چشم‌هایی که نمی‌بیند و دل‌هایی که می‌بیند

چند دقیقه‌ای چشمانت را ببند و تلاش کن از پس امور کوچک زندگی روزانه برآیی؛ قطعا خواهی گفت سخت است و طاقت فرسا.

این تجربه، اما برای گروهی از افراد جامعه واقعی است؛ گروهی که البته نه تنها بر سختی‌های امور روزمره با چشمان بسته چیره شده اند بلکه حتی با عصای سفید خود پا به پای دیگران مسیر زندگی را طی کرده اند؛ مدرسه و دانشگاه رفته اند، ورزش کرده و خالق آثار هنری بوده اند، مشغول کار شده اند و حتی برای افرادی دیگر شغل ایجاد کرده اند.

نابینایان بسیاری، با تقویت سایر حواس خود، خلاء بینایی را جبران کرده و محدودیت‌ها را پشت سر گذاشته اند، اما باز هم موانعی بر سر راه خود می‌بینند که جامعه و مسئولان هم باید آن‌ها را ببینند و این بار آن‌ها تلاش کنند تامسیر را برای نابینایان هموار کنند.

مصوباتی که روی کاغذ مانده

سید مرتضی نیکزاد مشاور مدیرکل بهزیستی استان اصفهان در امور نابینایان و کم‌بینایان و مدیرعامل موسسه قرآنی روشندلان اصفهان در گفتگو با خبرنگار ما استفاده از حمل ونقل عمومی را، اولین نیاز معلولان و از جمله نابینایان در تردد‌های شهری دانست و گفت: ۲۰ اسفند ۱۳۹۶، قانون حمایت از افراد دارای معلولیت در مجلس شورای اسلامی تصویب شد که طبق ماده ۲ این قانون، افراد دارای معلولیت، داخل شهر‌ها باید از وسایل حمل و نقل عمومی مثل مترو و یا اتوبوس، رایگان استفاده کنند.

او با بیان اینکه تخصیص امکانات و تامین زیرساخت‌های حمل و نقل معلولان بر عهده مسئولان مربوط و به ویژه شهرداری است؛ افزود: اعتباری برای خرید پنج دستگاه ون مصوب و مقرر شد افراد معلول بتوانند روزانه از چهار سفر رایگان در ناوگان حمل و نقل عمومی با استفاده از کارت تردد، بهره‌مند شوند، اما بعد از گذشت ماه‎ها، هنوز این مصوب اجرا نشده است.

به اعتقاد مشاور مدیرکل بهزیستی استان اصفهان، در دستگاه‌های اداری، کاغذبازی آنقدر زیاد است که کسی معلولان و نابینا‌ها را نمی‌بیند، گویا برخی از مسئولان هم نمی‌توانند اطرافشان را مشاهده کنند.

شهروندان، نابینایان را نادیده می‌گیرند

ولی الله نصر اصفهانی مدیرکل بهزیستی استان اصفهان گفت: در جلسه‌ای با حضور پلیس راهور و مشاور نابینایان بهزیستی با موضوع تردد نابینایان در شهر اعلام شد: افراد جامعه به صراحت قانون عصای سفید را رعایت نمی‌کنند؛ برای مثال اگر فرد نابینا عصای خود را به صورت افقی در کنار خیابان بالا آورد تمام وسایل نقلیه موظف به توقف هستند، اما متاسفانه رانندگان به این قانون توجهی ندارند.

او با انتقاد از ایمن نشدن معابر اظهار کرد: شهرداری، معابر و گذرگاه‌های برجسته‌ای را که برای مسیریابی و تردد نابینایان آماده کرده، اما در بیشتر مواقع با موتورسیکلت‌ها و خودرو‌ها این فضا‌ها اشغال شده است.

مدیرکل بهزیستی استان اصفهان گویا شدن ایستگاه‌های اتوبوس را از خواسته‌های نابینایان بیان و تاکید کرد: دسترسی نابینایان به ناوگان اتوبوسرانی و مترو، همچنین ایمن‌سازی مسیر تردد آنان باید جدی گرفته شود.

بی توجهی به قانون استخدام نابینایان

نصر به مشکلات نابینایان در حوزه اشتغال پرداخت و ادامه داد: قانون سه درصد سهمیه استخدامی برای معلولان در دستگاه‌های اداری سالهاست به تصویب رسیده، اما بیشتر دستگاه‌ها این سهمیه را رعایت نمی‌کنند و حتی اگر به دلیل ملاحظات قانونی مجبور به اجرای آن شوند بازهم نابینایان را بکار نمی‌گیرند.

او اضافه کرد: در گذشته شغل‌هایی مانند اپراتوری به نابینایان داده می‌شد، اما با گویا کردن تلفن‌ها این مورد نیز حذف شده است.

به گفته مدیرکل بهزیستی استان اصفهان، اجرا نشدن قانون حمایت از معلولان گره کوری است که برای بازکردن آن باید تلاش زیادی شود.

فعال شدن مجتمع هفت تیر برای نابینایان

نصر از ارائه خدمات آموزشی و مهارت آموزی در مجتمع هفت تیر به نابینایان استان اصفهان خبر داد و گفت: این مجتمع سال‌ها غیرفعال بوده، اما از سال گذشته با همکاری بهزیستی، فنی‌وحرفه‌ای و برخی از گروه‌های داوطلب، دوره‌های آموزشی برای نابینایان فعال شده است.

او همچنین گفت: علاوه بر خدماتی که به معلولان و نابینایان شدید و غیرشدید ارائه می‌شود، هزینه‌های دانشجویی افراد در تمام دانشگاه‌های آزاد و دولتی پرداخت و برای مشکلاتی نظیر تهیه عینک، جراحی‌ها و بسیاری از موارد دیگر در حوزه درمان خدماتی ارائه می‌شود.

جمعیت ۱۰ هزار نفری نابینایان در استان اصفهان

سیدکمال صدیقی معاون توانبخشی اداره کل بهزیستی استان اصفهان گفت: طبق آمار سازمان بهزیستی ۲۲۰ هزار نابینا و کم بینا در کشور داریم که ۹ هزار و ۹۳۸ نفر از آن‌ها زیرپوشش اداره کل بهزیستی استان اصفهان هستند.

او ادامه داد: از این تعداد، ۳۸۴۸ نفر مستمری دریافت می‌کنند؛ این مستمری شامل حال افرادی می‌شود که آزمون وسع آن‌ها پایین است.

تلاش بهزیستی برای توانمندسازی نابینایان

معاون توانبخشی اداره کل بهزیستی استان اصفهان از تلاش بهزیستی برای توانمند سازی نابینایان و استقلال مالی آن‌ها گفت و اضافه کرد: بهزیستی به افرادی که حرفه‌ای را فرا گرفته و یا پروانه کسب داشته باشند، وام‌های اشتغال تا سقف ۱۰۰ میلیون تومان با بازپرداخت ۷ ساله اعطا می‌کند.

به گفته صدیقی، اگر کارفرمایی، فرد نابینا یا کم بینایی را جذب کند، این وام به کارفرما تعلق می‌گیرد؛ همچنین امتیازات دیگری همچون بیمه کارفرمایی و جبران کارآرایی برای کارفرما در نظر گرفته می‌شود.

او برگزاری دوره‌های مهارت آموزی را راهکار توانمندسازی نابینایان دانست و گفت: بهزیستی در این زمینه اقداماتی کرده، اما برای پوشش کل جمعیت نابینایان استان لازم است فنی و حرفه‌ای هم با بهره گیری از مربیانی که قادر به برقراری ارتباط با نابینایان هستند اقدام کند.

فعالیت دو مرکز ویژه نابینایان و کم بینایان در اصفهان

معاون توانبخشی اداره کل بهزیستی استان اصفهان گفت: دو مرکز چند معلولیتی و دو مرکز ویژه نابینایان و کم بینایان در استان فعال است که این افراد می‌توانند برای دریافت خدمات توانبخشی به آن‌ها مراجعه کنند.

صدیقی افزود: در ۱۴۰۱ بهزیستی در کنار وسایلی همچون اسپیکر ویژه نابینایان، ساعت گویا، ماشین حساب گویا، لوح و قلم مخصوص برای نوشتن خط بریل، ساعت‌های لمسی و ... موضوع ورزش قهرمانی نابینایان را هم به طور جدی پیگیری کرده است.

نبود مدرسه شبانه روزی مشکل دیگر نابینایان

او نبود مدرسه شبانه روزی را از مشکلات نابینایان اعلام و اضافه کرد: تا ۱۰ سال پیش برای نابینایان، مدارس شبانه روزی وجود داشت که تعطیل شدند و اکنون فقط در شهرستان اصفهان دو مدرسه روزانه فعال است و نابینایان ساکن در شهرستان‌ها و روستا‌های اطراف در این زمینه با مشکل مواجهند.

معاون توانبخشی اداره کل بهزیستی استان اصفهان گفت: نابینایان خواهان بازگشایی مدارس شبانه روزی هستند.

به گفته صدیقی، نابینایان تمایل دارند مانند دیگر افراد از فضای مجازی هم بهره‌مند شوند، اما شبکه‌های مجازی داخلی برای آن‌ها مناسب سازی نشده است.

سینمای مخصوص طرحی فرهنگی برای نابینایان

محمد جواد خادمی رئیس هیئت مدیره انجمن روشن بین اصفهان گفت: ۱۲ اسفند ۱۴۰۰ اولین فیلم سینمایی ویژه نابینایان در اصفهان، اکران شد.

او ادامه داد: از حدود سه سال پیش به دنبال اجرای طرحی خاص ویژه نابینایان بودیم که متوجه اختصاصی شدن فیلم‌های سینمایی برای نابینایان و کم بینایان در مناطق دیگر دنیا شدیم.

رئیس هیئت مدیره انجمن روشن بین اصفهان در مورد فرآیند اختصاصی سازی نمایش فیلم برای نابینایان توضیح داد: در این فرآیند، از سرعت فیلم کاسته می‌شود تا گویندگان، فضای فیلم را بین دیالوگ‌ها برای دوستان نابینا توصیف کنند.

به گفته خادمی، بر اساس برنامه‌ریزی و هماهنگی با مجموعه سینما‌ها تلاش می‌شود هر ماه سانس ویژه‌ای برای اکران فیلم ویژه نابینایان اختصاص یابد.

شاید اگر همگی حتی فقط امروز چند دقیقه‌ای خود را به جای نابینایان بگذاریم هم موفقیت آن‌ها در عرصه‌های ورزش، هنر و تحصیل را بیش از پیش تحسین کنیم و هم تلاششان برای اشتغال و کارآفرینی را و در عین حال تلاش بیشتری بکنیم تا مخاطرات حضورشان در جامعه را کم کنیم.

گزارش از ملینا بابایی