اصل بر«احرازصلاحیت» است نه «احراز عدم‌صلاحیت»

تعداد بازدیدها: ۱۰ سخنگوی شورای نگهبان با بیان عدم‌ارتباط اصل «برائت» و اصل «صحت» با وظیفه شورای نگهبان گفت:‌ در وظایف شورای نگهبان اصل بر احراز «صلاحیت» است، نه احراز «عدم‌صلاحیت»، برای مثال فردی كه در محله خود گمنام باشد و كسی او را نشناسد تأیید صلاحیت نمی‌شود. عباسعلی كدخدایی به مناسبت سالروز تاسیس شورای نگهبان در گفت‌وگویی مفصل با فارس درباره وظایف و صلاحیت این نهاد، به‌ویژه نظارت بر انتخابات و بررسی صلاحیت نامزدها سخن گفت كه در بخشی از آن تصریح كرد: اصل نظارت بر انتخابات و اصل نظارت بر شكل‌گیری نهادهای سیاسی مغایر با اصول دموكراسی و مردم‌سالاری نیست و به نظر من عین دموكراسی است، چراكه اگر نظارتی نباشد ممكن است نهادها منحرف شوند و انحراف آنها موجب از دست دادن حاكمیت قانون و شكل‌گیری یك نظام باثبات كه مدافع منافع مردم است، شود. وی با اشاره به اینكه در نظام ما برای همه مسوولیت‌های عالی نظام شرط عدالت، وثاقت و امانت مطرح است و رئیس‌جمهور یا نمایندگان مجلس با سوگندی كه می‌خورند به امانت، وثاقت و عدالت خود اقرار می‌كنند، افزود: در نظام سیاسی ما حتی برای عالی‌ترین مقام كشور كه مقام معظم رهبری است، شرط وثاقت، امانت و عدالت وجود دارد كه می‌توان گفت، سازوكارهای نظارتی در ایران حتی فراتر از سایر كشورهاست. به نظر من اعمال سازوكار نظارتی تضمین‌كننده كیان هر نظام سیاسی ازجمله نظام مقدس جمهوری اسلامی است. كدخدایی در ادامه قانون انتخابات را نیازمند اصلاح دانست و درعین حال تاكید كرد بخشی از دلایل عدم اصلاح جامعه این قانون سیاسی است. سخنگوی شورای نگهبان در بخش دیگری از این گفت‌وگو درخصوص شیوه احراز صلاحیت افراد گفت: برای بررسی صلاحیت‌های نمایندگان و رئیس‌جمهور، شرایطی كه در قانون انتخابات آمده، شرایط كیفی است و ما ناچار هستیم مستنداتی را داشته باشیم، بررسی‌ها و تحقیقاتی را انجام دهیم و شرایط كیفی را به شرایط كمی تبدیل كنیم. به طور مثال وقتی گفته شده التزام عملی به اسلام، یا اعتقاد و التزام به قانون اساسی و اصل ولایت فقیه ناچاریم مستنداتی را در اختیار داشته باشیم و در بررسی‌هایی كه انجام می‌دهیم رفتار و كردار افراد را مورد سنجش قرار ‌دهیم. اگر شرط كیفی برای التزام عملی به اسلام برای ما احراز شود، باید بررسی كنیم كه فرد در اموری كه فعالیت داشته، رعایت اولیه اصول مسائل اسلام را كرده است. اما اگر خدای‌ناكرده كسی باشد كه در امور فعالیتی خود به مسائل بیت‌المال بی‌مبالات باشد ما از این رفتار فرد برداشت می‌كنیم كه التزام عملی به اسلام ندارد. وی افزود: اگر مستندات قوی وجود داشته باشد كه فرد به مباحث اسلامی در محل كار خود بی‌مبالات بوده، برداشت می‌شود كه فرد التزام عملی به اسلام ندارد. كدخدایی همچنین در پاسخ به این پرسش كه اگر شورای نگهبان مستنداتی برای احراز صلاحیت افراد از منابع چهارگانه و هیات‌های نظارتی خود نداشته باشد چگونه صلاحیت فرد را بررسی می‌كند، اظهار داشت: اعضای محترم شورای نگهبان معتقدند باید صلاحیت فرد احراز شود و اگر صلاحیت فرد احراز نشود ما نمی‌‌توانیم اجازه دهیم فرد برای مجلس یا ریاست جمهوری نامزد شود، چراكه قانون شرایطی را تعیین كرده كه باید احراز شود. شرایط از جهت حقوقی، یعنی مواردی كه فرد به لحاظ ایجابی باید داشته باشد، به طور مثال بحث مدرك تحصیلی به این شرح است. وقتی گفته می‌شود كارشناسی‌ارشد لازم است یا سن مثلا ۳۵ باشد باید فرد مدرك تحصیلی معتبر ارائه كند و ثابت كند كه ۳۵ سال دارد و اگر افراد مدارك تحصیلی را ارائه نكنند یا مدرك‌شان كافی نباشد صلاحیت آنها احراز نمی‌شود. باید برای شورای نگهبان احراز شود كه فرد اعتقاد و التزام به اسلام دارد. وی همچنین درباره نحوه احراز صلاحیت «یقه سفیدها» یا همان افراد گمنام نیز گفت: برای شورای نگهبان اصل، احراز صلاحیت است و باید برای ما روشن شود كه فردی كه برای مجلس یا ریاست‌جمهوری ثبت‌نام كرده ویژگی‌های قانونی را داراست یا خیر. اما اگر فرد گمنامی كه مسوولیتی ندارد و هیچ اظهارنظری نداشته برای نامزدی ثبت‌نام كند ما صلاحیت او را احراز نمی‌كنیم چراكه برخی‌ها بوده‌اند كه ثبت‌نام كرده‌اند اما حتی در محله خود نیز گمنام بودند و برای این قبیل افراد عدم‌احراز صادر می‌شود. وی ادامه داد: در انتخابات گذشته مجلس بین هزار تا هزار و ۵۰۰ نفر از هشت هزار نفر كاندیدا شامل عدم‌احراز صلاحیت بودند. كسانی كه صلاحیت آنها احراز نشود ردصلاحیت نمی‌شوند بلكه صلاحیت لازم را كسب نمی‌كنند. این افراد وقتی ثبت‌نام می‌كنند می‌گوییم آنها را نمی‌شناسیم و چون نمی‌شناسیم نمی‌توانیم صلاحیت‌شان را بررسی كنیم. به خودشان هم اعلام می‌كنیم تا اگر مدارك مستندی دارند، اعلام كنند. بعضا شده فرد ثبت‌نام‌كرده ما صلاحیتش را احراز نكرده‌ایم اما خودش مدارك مثبته‌ای را آورده و صلاحیتش احراز شده است. سخنگوی شورای نگهبان در بخش دیگری از این گفت‌وگو با اشاره به اینكه ممكن است این شورا هم در مواردی در بررسی صلاحیت‌ها اشتباه كرده باشد، گفت: منعی نمی‌بینیم كه بابت اشتباهاتی كه ممكن است در شورای نگهبان انجام شود، از مردم عذرخواهی كنیم اما تلاش می‌كنیم این اشتباهات صورت نگیرد. سوال این است كه آیا قاضی اشتباه نمی‌كند؟ قاضی هم انسان است و اشتباه می‌كند. قاضی باید بر اساس گزارش‌های كارشناسی و ادله و مستندات نظر بدهد. شورای نگهبان هم همین مسیر را طی می‌كند. برخی نامزدها كه در انتخابات‌های گذشته صلاحیت‌شان تأیید نشده بود به شورای نگهبان مراجعه و اسناد خود را مبنی‌بر اشتباه بودن نظر شورای نگهبان ارائه كردند اما به محض اینكه ما متوجه شدیم اشتباه كرده‌ایم صلاحیت فرد را تأیید كردیم. بنابراین اشتباه یك روند طبیعی است اما در مجموع عملكرد شورای نگهبان قابل دفاع است، در آینده نیز تلاش خواهیم كرد اشتباهات كمتر اتفاق بیفتد. كدخدایی در ادامه با دفاع از آیت‌الله جنتی گفت: در حق آیت‌الله جنتی به‌عنوان دبیر محترم شورای نگهبان جفا شده و متأسفانه خیلی‌ها به‌دلیل عدم‌اطلاع از شخصیت دینی و مدیریت ایشان هجمه‌هایی را علیه معظم‌له مطرح می‌كنند. وی افزود: البته بنده عددی نیستم كه بخواهم از آیت‌الله جنتی نقلی داشته باشم. اما ایشان به‌جز بر اساس تكلیف شرعی و قانونی اقدامی را انجام نمی‌دهد. شاید جالب باشد كه عرض كنم در بررسی صلاحیت‌ها وقتی صحبت‌هایی می‌شود افرادی یا بزرگانی از نظام می‌آیند مثلا می‌گویند مصلحت است فلان فرد تأیید و یا رد شود، ایشان فقط یك پاسخ می‌دهند آن هم این است كه «تكلیف شرعی ما چیست؟» با توجه به اسناد و مدارك موجود تكلیف ما هر چیزی باشد باید بر اساس آن عمل كنیم. آیت‌الله جنتی شخصیتی منضبط است. شاید هیچ‌كدام از اعضای شورای نگهبان یا كاركنان به اندازه ایشان منضبط نباشند.