تحلیل و بررسی مبانی و ادله ابن‌سینا در خصوص فناناپذیری نفوس

تحلیل و بررسی مبانی و ادله ابن‌سینا در خصوص فناناپذیری نفوس

ابن‌سینا معتقد است نفس انسانی دارای حیات جاودانه است؛ لکن وی به‌رغم باور به ابدی بودن نفس، ازلی بودن آن را نمی‌پذیرد و به حدوث تجردی نفس باور دارد.

چکیده

ابن‌سینا معتقد است نفس انسانی دارای حیات جاودانه است؛ لکن وی به‌رغم باور به ابدی بودن نفس، ازلی بودن آن را نمی‌پذیرد و به حدوث تجردی نفس باور دارد. وی در بسیاری از آثارش، ادله‌ای برای اثبات جاودانگی نفس اقامه کرده است. ابن‌سینا با استفاده از اصولی چون تعلق تدبیری نفس به بدن، نیازمندی نفس به عقول مجرده، مجرد بودن نفس انسانی،‌ تعقل ذات توسط نفس، تعقل امور نامتناهی توسط نفس، و نابود نشدن نفس توسط علل موجده‌‌ آن، ادله‌ای برای اثبات جاودانگی نفس اقامه می‌کند. در این میان، آنچه به‌گونه‌ای هسته مشترک تمام ادله‌ ابن‌سینا را تشکیل داده است و به‌صورت مستقیم یا ضمنی، در ادله‌ وی دیده می‌شود، بساطت و تجرد نفس انسانی است. ابن‌سینا در آرای خود در این زمینه، تحت تأثیر افکار ارسطوست.

"در این میان، آنچه به‌گونه‌ای هسته مشترک تمام ادله‌ ابن‌سینا را تشکیل داده است و به‌صورت مستقیم یا ضمنی، در ادله‌ وی دیده می‌شود، بساطت و تجرد نفس انسانی است"ادله‌ ابن‌سینا، اگرچه تا اندازه زیادی در اثبات جاودانگی نفس موفق بوده است، رخنه‌هایی نیز دارد که از آن جمله عدم‌‌تبیین چگونگی استکمال نفس در عین وجود تجردی آن است. این مسئله در آرای ملاصدرا مورد توجه و اصلاح قرار می‌گیرد.

کلیدواژه ها: نفس انسانی؛ ادله جاودانگی؛ تجرد نفس؛ ابن‌سینا

نویسندگان:

حسن قنبری: دانشیار 'گروه فلسفه دین دانشگاه تهران

مسعود صادقی: استادیار گروه تاریخ تمدن اسلامی دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران.

زین العابدین فرهادی: دانشجوی دکترای دانشگاه ازاد واحد عدوم و تحقیقات  

دو فصلنامه حکمت سینوی (مشکوه النور) - دوره ۲۰، شماره ۵۶، پاییز و زمستان ۱۳۹۵.

برای مشاهده کامل مقاله روی فایل مقابل کلیک کنید.