گفت‌وگو با سوسن دیهیم، خواننده موسیقی فیلم آرگو

----عکس ها از تاد اورن، الکساندرا ویمن و کریس ویکز

زنگ های اسکار، از هم اکنون برای موسیقی متن فیلم «آرگو» به صدا درآمده است. فیلمی به کارگردانی بن افلک درباره وقایع گروگانگیری کارمندان سفارت آمریکا در تهران پس از انقلاب اسلامی که لحظه های هیجان انگیز آن با موسیقی آهنگساز فرانسوی نامزد جایزه اسکار «الکساندر دسپلات» و آواز سوسن دیهیم، خواننده ایرانی، همراه است.

شامگاه چهارشنبه ( ۲۰ فوریه ) هم در دهمین ضیافت سالیانه «گلوبال گرین»، یکی از برنامه های جنبی پیش از اسکار، با شرکت ۱۵۰۰ تن از اعضای جامعه هنری هالیوود از حامیان حفاظت از محیط زیست، در کلوب آوالون هالیوود، سوسن دیهیم در کنار ویلی نلسون خواننده موسیقی کانتری آمریکا و برنده ۷ جایزه گرمی به اجرای برنامه پرداخت.

سوسن دیهیم سه یا چهار سال پیش با الکساندر دسپلات آشنا شد. او درباره چگونگی همکاری اش با آقای دسپلات می گوید:« او موزیک مرا می شناخت و من همیشه موزیک او را خیلی دوست داشتم. از همان موقع ما دنبال فرصتی بودیم تا روی پروژه مشترکی کار کنیم که آرگو این فرصت را پیش آورد. الکساندر به من گفت که فیلم سوژه اش سیاسی است و می تواند موضوع حساسی باشد.

"----عکس ها از تاد اورن، الکساندرا ویمن و کریس ویکززنگ های اسکار، از هم اکنون برای موسیقی متن فیلم «آرگو» به صدا درآمده است"من فیلمنامه را که قرار بود تا پایان کار محرمانه بماند خواندم و متوجه شدم که محتویات آن با عقاید سیاسی من تضادی ندارد.»

خانم دیهیم می گوید: «موزیک متن همیشه آخرین مرحله تمام کردن فیلم است. در طول مدت کار، روزی سه یا چهار ساعت به مدت یک هفته در استودیو بودیم. بن [افلک] هم آنجا بود و جورج کلونی هم چند بار به استودیو آمد. بخش اعظم کار من خواندن دقیق روی موزیک الکساندربود اما مقداری هم آزادی داشتم که تجربه کنم.»

سوسن دیهیم در مصاحبه ای در پائیز سال گذشته با نشریه اگزمینر Examiner درباره اهمیت شرکت خود در ساختن موسیقی متن فیلم «آرگو» می گوید:«واقعه گروگانگیری یکی از تاریک ترین لحظات تاریخی ایران بوده است. وقتی همه چیز درآن مملکت ناگهان یک شکل فراواقعی به خودش گرفت و درنتیجه، ما هم مجبور به ترک مملکت و مهاجرت اجباری شدیم.

می دانستم که بررسی دوباره و تماشای این وقایع برروی پرده بزرگ سینما برای ما ایرانی ها بسیارمشکل خواهد بود. اما فیلم بر اساس یک داستان شگفت انگیز حقیقی که به طور اتفاقی و در رابطه با وقایع گروگانگیری تنها چند سال پیش کشف شد ساخته شده است.»

همکاری با دیگران

سوسن دیهیم، آهنگساز و خواننده، رقصنده و طراح رقص، از نوآوران موسیقی تجربی و آوانگارد به شمار می رود که کار خود را در اوائل دهه ۸۰ میلادی از نیویورک، با همکاری ریچارد هارویتز، آهنگساز و نوازنده فلوت با اجرائی در تئاتر لاماما، محلی برای نمایش آثار هنرمندان نوپرداز، آغاز کرد.

او با پیتر گابریل در اجرای موسیقی متن فیلم «آخرین وسوسه مسیح» ساخته مارتین اسکورسیزی همکاری داشته است و بعدها هم در ساخت موسیقی متن فیلم کارگردان های دیگری چون الیور استون در فیلم «هر یکشنبه موعود» و برناردو برتولوچی در فیلم «آسمان سرپناه» مشارکت داشته است.

خانم دیهیم علاوه بر اجرای وکال موسیقی متن دو فیلم «بادبادک ران» و «سنگسار ثریا میم»، با جن کژمارک، آهنگساز اهل جمهوری چک نیز در اجرای موسیقی فیلم «بی وفا» با شرکت ریچارد گیر و دایان لین همکاری کرده است.

سوسن دیهیم که از ۶ سال پیش ساکن لس آنجلس است می گوید:« موسیقی و کارهای من، در فضای دراماتیک فیلم جلوه خاصی پیدا می کند و برای همین هم برای من شرایطی را به وجود می آورد که بتوانم با نوع صداهایی که با آنها کار می کنم بازی کنم. درک فضای احساسی یک صحنه برایم بی اندازه جالب است. تماشای نتیجه درهم آمیزی کار آبستره خودم با تصاویر روی پرده فیلم هم برایم جذابیت خاصی دارد.»

موسیقی سوسن دیهیم روی صحنه «آوالون»، شگردهای آوازی گسترش یافته او را با پرداخت های دیجیتالی و عرفان انباشته در موسیقی خاورمیانه ای در هم می آمیزد تا فیوژنی تجربه نشده و تازه از ملودی های شرق و غرب به وجود آورد: «برای من کیفیت یک اجرای زنده از هر چیز دیگری مهمتر است. دوست دارم کنسرت هایم هم برای تماشاگر و هم برای نوازندگانی که با من همکاری می کنند یک تجربه تازه باشد.»

شروع فعالیت هنری

سوسن دیهیم فعالیت های هنری خود را از سن ۱۳ سالگی و از کمپانی باله ملی پارس به سرپرستی عبدالله ناظمی آغاز کرد اما به خاطر استعدادی که در این رشته از خود نشان داد، خیلی زود توانست به گروه باله موریس بژار در بروکسل بپیوندد.

او پیش از ترک ایران نزد استادان موسیقی سنتی و رقص های فولکوریک ایرانی، به فراگیری فنون این هنرها پرداخت.

خانم دیهیم پس از یک دوره فعالیت های هنری به عنوان عضو گروه رقصندگان کمپانی باله «بژار» در اروپا و اجرای برنامه در کشورهای مختلف جهان، با آغاز انقلاب اسلامی در ایران، درسال ۱۹۸۰ به آمریکا و شهر نیویورک مهاجرت کرد.

موسیقی ابتکاری سوسن دیهیم، وسعت صدا و استفاده از تارهای صوتی با شیوه های تجربه نشده تازه، اجرای تکخوانی هایی در «کارنگی هال» نیویورک و بعد ها شوی تکنفره ای به نام «وکادلیکز» به سفارش موزه «ویتنی» خیلی زود او را در مرکز توجه منتقدین موسیقی این شهر قرار داد.

روزنامه نیویورک تایمز موسیقی سوسن دیهیم را «طنین انگیز» و صدای او را «حیرت برانگیز» و صدایی که «حتی مدت ها پس از ترک سالن کنسرت به صورتی فراموش نشدنی در ذهن و روح شنونده باقی می ماند» خوانده است.

خانم دیهیم در مورد شیوه کار و موسیقی دیجیتالی خود می گوید: «آثارم را با استفاده از کامپیوتر و در استودیوی شخصی خودم می سازم و بسیاری از آنها از یک ایده صوتی و به صورت فی البداهه آغاز می شود.

"او درباره چگونگی همکاری اش با آقای دسپلات می گوید:« او موزیک مرا می شناخت و من همیشه موزیک او را خیلی دوست داشتم"این نوعی از موسیقی است که به هیچ جای دیگری وابسته نیست. در حقیقت این خود موزیک و خود صوت است که پرواز مرا مشخص می کند. هنگام ساختن این آهنگ ها نه چیزی را به موزیکم تحمیل می کنم و نه از سنت بخصوصی در ساختن آن پیروی می کنم.»

بازخوانی ترانه های قدیمی

سوسن دیهیم در دو سال گذشته علاوه بر اجرای چند کنسرت از جمله برنامه ای در مرکز فرهنگی کالیفرنیا پلازا به همراهی محسن نامجو و سهراب پورناظری، تازه ترین آثار موسیقی الکترونیک خود از جمله اشعاری از فروغ فرخزاد شامل سه قطعه آواز و موسیقی تحت عنوان «خانه سیاه است» و ترانه های قدیمی موسیقی پاپ ایرانی را ارائه داده است.

او معتقد است ترانه های زیبا و خاطره انگیز قدیمی از آنجایی که در بخش موسیقی سنتی نمی گنجند اگر بازخوانی نشوند برای همیشه از خاطره ها محو خواهند شد:« این ترانه ها با آهنگ های فولکلوریک و یا سنتی تفاوت دارند. این ها حالت ترانه های بلوز و جاز سیاهان آمریکا را دارند و حفاظت از آنها مشکل است. باید سینه به سینه خوانده و نسل به نسل منتقل بشوند.»

سوسن دیهیم در برخی آثار شیرین نشاط، عکاس و فیلمساز ایرانی، نیز همکاری داشته است، از جمله در فیلم ویدیویی «متلاطم» که در جشنوارهٔ دوسالانهٔ هنرهای معاصر ونیز، جایزهٔ شیر طلایی را ازآن خود ساخت.

سازها و آوازها

سوسن دیهیم در طول سال ها با موسیقی دان هایی چون بابی مک فرن، بیل لاسلو، اورنت کولمن، تلوین سینگ، جری گارسیا، اعضای گروه لیوینگ کالر، تهیه کننده موسیقی آدرین شروود و گروه بلومن همکاری داشته است.

گروه ایرلندی یوتو (U2) درسال ۲۰۰۹ از بخشی از موسیقی و آواز «بشنو از نی » سوسن دیهیم در گشایش کنسرت های مختلف تور جهانی "۳۶۰" خود که اجرای آن ۲ سال به طول انجامید، استفاده کرده است.

خانم دیهیم در چند پروژه ضبط موسیقی از جمله اجرای ترانه ای از باب دیلان در آلبومی برای «سازمان عفو بین الملل» و «سایه ها» روخوانی از آثار «ادگار آلن پو» و «هاینر مولر» شرکت داشته است.

او تنظیم تازه ای از ترانه «کاروان» اثر دوک الینگتون ساخته جو جکسون موسیقی دان انگلیسی ساکن «برلین» را در کنسرت اخیر این هنرمند در لس آنجلس به زبان فارسی اجرا کرد.

گروه موسیقی سوسن دیهیم در اجراهای تازه ای از موسیقی جاز معاصر را نوازندگان الکتریک کیبورد، ویولون سل، بیس گیتار، درام و پرکاشن و نوازندگان سازهای ایرانی چون کمانچه و تارتشکیل می دهند.

او می گوید: «این سازها خیلی خوب درهم آمیخته می شوند و با کاری که ما می خواهیم انجام بدهیم، یعنی ادغام موسیقی جاز معاصر و موسیقی ایرانی همخوانی دارند. اما من به خاطر انواع موسیقی که با آن سرو کار داشته ام ، موسیقی بزرگانی چون بیل لاسلو و بابی مک فرین، دوست دارم این موسیقی را واقعا آزاد و خارج از چهارچوب های معمول نگه دارم. به همین دلیل هم این اجراها در هر کنسرت متفاوت اند و هر بار هم تماشاگر و هم شنونده به تجربه های تازه ای دراین نوع موسیقی می رسد.»

خانم دیهیم اخیرا به دعوت یوسو اندور، وزیر فرهنگ سنگال، برای اجرای برنامه ای به این کشور سفر کرده بود.

او علاوه بر اجرای کنسرت هایی در سازمان ملل متحد، چند کنسرت نیز به نفع بچه های پاکستانی و عراقی اجرا کرده است. او می گوید: «مسائل زیادی در رابطه با شرایط امروز بشر و به خصوص مشکلاتی که برای زنان وجود دارد به من اجازه نمی دهد تنها به شکل یک خواننده با ظاهری آراسته و زیبا به روی صحنه بیایم، کارم را انجام بدهم و بس. این مسائل و جهانی بودن آنه ها باعث می شود که من احساساتم را نسبت به آنها با موسیقی و کلام ابراز کنم.

دوست دارم هر بار فرصتی روی صحنه پیش بیاید درباره صلح و آشتی بین مردم مختلف جهان بگویم و بخوانم .»