بدیع الزمان فروزانفر؛ مولوی پژوهی از خطه خراسان

ایسنا/خراسان جنوبی دانشیار زبان و ادبیات فارسی و مدیرگروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بیرجند گفت: پژوهش‌هایی بر زندگی مولانا جلال الدین محمد بلخی و تصحیح آثارش از مهم‌ترین کارهای برجسته بدیع الزمان فروزانفر است که مدت چهل سال از زندگی این ادیب برجسته را به خود اختصاص داد.

سید مهدی رحیمی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: بدیع الزمان فروزانفر، شخصیتی ادبی از خطه خراسان جنوبی است که تصحیحاتی از آثار مولانا داشته و باعث شده این آثار فراموش نشود.

وی افزود: بشرویه مهد نام آور بزرگی در عرصه ادبیات است. استاد فروزانفر با نام ابتدایی محمدحسین بشرویه‌ای به تاریخ ۱۴ شهریور ۱۲۷۶ در بشرویه زاده شد. پدرش آقا شیخ علی بشرویه‌ای از شعرای دوره مشروطه و از بزرگان خطه خراسان بود.

رحیمی بیان کرد: زنده‌یاد فروزانفر در دوران جوانی به تخلص "ضیا" شعر می‌گفت و به همین دلیل نام خود را جلیل ضیا بشرویه‌ای می‌نامید. تحصیلات ابتدایی را در زادگاه خود به پایان برد و بعدها به سال ۱۲۹۸ به حوزه مشهد رفت.

"استاد فروزانفر با نام ابتدایی محمدحسین بشرویه‌ای به تاریخ ۱۴ شهریور ۱۲۷۶ در بشرویه زاده شد"او فقه و اصول را هم نزد شخصیت‌هایی چون شیخ مرتضی آشتیانی و شیخ مهدی خالصی خواند. به سال ۱۳۰۳ برای ادامه تحصیل به تهران آمد و در مدرسه سپهسالار به تحصیل ادامه داد. او در این مدرسه شرح اشارات، شفا و کلیات قانون ابن سینا را نزد میرزا طاهر تنکابنی و فقه و اصول و قواعد علامه را در محضر شیخ حسین نجم‌آبادی فرا گرفت.

وی تصریح کرد: علاوه بر آن تحریر اقلیدس و قسمت الهیات کتاب اسفار را نزد میرزا مهدی مدرس آشتیانی (از علمای برجسته مکتب تهران که شاگرد بزرگانی چون آخوند خراسانی، میرزای نایینی و سید ابوالحسن اصفهانی بود) خواند و مدتی را نیز از محضر ادیب پیشاوری استفاده کرد.

رحیمی بیان کرد: سپس به شغل معلمی برگزیده شد و به تدریس در دارالفنون و دارالمعلمین عالی پرداخت. در دارالمعلمین او همکار بزرگانی چون ملک الشعرای بهار، عباس اقبال آشتیانی، رشید یاسمی، نصرالله فلسفی و سعید نفیسی بود.

بعدها به دانشکده معقول و منقول دانشگاه تهران رفت. سال ۱۳۱۴ پژوهش او درباره زندگی مولانا با داوری دهخدا و سیدنصرالله اخوی تهرانی تقوی، مورد پذیرش دانشگاه تهران قرار گرفت و مدرک دکتری به او اعطا شد. در همین سال نیز عضویت او در فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی مورد تایید قرار گرفت و همچنین به عضویت شورای معارف درآمد.

وی افزود: او پس از دریافت مدرک دکتری به تدریس گسترده پرداخت و در اوایل دهه ۲۰ نیز ریاست دانشکده معقول و منقول را بر عهده گرفت و تا سال ۱۳۴۶ عهده‌دار این سمت بود. درباره زنده‌یاد استاد بدیع الزمان فروزانفر گفته‌اند که هیچ علمی در پیش و پس از اسلام نبود که او نداند. به همین دلیل به جز تدریس و پرورش شاگرد، در زمینه احیای آثار ادبیات و حکمت کلاسیک ایران و اسلام تلاش بسیاری کرد و می‌توان گفت که نخستین قدم‌ها را در عصر جدید برای احیای این متون برداشت و در این راه رنج بسیار برد.

این استاد ادبیات اظهار کرد: پژوهش‌هایی بر زندگی مولانا جلال الدین محمد بلخی و تصحیح آثارش از مهم‌ترین کارهای برجسته اوست که مدت چهل سال از زندگی این ادیب برجسته را به خود اختصاص داد.

"رحیمی بیان کرد: سپس به شغل معلمی برگزیده شد و به تدریس در دارالفنون و دارالمعلمین عالی پرداخت"از دیگر تصحیحات مهم «فیه ما فیه» مولاناست که برای نخستین بار به سال ۱۳۳۵ منتشر شد. تصحیح «معارف بها ولد» و «معارف برهان الدین محقق» نیز از دیگر تلاش‌های اوست.

وی بیان کرد: فروزانفر در ادب درویشی و نهان‌گرایی بیتی بسیار شناخته و پرآوازه است. «خام بدم پخته شدم سوختم»، همه مردمان را می‌توان در این سه گروه جای داد. بسیاری از خامان‌اند، خام می‌زایند و خام از جهان می‌روند. اندکی از پختگان‌اند، اندک‌یاب سوختگان‌اند.

این سه رده خامی و پختگی و سوختگی به راستی سه رده شناخت و آگاهی است و کم هستند کسانی که به این سه رده از شناخت می‌رسند.

رحیمی تصریح کرد: دلبستگی به فروزانفر به پاس بینش و دانش او نبود؛ به پاس شرار و گرمی و سوختگی او بود. به قول کزازی استاد بزرگ ادبیات «شگرفا مردا که مولاناست که در این سوخته آتش در زد». فروزانفر با مولانا سنجیدنی نیست. اگر فروزانفر را با مولانا هم‌تراز بدانیم، بر مولانا ستم نیست، چون مولانا خورشیدی است که پشت هیچ ابری پنهان نمی‌شود.

وی بیان کرد: با توجه به تسلط بدیع الزمان فروزانفر ادبیات فارسی و ادبیات عرب و گذراندن برخی دروس حوزه علمیه، در ترجمه روان و ساده قرآن موفق بود؛ به ویژه علاقه و ورود او به حوزه عرفان و پرداختن قسمت زیادی از عمرش به آثار مولوی و شمس او را در ترجمه روان قرآن موفق‌تر داشت.

رحیمی با اشاره به برگزاری جلسات هفتگی با حضور اساتید ادبیات و علما و بررسی آثار استاد فروانفر و برگزاری جلساتی در شرح «فیه ما فیه»، معرفی استاد بدیع الزمان فروزانفر و آثار او را ضروری خواند و گفت: به ویژه برای آشنایی با عرفان و کسب بینش عمیق، نسل جوان باید با استاد و آثار او آشنا شوند.

وی یادآور شد: استاد بدیع الزمان فروزانفر توجه ویژه‌ای به ادبیات و تاریخ ادبیات کشور داشت و با گذشت سال‌ها از فوت وی هنوز کتاب‌هایش از جمله سخن و سخنوران شاخص مرجع برای بزرگان ادبیات کشور است. همچنین توجه ویژه او به قرآن مجید باعث خلق شاهکاری در ترجمه قرآن شد به گونه‌ای که گفته می‌شود این ترجمه از روان‌ترین و ساده‌ترین ترجمه‌های قرآن است، اما متاسفانه ترجمه کامل آن مفقود شده است.

انتهای پیام