لئونارد کوهن پیش از آنکه خواننده باشد شاعر است

احسان مهتدی، شاعر و مترجم که به تازگی گزیده‌ای از شعرهای لئونارد کوهن به انتخاب و ترجمه وی با نام «کتاب اشتیاق» به چاپ رسیده است در این‌باره به خبرنگار مهر گفت: این اثر آخرین کتاب کوهن است که پس از ۲۲ سال وقفه در انتشار مجموعه شعرهایش منتشر شده است. این کتاب مجموعه‌ای از شعرها و ترانه‌های وی در این سال‌های اخیر از جمله ترانه‌های آلبوم «ده آواز تازه» است که آن را در سال ۲۰۰۱ منتشر کرده بود.

وی ادامه داد: من بیش از ۱۰ سال است که به شعرها و ترانه‌های کوهن علاقه‌مند شده‌ام و از آنجا که کار ادبی را با سرایش شعر شروع کرده‌ام علاقه‌ام به شعر و ترانه افزون است و وقتی از سال ۸۴ به کار ترجمه شعر اقدام کرده‌ام در نظر داشتم که مجموعه‌ای از شعرها و ترانه‌های کوهن را هم ترجمه کنم.

مهتدی با اشاره به اینکه وی ۶ عنوان کتاب ترجمه‌ شده آماده چاپ دارد، توضیح داد: «کتاب اشتیاق» از ترجمه‌های متاخرم است که آنچه منتشرشده با آنچه من برای دریافت مجوز ارائه کردم، تفاوت‌هایی دارد؛ از جمله اینکه ۷۰ صفحه از کتاب شامل ۲۴ شعر کامل حذف شده است که از این تعداد ۱۲ شعر را ارشاد به طور کامل حذف کرده بود و ۱۲ شعر هم آنقدر دچار حذفیات شده بود که خودم آنها را از کتاب در آوردم.

این شاعر اضافه کرد: از شعرهایی که در کتاب منتشر شده است هم ۳۳ تای آن دچار ممیزی شده، یعنی اینکه سطرهایی از شعر حذف یا واژگان آن تغییر کرده است. در پایان کتاب به پیشنهاد احمد پوری، گزیده کارهای قدیمی کوهن را اضافه کردم و ۴ فصل از کتاب هم گزیده دفترهای اول، دوم و ششم کوهن است.

مهتدی در پاسخ به این نقد که در ترجمه شعرهای کوهن لحن آنها را حفظ نکرده است، گفت: منتقدان می‌گویند شعرهای کوهن محاوره‌ای است و در برگردان آنها نیز باید لحن محاوره‌ای حفظ شود، ولی استدلال من این است که در زبان انگلیسی نظام متفاوت محاوره و کتابت چندان وجود ندارد و آنچه می‌گویند و می‌نویسند تقریباً یکی است، ولی این تفاوت در زبان ما خیلی زیاد است.

وی افزود: همچنین سادگی لحن شعرهای کوهن ما را به این اشتباه می‌اندازد که شعرهایش محاوره‌ای است؛ در حالی که اینگونه نیست و من اگر می‌‌خواستم برگردانی به زبان محاوره‌ای فارسی داشته باشم از زبان و حال و هوای اصلی شعرهای کوهن فاصله می‌گرفتم.

این مترجم در توضیح سابقه شاعری کوهن نیز توضیح داد: کوهن از دهه ۶۰ میلادی که کار فرهنگی را شروع می‌کند به سرایش شعر می‌پردازد و چند دفتر شعر و حتی ۲ رمان منتشر می‌کند که رمان‌های او را جزو آثار شاخص کانادا می‌دانند و آثار او را با جیمز جویس مقایسه می‌کنند و او را همچنین جزو چهره‌های شاخص شعری در نسل خودش می‌دانند.

مهتدی افزود: کوهن در همان سال‌ها که یک چهره ادبی شاخص بود به تشویق یکی از دوستانش که خواننده است یک ترانه می‌نویسد و همان را به طور آزمایشی برای دوستش می‌خواند که آنقدر مورد پسند دوستش قرار می‌گیرد که او را تشویق می‌کند در پایان یکی از اجراهایش این کار را زنده بخواند و همین تجربه سرآغازی برای ورود کوهن به دنیای خوانندگی می‌شود.

وی در پایان گفت: ارزش شعری کوهن در مقایسه با ترانه‌ها و آوازش نه تنها پایین‌تر نیست، بلکه می‌توان گفت بالاتر هم هست. باید به این نکته توجه کنیم که قضاوت درباره ترانه‌های کوهن به شدت تحت تاثیر موسیقی است و ما با پیش‌زمینه موسیقایی و شنیداری درباره ترانه‌هایش قضاوت می‌کنیم؛ در حالی که درباره شعرهایش تنها با متن روبه‌رو هستیم.