گاردین: ادعای آزمایشهای غیرمجاز اتمی ایران و درخواست آژانس

برنامه موشکی ایران نیز باعث نگرانی هایی شده است روزنامه گاردین روز جمعه 6 نوامبر گزارش داده است که آژانس بین المللی انرژی اتمی از ایران خواسته است در مورد شواهد حاکی از آزمایش های احتمالی متخصصان ایرانی در زمینه طرح کلاهک پیشرفته اتمی آزمایش توضیح دهد. این روزنامه می نویسد که دسترسی به فناوری موسوم به "انفجار درونی دو مرحله ای" (two-point implosion) در آمریکا و بریتانیا رسما موضوعی محرمانه محسوب می شود و مقام های رسمی درباره آن اظهار نظر علنی نمی کنند. اما به نوشته این روزنامه چاپ لندن، براساس بخش هایی از یک گزارش منتشر نشده آژانس بین المللی، ممکن است پژوهشگران ایرانی قبلا موادی با خواص انفجاری بالا (high-explosive) را در این طرح آزمایش کرده باشند. اشاره گاردین ظاهرا به درخواست ماه سپتامبر 2008 مدیر کل آژانس اتمی از ایران برای ادای توضیح در مورد احتمال بهسازی موشک های شهاب-3 برای ایجاد قابلیت حمل کلاهک اتمی است. به نوشته گاردین، کارشناسان بین المللی تحول تازه در فعالیت های ایران را غافلگیرکننده توصیف می کنند، که به تلاش برای یافتن یک راه حل دپلماتیک برای بحران ناشی از برنامه اتمی ایران فوریت می بخشد. این روزنامه نوشته است که اگر کشوری در این فناوری پیشرفته مهارت لازم را کسب کند به امکان تولید کلاهک های اتمی کوچکتر و ساده تر در مقایسه با انواع قدیمی دست می یابد و می تواند با کاهش قطر کلاهک، باعث سهولت در نصب و حمل آن توسط موشک شود. بنابه این گزارش مدارک حاکی از اقدام ایران در آزمایش یک مدل انفجاری دو مرحله ای بخشی از شواهد جمع آوری شده توسط آژانس بین المللی انرژی اتمی در مورد اقدام احتمالی ایران برای تسلیحاتی کردن برنامه اتمی این کشور است و این مدارک برای کسب توضیحات در اختیار جمهوری اسلامی قرار گرفته است. ابعاد احتمالا نظامی برنامه اتمی ایران بخشی از این سند که "ابعادی از برنامه اتمی ایران که ممکن است نظامی باشد" نام دارد بر گزارش های ارائه شده توسط سازمان های اطلاعاتی غربی به آژانس مبتنی است. ایران قبلا نه تنها این گزارش های اطلاعاتی را "جعلی" خوانده بلکه گفته بود وظیفه پاسخگویی به ادعاهای آنها را ندارد. به نوشته گاردین آژانس اتمی سازمان ملل نیز قبلا با تردید به این گزارش ها نگریسته است که علت اصلی آن بی اعتباری گزارش های مشابه سازمان های اطلاعاتی آمریکا در مورد برنامه های هسته ای عراق در دوران صدام حسین است. اما محمد البرادعی، مدیرکل آژانس، گفته "به نظر می رسد" که شواهد مربوط به حرکت ایران به سوی تسلیحاتی کردن برنامه اتمی "از منابع متعدد طی چند دوره زمانی مختلف به دست آمده و به نظر می رسد به طور کلی با هم همخوانی داشته باشد و به اندازه کافی جامع و حاوی جزئیات است که مستلزم پاسخگویی ایران باشد." بخش هایی از این سند قبلا منتشر شده بود اما به گزارش گاردین، ارتباط این شواهد با چنین کلاهک پیشرفته ای مشخص نبود. گاردین به نقل از مشاور یک دولت اروپایی در امور هسته ای می نویسد: "اینکه ایران ممکن است درحال کار به روی این نوع مواد باشد شدیدا غافلگیرکننده است." جیمز اکتون، کارشناس بریتانیایی تسلیحات اتمی در موسسه کارنگی برای صلح بین المللی گفته است: "قابل توجه است که آنها پیش از کامل کردن قدم اول، مستقیما به سراغ گام چهارم یا پنجم رفته اند.... شروع کار با یک طرح پیشرفته تر نشان دهنده بلندپروازی در زمینه های فنی است که مایه حیرت است." منشا فن آوری تسلیحاتی؟ به گفته یک کارشناس دیگر غربی که دارای اطلاعات گسترده ای از برنامه اتمی ایران: "این سوال پیش می آید که چه کسی این فن آوری را در اختیار آنها گذاشته. آیا این اقدام از سوی عبدالقدیر خان (دانشمند پاکستانی که در سال 2004 اعتراف کرد یک گروه قاچاق اتمی را اداره می کرده است) صورت گرفته، یا کار یک بازیگر دیگر چنین کرده است". به گزارش گاردین هرچند ایران قبلا مواد موجود در سند سازمان ملل را به عنوان مدارک جعلی رد کرده، اما به انجام آزمایش های متعدد هماهنگ با موادی با خواص انفجاری بالا (high-explosive detonations) به فاصله چند میلیونیم ثانیه اذعان کرده است. دولت ایران به آژانس اتمی گفته است که این آزمایش ها کاربردی غیرنظامی دارد اما هرگز شاهدی بر این مدعا ارائه نکرده است. کارشناسان تسیلحاتی در غرب می گویند که این آزمایش ها کاربردی غیرنظامی ندارد و اینکه کاربرد آنها در کلاهک های هسته ای شناخته شده است. هدف این بخش از آزمایش ها فشرده کردن هسته سوخت هسته ای در کلاهک است تا به مرحله "جرم حیاتی" (حالت انفجار) برسد. به گزارش گاردین آژانس اتمی سازمان ملل همچنین از ایران خواسته است در مورد شواهدی دایر بر اینکه یک کارشناس روسی تسلیحات به تکنسین های ایرانی در یافتن مهارت در این نوع آزمایش های انفجاری کمک کرده توضیح دهد. این آژانس نسبت به خودداری ایران از ارائه توضیح در مورد تحقیقات پژوهشگران این کشور در این زمینه ابراز "نگرانی جدی" کرده است. به نوشته گاردین برآورد اطلاعاتی آمریکا در سال 2007 حاکی بود که ایران برای چند سال طرح های کلاهک اتمی را بررسی اما آن را در سال 2003 متوقف کرده است. اما بریتانیا، فرانسه و آلمان گفته اند به اعتقاد آنها حرکت ایران به سوی تسلیحاتی کردن برنامه اتمی اش پس از آن تاریخ ادامه یافته و احتمالا هنوز ادامه دارد. این روزنامه می نویسد که توصیف یک طرح کلاهک اتمی از نوع "انفجار درونی دو مرحله ای" گهگاهی وارد حیطه عمومی شده است (مثلا وجود توضیحات مفصل در ویکی پدیا درباره آن) و اینکه این طرح ها ابتدا در دهه 1950 توسط دانشمندان آمریکایی ابداع شد، اما بحث درباره آنها توسط مقام های آمریکایی ممنوع است.