداری امام حسین(ع) شرکت می‌کنند و به سخنرانی وعاظ گوش فرا می‌دهند و در سوگ سالار شهیدان امام حسین(ع) و شهدای کربلا اشک ماتم می‌ریزند. در پایان این مراسم، همه عزاداران حسینی در خیابان‌ها به حرکت در می‌آیند و به سینه‌زنی و زنجیرزنی می‌پردازند و فریاد یا حسین یا حسین سر می‌دهند.

روز دهم محرم(عاشورا) عزاداری مردم کنیا به اوج خود می‌رسد. در شهر "نایروبی" نیمه روز و در شهر "مومباسا" عصرها مجالس ویژه عاشورا برگزار می‌شود. در این مراسم مردان و جوانان شرکت می‌کنند. زنان شیعه دوازده امامی، مجالس زنانه باشکوه و جداگانه دارند.

در روز عاشورا عزاداران سیاه‌پوش، پابرهنه در پیشاپیش دسته‌های عزادار حرکت می‌کنند و شخصی که رهبری جمعیت را به عهده دارد، قرآن را با احترام در سینی حمل می‌کند و به دنبال وی دسته‌ای که تابوت و بارگاه امام حسین(ع) را به دوش دارند و بعد از آنان دستگاه صوتی و در پشت سر آنها دسته‌های زنجیرزنی حرکت کنند.

پلیس، مسیر عبور آنان را باز نگاه می‌دارد و همه دسته‌های عزادار با نظم مناسبی سازماندهی شده حرکت می‌کنند.

از جمله فعالیت‌های شیعیان کنیا در ایام محرم، اطلاع‌رسانی مربوط به عاشورا است که وقایع کربلا را به زبان انگلیسی و سواحلی چاپ و بین مردم پخش می‌کنند. اما بیشتر نوحه‌سرایی‌ها و روضه‌خوانی‌ها به زبان سواحلی اجرا می‌شود. مراسم برگزاری عزاداری مردم کنیا در جراید این کشور منعکس می‌شود.

روش عزاداری مردم کنیا و مجالس وعظ، سخنرانی، سینه‌زنی و اصطلاحات عزادار، مجلس (Majlis) ماتم، امام باره و چهلم (chelum) نشانگر آن است که این مراسم چند قرن پیش توسط ایرانیان شیعه به این سرزمین منتقل شده است.

مراسم شبیه‌خوانی در کنیا

مردم کنیا در کنار برگزاری مراسم سینه‌زنی، زنجیرزنی و مرثیه‌سرایی، مجالس تعزیه‌خوانی (شبیه‌خوانی) نیز برپا می‌کنند و تعزیه سادات حضرت زینب(س) و سایر اهل‌ بیت (ع) ،حرکت اسرا با سرهای بریده امام حسین(ع) و یارانش، بردن اسرا به مجلس یزید و سخنان آتشین حضرت زینب(س) و امام سجاد(ع) و نیز مراسم بازگشت آن حضرت برای دفن پیکر مطهر امام حسین(ع) و دیگر شهدا را به نمایش می‌گذارند. بعد از چهل روز هم مراسم چهلم امام و شهدای نینوا را برپا می‌کنند.

شیعیان کنیا بر این باورند که آخرین روز صفر، روز قصاص و کشته شدن عمر سعد توسط مختار ثقفی است و به این مناسبت، این روز را جشن می‌گیرند و پارچه‌های سیاه را از تن بیرون می‌آورند و به شادی می‌پردازند.(دائره المعارف عقاید و مذاهب)

عاشورا در سیرالئون

مسلمانان این کشور چهار میلیونی، ۵۷ درصد از جمعیت سیرالئون را تشکیل می‌دهند. دین اسلام از قرن پانزدهم میلادی توسط بازرگانان، معلمان و مبلغان شافعی و مالکی مذهب وارد این سرزمین شد و تا قرن نوزدهم سراسر این سرزمین را فرا گرفت.

مسلمانان این کشور تا سال ۱۳۶۱ شمسی از قیام عاشورا اطلاعی نداشتند و حتی برخی از آنان به تبعیت از بدعت بنی امیه، اول محرم را به عنوان سال نو جشن می‌گرفتند؛ ولی با تلاش تبلیغی فرهنگی جمهوری اسلامی از طریق تشکیل کلاس، برگزاری سمینار، مراسم مختلف، انتشار مقالات در مطبوعات و ...

"مسلمانان مقیم این کشور، ۳۰۰ هزار نفر ذکر شده است که قریب یک سوم آنها را شیعیان تشکیل می‌دهند"به تدریج بسیاری از مسلمانان این کشور با واقعه جانگداز کربلا آشنایی یافته و علاقه‌مند به دریافت اطلاعات بیشتراز فلسفه قیام کربلا شده‌اند.(عاشورا در سرزمین‌ها)

حماسه عاشورایی در آرژانتین

"پاتریسا چالی"، زن تازه مسلمان آرژانتینی که در حوزه علمیه خواهران قم مشغول تحصیل علوم دینی است، معتقد است که مسلمانان آرژآنتین و حتی غیر مسلمان در آمریکا، به امام حسین(ع) اعتقاد دارند و او را وسیله نجات بشر می‌دانند.

وی می گوید  که مدت ۱۵ سال است  در کنار همسرش در کشور آرژانتین مشغول تبلیغات و نشر فرهنگ اسلامی و ترویج مکتب حسین(ع) و احیاگر حماسه حسینی در آن سرزمین است و مورد تهدید دولت آنجا نیز بوده است.(پرسمان)

زن آمریکایی و کرامت امام حسین(ع)

یک درجه‌دار زن آمریکایی تحت تأثیر فضای معنوی شیعیان عراق، برای درخواست حاجت خود به حرم مطهر امام حسین(ع) مشرف شد و در حالی که پرچم سبزی در دست داشت وارد حرم مطهر سیدالشهدا(ع) شد و با چنگ انداختن در ضریح حضرت به فریاد و استغاثه پرداخت.

زائران حسینی که جویای حال او شدند، متوجه شدند که وی پس از سال‌ها ناباروری، با دیدن توسل مسلمانان به قبور ائمه(ع) به ویژه امام حسین(ع) تصمیم گرفته است که با لباس شخصی به حرم بیاید و برای بچه‌دار شدن خود متوسل شود و خداوند را به برکت امام حسین(ع) قسم دهد که اگر صاحب فرزند پسر شود، نامش را حسین انتخاب کند.(پرسمان)

امروز مکتب حسین(ع) در دل و جان آزادمردان عالم جای گرفته و دل‌های مشتاق را به عشق اهل بیت عصمت و طهارت(ع) پیوند می‌زند.

.................................................... عباس رفیعی‌پور علویچه