ایران و اوستیا روابط تاریخی مهمی دارند/پهلوانی یعنی از خودگذشتگی

به گزارش خبرگزاری مهر، به نقل از رایزنی فرهنگی ایران در روسیه، نخستین نشست از سلسله برنامه «شب‌های فرهنگ و هنر ایران» با عنوان «پهلوانان اساطیری در ایران و اوستیا» به همراه رونمایی از ترجمه فارسی کتاب «نارت نامه» و اجرای موسیقی گروه سنتی آیین به همت رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در فدراسیون روسیه در کتابخانه ادبیات خارجی مسکو برگزار شد.

این برنامه به علت شرایط کرونایی با دعوت از تعداد محدودی از علاقه‌مندان به فرهنگ و هنر ایرانی و سخنرانی مجازی مقامات و اساتید دانشگاه از ایران و اوستیا با مشارکت دولت جمهوری اوستیای شمالی، دانشگاه دولتی این جمهوری و دانشگاه علامه طباطبائی برپا و به صورت آنلاین از شبکه‌های اجتماعی مختلف مانند کانال یوتیوب کتابخانه ادبیات خارجی مسکو پخش شد.

در ابتدای برنامه سرپرست کتابخانه دولتی ادبیات خارجی مسکو و میزبان این برنامه به تاریخ، فرهنگ و ادبیات و هنر غنی دو ملت اشاره و اظهار امیدواری کرد ترجمه «نارت نامه» به تعامل میان فرهنگ‌ها و درک دو کشور از هم کمک کند.

وی گفت: امیدواریم همکاری برای چنین طرح‌های فرهنگی میان دو کشور ادامه پیدا کند و مرحله جدیدی از گسترش همکاری‌های فرهنگی و دیپلماتیک دوجانبه شود.

پهلوانی از خودگذشتگی و جلب رضایت خالق است

کاظم جلالی، سفیر جمهوری اسلامی در فدراسیون روسیه سخنران بعدی این مراسم بود که به تفاهمنامه چند سال پیش میان دانشگاه اوستیای شمالی و دانشگاه علامه طباطبایی اشاره کرد و گفت: ترجمه این اثر در راستای همان تفاهمنامه انجام شده است. «نارت نامه» مصداقی از نزدیکی فرهنگ ایران و روسیه است.

جلالی با اشاره به حماسه سرایی نارت نامه و شاهنامه به ویژگی‌های پهلوان و قهرمان راستین پرداخت و افزود: پهلوانان و قهرمانان یکی از عناصر بزرگ قابل احترام در هر فرهنگ و تمدنی هستند البته قهرمانی و پهلوانی در نارت نامه و شاهنامه از مولفه‌ها و ویژگی‌های ممتازی برخوردارند.

سفیر ایران در روسیه گفت: به هر کسی که از قدرت خاص جسمی برخوردار باشد نمی‌توان عنوان پهلوانی داد بلکه در فرهنگ قهرمانی و پهلوانی نوعی جوانمردی نهفته است که از روحیه مردم‌گرایی و در خدمت مردم بودن برخوردار است و یک نوع رویکرد عرفانی و نزدیکی به خدا بودن در این قهرمانان و پهلوانان نهفته است.

وی فرهنگ و تمدن ایران را مملو از این نوع جوانمردی و پهلوانی برشمرد و پوریای ولی را نمونه‌ای از اسطوره جوانمردی و از خودگذشتگی یاد کرد و گفت: او با از خود گذشتن و برای خدمت به مردم و رضایت خالق فرهنگ پهلوانی را نشان داد. لازم است که دو اثر بزرگ شاهنامه و نارت نامه را با این رویکرد درک کنیم.

سفیر جمهوری اسلامی ایران اضافه کرد: امروزه فرهنگ بشریت به این نوع پهلوانی سخت محتاج است. جلالی گفت: فراموش نمی‌کنیم کشورهایی که سال گذشته با وجود همه‌گیری کرونا ماسک را از هم می‌دزدیدند و آن کشورها نشان دادند از فرهنگ پهلوانی تهی هستند.

ایران و اوستیا روابطی تاریخی دارند

باریس باریسوویچ جانایِف، معاون رئیس دولت جمهوری اوستیای شمالی هم در این مراسم گفت: ایران و اوستیا روابطی تاریخی و بیش از چند قرن دارند و ترجمه نارت نامه تصدیقی است بر این روابط تاریخی. وی گفت: این اثر می‌تواند منبع تحقیقی مهمی برای حیطه گسترده‌ای از محققان ایران و روسیه برای سال‌های طولانی باشد.

آسالن «آرکادیِویچ تسوسییِ» وزیر روابط ملی جمهوری اوستیای شمالی نیز در این مراسم اشاره کرد: امروز برنامه‌های آموزشی زیادی بین دانشگاه دولتی اوستیایی شمالی و دانشگاه علامه طباطبایی در جریان است و ترجمه این اثر یکی از این همکاری‌هاست. بنابراین روابط دو دانشگاه روز به روز در حال گسترش است.

وی گفت: ما در مورد همکاری‌های اقتصادی و تجاری بین ایران و اوستیای شمالی ابزارهایی داریم که می‌تواند چشم‌انداز خوبی برای دو طرف باشد. نارت نامه می‌تواند نخی باشد که دو ملت را به هم متصل کند.

تسوسییِ اضافه کرد: تردیدی ندارم که ترجمه فارسی نارت نامه، مشتاقان خودش را پیدا خواهد کرد و ما هم در سال جاری ترجمه شاهنامه را به زبان اوستایی شمالی آغاز خواهیم کرد.

دانشگاه‌ها پیشقدم در پیوند فرهنگی و علمی ایران و روسیه

حسین سلیمی، رئیس دانشگاه علامه طباطبائی نیز گفت: هرچقدر هم که تعاملات اقتصادی، فنی و سیاسی میان ایران و روسیه افزایش پیدا کند اما تا زمانی که روح و اندیشه فرهنگی دو ملت به هم نزدیک نشود روابط دو کشور پایدار نخواهد ماند.

وی گفت: روشنفکران ما کمتر پیوندهای لازم بین دو کشور را برقرار کرده بودند بر همین اساس همکاران من در دانشگاه علامه طباطبایی و دانشگاه‌های روسیه از جمله اوستیای شمالی عزم‌شان را برای یک رابطه نزدیکی فرهنگی و دانشگاهی جزم کرده‌اند.

سلیمی ادامه داد: با وجود اینکه از چند سال پیش هنوز توافقات دو کشور در زمینه تکنولوری، فنی و اقتصادی به نتیجه نرسیده بود اما دانشگاه‌های دو کشور همکاری خودشان را آغاز کردند و برای مثال یک هیات از دانشگاه اوستیای شمالی چند سال پیش به ایران آمد و ما به یک توافق پایدار رسیدیم.

وی ترجمه «نارت نامه» را نقطه اوج این همکاری میان این دو دانشگاه دانست و گفت: یکی از متون تاریخی ادبیات جهان به فارسی ترجمه شده است. برای ما متون نارت نامه و شاهنامه فقط داستان‌های پهلوانان نیستند بلکه برای ما اسطوره‌هایی هستند که گویی وجدان نهفته در تمدن بشری و نوعی لایه پنهان درون فرهنگ ملت‌هاست.

سلیمی اضافه کرد: این اثر فقط ترجمه یک کتاب نیست بلکه نشان‌دهنده پیوند تدریجی بین دو ملت است. امیدوارم با ادامه چنین کارهای ارزشمندی عامل هرچه بیشتر پیوند فکری دانشمندان ایران و روسیه بخصوص در اوستیایی شمالی باشیم.

در جستجوی ریشه‌های حماسه ملی ایران

قهرمان سلیمانی، رایزن پیشین فرهنگی ایران در روسیه نیز به بررسی علمی و تحقیقی نارت نامه و شاهنامه پرداخت و گفت: شاهنامه و نارت نامه اثری ارزشمند برای محققان هر دو کشور است که می‌تواند به پژوهشگران در یافتن ریشه‌های داستان‌های حماسی ملت‌ها یاری رساند.

وی با اشاره به سرچشمه‌های داستان‌های اساطیری، ویژگی‌های مشترک این آثار از جمله توجه به آغاز شکل‌گیری ملت‌ها را برشمرد و گفت: نارت نامه اثری است که بسیار دیر به رشته تحریر درآمده لیکن بن مایه‌های تاریخی در روایت آن محفوظ مانده است.

در ادامه، تامِرالن تایمورازوویچ کامبولوف مدیر گروه یونِسکو در دانشکده دولتی تربیت معلم اوستیا نیز گفت: با جرات می‌گویم مردم مناطق زاگرس ایران و مرکزی قفقاز قدمتی چند هزار ساله در تاریخ بشریت دارند.

وی با بیان اینکه نیاکان ما در صدها سال گذشته روابط دیرینه فرهنگی و اقتصادی داشتند افزود: ترجمه نارت نامه از چندین سال پیش شروع شد و انتشار این کتاب بسیار ارزشمند است و برای ترجمه این اثر مشکلات بسیار زیادی وجود داشت که توانستیم آنها را با همکاری با مترجمان ایرانی پشت سربگذاریم.

در انتهای مراسم نیز مترجمان ایرانی این اثر که عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی هستند درباره ویژگی‌های ترجمه نارت نامه سخن گفتند و پس از آن اعضای گروه موسیقی سنتی «آئین» استان همدان که به منظور شرکت در نهمین جشنواره بین‌المللی موسیقی فولکلور داغستان به روسیه سفر کرده‌اند به اجرای قطعاتی از خیام، حافظ و مولوی پرداختند.

گفتنی است؛ کتاب «نارت‌نامه» دربردارنده روایت‌های اساطیری و افسانه‌ها و حماسه‌های قوم نارت است که توسط موسی عبدالهی و مریم مرادی از اعضای هیأت علمی دانشگاه طباطبائی و با همکاری دانشگاه دولتی اوستیای شمالی از زبان آسی به زبان فارسی ترجمه شده است. حماسه نارت، اساسی ترین حماسه اسطوره آمیز مردم اوستیاست که ریشه ایرانی دارند، اسطوره‌ای که با نشانه های فولکلور در هم آمیخته است.