از بابالنگ‌درازهای بی‌آزار تا پشه‌های خونخوار

پشه بابالنگ دراز

۲۹ مردادماه (۲۰ آگوست) روز جهانی پشه‌ است؛ روز یک موجود ریز اما آزاردهنده و گاهی خطرناک. حشره‌ای که در آب‌های راکد رشد می‌کند اما دارای فواید و در عین حال مضرات بسیاری است. به گفته یک کارشناس ارشد تنوع زیستی دفتر موزه ملی تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی شرکت پشه‌های بابالنگ دراز یا لارو پشه‌های آبزیژ در زنجیره غذایی از فواید پشه‌ها است، این در حالیست که در صورت ازدیاد جمعی، آفت برای اکوسیستم یا ناقل بیماری می‌شوند.

علیرضا نادری در گفت و گو با ایسنا به تعداد گونه‌های مختلف حشرات راسته دو بالان اشاره کرد و گفت: در دنیا حشرات راسته دو بالان بیش از ۱۳۰ هزار نوع شامل مگس‌ها و پشه‌ها و نزدیک نیمی از این حشرات پشه هستند. در ایران حشرات راسته دو بالان حدود هزار گونه هستند.

"پشه بابالنگ دراز ۲۹ مردادماه (۲۰ آگوست) روز جهانی پشه‌ است؛ روز یک موجود ریز اما آزاردهنده و گاهی خطرناک"اخیرا «پشه آئدس» از جنوب ایران گزارش شده است اما گونه‌های شاخص در کشور پشه «کولیکس خانگی»، پشه «آنوفل» و «خاکی» هستند، گونه‌هایی که می‌توانند خطرناک و گاهی آزاردهنده باشند.

وی به فواید پشه‌ها برای اکوسیستم اشاره و اظهارکرد: یکی از فواید حشرات که پشه‌ها نیز شامل آن می‌شوند، شرکت در زنجیره یا شبکه غذایی است. بسیاری از پشه‌ها مانند خانواده تیپولیده (پشه‌های بابالنگ دراز یا پا دراز) با اینکه ظاهر بزرگ و خشنی دارند اما بی‌نیش هستند. اگر این پشه‌ها نباشند بسیاری از پرندگان به‌ویژه در مناطق کوهستانی بدون غذا می‌مانند. به علاوه ورود اجساد آن‌ها به خاک باعث غنای خاک می‌شود.

نادری با توجه به جمعیت بالای پشه‌های آبزی افزود: لارو پشه‌های آبزی (نوزاد جانورانی که پس از زاده شدن یا از تخم بیرون آمدن، جسم آن تکامل و دیگرگونگی می‌یابد) نیز مورد تغذیه ماهی‌ها، قورباغه‌ها، دوزیستان، انواع حشرات آبزی و پرندگان قرار می‌گیرد.

وی خاطرنشان کرد: پشه‌هایی که ناقل بیماری هستند با انتقال بیماری به دیگر موجودات باعث کنترل جمعیت آن‌ها می‌شوند.

این حشره‌شناس به خطرات ازدیاد جمعیت پشه‌ها اشاره کرد و گفت: با افزایش جمعیت هر حشره و موجود زنده‌ای بیش از حد مجاز، آن موجود نقش آفت را در اکوسیستم پیدا می‌کند. از طرفی برخی پشه‌ها که ناقل بیماری خاص هستند در طبیعت می‌توانند حتی باعث آزار حیوانات وحشی شوند.

با نیش زدن و مکیدن خون آن‌ها، عوامل بیماری‌زا مانند ویروس، باکتری و انگل‌های تک‌سلولی را به آن‌ها انتقال دهند. به‌طور کلی در صورت برهم خوردن تعادل در هر مکانی، امکان متضرر شدن سایرگونه‌ها وجود دارد.

وی در این راستا با توجه به خطرات پشه‌ها برای انسان گفت: با تخریب زیستگاه‌های طبیعی مانند تالاب‌ها به دست انسان پرندگان، دوزیستان، خزندگان و .. نابود می‌شوند، در نتیجه پناه آوردن پشه‌ها به زیستگاه‌های دست‌ساز انسان و مناطق شهری امری طبیعی است. در هر فضایی که دارای مقداری آب باشد از آب کولر گرفته تا یک ظرف کوچک آب زادآوری می‌کنند و به‌صورت بالقوه اگر بیماری‌زا باشند می‌توانند برای انسان نیز خطرناک باشند.

این حشره‌شناس به محل رشد و تجمع پشه‌ها اشاره کرد و توضیح داد: معمولا مردم پشه‌ها را با آب و رطوبت می شناسند این در حالیست که بسیاری از پشه‌ها در خاک و مناطق بیابانی زندگی می‌کنند. به عنوان نمونه برخی از پشه‌های خاکی داخل لانه جونده‌ها یا در بین ماسه‌ها در سواحل زندگی می‌کنند.

"حشره‌ای که در آب‌های راکد رشد می‌کند اما دارای فواید و در عین حال مضرات بسیاری است"برخی از دیگر پشه‌ها نیز روی گیاهان زندگی می‌کنند اما بخش عمده آن‌ها وابسته به آب هستند. به همین دلیل است که اطراف مناطق مرطوب تالاب‌ها، مناطق نم‌دار، محل تجمع آب‌ها یا فاضلاب‌ها حضور دارند. چاله‌های آب در خیابان‌ها، جوی آب کثیف و غیرجاری نیز زیستگاه مناسبی برای پشه‌ها هستند.

وی درباره پشه‌های خانگی گفت: پشه‌های خانگی معمولا داخل آب کولر، آب گلدان‌ها یا فاضلاب دستشویی و حمام‌ها هستند. معمولا پشه‌های خانگی «کولکس» از خانواده «کولیسیده» هستند که به آب نیز وابسته هستند. ماده‌های آن‌ها خونخوار هستند و نیش می‌زنند و نرها بدون نیش هستند.