روسیه و پوتین؛ دوران سوم

روسیه و پوتین؛ دوران سوم گروه تحقیق و تفسیر خبر- 'ولادیمیر پوتین' رییس جمهور روسیه، در اولین اقدام خود طی حکمی اولویت های سیاست خارجی را به وزارت امورخارجه این کشور اعلام کرد که به نظر می رسد سیاست خارجی روسیه در دوران سوم به وی‍ژه در قبال آمریکا چهره ای متفاوت خواهد داشت.

با پیروزی مجدد ولادیمیر پوتین در انتخابات ریاست جمهور روسیه در چهاردهم اسفند ۹۰ و اجرای مراسم تحلیف آن در روز دوشنبه هجدهم اردیبهشت ۹۱، دوران سوم زمامداری پوتین آغاز شد دورانی که پیش از این نیز روسیه در سال های ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۸ تجربه کرده و امروز دورانی جدید و البته به مدت شش سال پیش رو است. پوتین در اولین روز و اقدام در دوره سوم ریاست جمهوری خود طی حکمی به وزرات امور خارجه این کشور، اولویت های سیاست خارجی روسیه را اعلام کرد. بر اساس این حکم که تحت عنوان 'اقدامات برای تحقق خط مشی سیاست خارجی فدراسیون روسیه' به امضا رسیده، وزارت امور خارجه موظف شده است تا با پیروی از اصول واقع‌گرایی، شفافیت، چندجانبه گرایی، احترام متقابل، نقش دهی به سازمان ملل و افزایش نقش روسیه در مسائل بین المللی را دنبال کند. در این حکم رییس‌جمهوری روسیه همچنین خواستار فعال شدن مشارکت دیپلماتیک چندجانبه این کشور در شکل‌های مختلف، از جمله در چارچوب گروه 'بریکس' (شامل برزیل، روسیه، چین، هند و آفریقای جنوبی)، گروه بیست، گروه ۸ کشور صنعتی جهان، سازمان همکاری‌های شانگهای و همچنین مشارکت فعال در تلاش‌های جمعی بین المللی برای مقابله با چالش‌ها و تهدیدات بین المللی نظیر خطر گسترش سلاح‌های کشتار جمعی، تروریسم بین المللی، قاچاق مواد مخدر، جنایات سازمان یافته و مناقشات منطقه‌ای شده است.

"پوتین در اولین روز و اقدام در دوره سوم ریاست جمهوری خود طی حکمی به وزرات امور خارجه این کشور، اولویت های سیاست خارجی روسیه را اعلام کرد"

در حوزه منطقه ای نیز بر اساس متن این حکم، جهت‌گیری اصلی سیاست خارجی روسیه، توسعه مشارکت چند جانبه و همگرایی فعال در قلمرو جامعه کشورهای مشترک المنافع (‍CIS) نامیده شده است. در این چارچوب، همچنین بر اهمیت توسعه و مشارکت فعال با جمهوری بلاروس در چارچوب کشور متحد، تعمیق همگرایی اورآسیایی در چارچوب اتحاد گمرکی و فضای واحد گمرکی بین روسیه، بلاروس و قزاقستان و جذب سایر کشورهای جامعه مشترک المنافع به آن تاکید شده است. پوتین همچنین خواستار تقویت سازمان پیمان امنیت جمعی (CSTO) بعنوان موثرترین سازمان برای تامین امنیت و مقابله با تهدیدات منطقه‌ای در حوزه نفوذ جامعه کشورهای مشترک المنافع شده است. در رابطه با روابط با اتحادیه اروپا در این حکم بر دست یافتن به اهداف راهبردی نظیر؛ ایجاد فضای واحد اقتصادی و انسانی از کوه‌های اورال تا سواحل اقیانوس آرام تاکید و پوتین وزارت امور خارجه روسیه را موظف کرده است تا تلاش کند توافقات مربوط به لغو رژیم روادیدی با اتحادیه اروپا هر چه سریعتر امضاء شود. در نهایت، پوتین در رابطه با آمریکا و موضوع سپر دفاع موشکی ناتو نیز خواستار تلاش وزارت امور خارجه برای گرفتن تضمین های حقوقی از آمریکا درباره ماهیت سامانه دفاع موشکی و یا مشارکت برابر و بر اساس اصل تامین امنیت غیرقابل تفکیک و اصول حقوقی - بین المللی شده است.

در این چارچوب به نظر می رسد که پوتین در دوره سوم تلاش دارد تا اصولی که خود پیش از این در دو دوره گذشته بنا نهاده بود با سرعت بیشتری دنبال کند. اما آنچه از این اصول می توان دریافت سوالی است که بایستی پوتین در شش سال آینده ریاست جمهوری به آن پاسخ دهد و آن چگونگی مدیریت سیاست خارجی با آمریکا و ناتو با وجود اختلاف در موضوع سپر دفاع موشکی و همکاری در موضوعات دیگر خواهد بود؟

** پوتین در چهره سوم

----------------------

با انتخاب مجدد پوتین بعنوان رییس جمهوری روسیه، به نظر می رسد که سیاست خارجی این کشور بار دیگر چهره جدیدی را به خود ببیند. چراکه با توجه به فضای بین المللی جدید و تحولات رخ داده پیشین، سیاست خارجی پوتین را بایستی تلفیقی از بازسازی اصول گذشته و ارایه رویکردهای جدید تلقی کرد. در این زمینه پوتین در دی ماه ۱۳۷۹ و تیر ۱۳۸۷ نیز در یکی از اولین اقدامات خود به ترتیب سندی را بعنوان 'طراحی مفهوم امنیت ملی' و 'دکترین سیاست خارجی' روسیه تصویب کرد که این سند دگرگونی اساسی در سیاست خارجی این کشور را موجب شد. اما این بار نیز در اولین اقدام خود حمکی را به وزارت امورخارجه اعلام کرد که اصول جدید سیاست خارجی برای شش سال آینده تعیین شده است، اصولی که به نظر می رسد فرای ساختار منسجم آن، دربرگیرنده دستورکار عملیاتی نیز است.

"در حوزه منطقه ای نیز بر اساس متن این حکم، جهت‌گیری اصلی سیاست خارجی روسیه، توسعه مشارکت چند جانبه و همگرایی فعال در قلمرو جامعه کشورهای مشترک المنافع (‍CIS) نامیده شده است"برای نمونه پوتین همانطور که در مقاله اسفند ۱۳۹۰ خود با عنوان 'روسیه و جهان در حال تغییر' نوشته بود و در این اصول نیز وجود دارد، ارایه تضمین های حقوقی برای سپر دفاع موشکی ناتو و بازگشت به خارج نزدیک – مناطق استقلال یافته از دوران اتحاد جماهیر شوروی- با اجرای طرح 'همگرایی اوراسیایی' اشاره کرده است. همچنین از این اصول و مضامین چنین برمی آید که پوتین در چهره سوم به دو بخش تقسیم شده، بخشی که تلاش دارد تا با استفاده از سیاست چندجانبه گرا و حضور موثر در نهادهای بین المللی، منافع اقتصادی چندوجهی را نصیب روسیه سازد و در دیگر سو، با ارایه یک سیاست تهاجمی به ویژه در حوزه های راهبردی و امنیتی، تلاش می کند تا سطح روسیه را در تصمیم سازی های بین المللی ارتقا دهد. در این زمینه شاید طرح سپر دفاع موشکی ناتو بارزترین نقطه اختلافی میان روسیه و آمریکا باشد که هردو طرف در عین حال که بر ادامه مذاکره تاکید دارند اما به نوعی طرح های خود را برای بازگرداندن موازنه راهبردی به کار می گیرند. در این زمینه تلاش روسیه در سال های اخیر جهت اجماع سازی بیشتر در سازمان پیمان امنیت دسته جمعی و گسترش همکاری نظامی- دفاعی با کشورهایی نظیر؛ بلاروس، قزاقستان و ارمنستان را می توان تلاش های مستقل این کشور جهت موازنه سازی دانست.

** جمع بندی

------------

سیاست خارجی روسیه اگرچه در دهه گذشته با فراز و نشیب ها و تداوم و تغییرهای بسیاری مواجه بوده اما آنچه مسلم است، نقش پوتین را بعنوان قوام دهنده سیاست خارجی جدید روسیه نمی توان از نظر دور داشت.

در این قالب، پوتین در دوران سوم خود نیز در پی اولویت هایی است که بتواند سیاست خارجی روسیه را در دو سطح منطقه ای و بین المللی و حوزه راهبردی ارتقا دهد و چنین سیاست خارجی زمانی می تواند قابلیت گسترش و افزایش منافع ملی را داشته باشد که در پیوند با دوام با حوزه های منطقه ای و بین المللی قرار بگیرد. در این چارچوب به نظر می رسد که پوتین در حوزه های راهبردی همچون سپر دفاع موشکی، فرای همکاری های راهبردی با آمریکا به سمت افزایش توان راهبردی روسیه و قدرت نمایی حرکت کرده و در حوزه های دیگر نظیر مناسبات اقتصادی چهره ای همکاری جویانه خواهد داشت.

تحقیق**2040**1358

انتهای خبر / خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) / کد خبر ۸۰۱۲۲۴۳۲